August | 2012 | IT'S XIAOTIME!

August 30, 2012

TOUCHING HISTORY: Why I Attend The Ramon Magsaysay Awards Every 31 August

Why I attend the annual Ramon Magsaysay Award. Reposted to commemorate the 105th birth anniversary of President Ramon Magsaysay and as a tribute to DILG Secretary Robredo whom I met and personally saluted in 2000 after being conferred the award. From the Philippine Star, 31 August 2008, A12.:

31 August 2000, Philam Life Theater, Manila. Photo by Edna C. Apondar

TOUCHING HISTORY

Michael Charleston “Xiao” B. Chua

“Diligence in the work that gives sustenance to thee is the true basis of love — love for thine own self, for thine wife and children, for thine brothers and countrymen.”

-Supremo Andres Bonifacio, Father of the Filipino Nation

“I believe that this nation is endowed with a vibrant and stout heart, and possesses untapped capabilities and incredible resiliency.”

-President Ramon Magsaysay

On 31 August 2008, I will go to the 50^th Ramon Magsaysay Awards presentation ceremonies at the Cultural Center of the Philippines.

Since 1998, except for a year, I never missed a presentation ceremony. You might wonder, why do I keep coming back?

It all started when I was a fourteen year-old second year high school student in St. Matthew Christian Academy in Tarlac City. I won third place, high school division, in the very first Ramon Magsaysay Essay Writing Contest (the fore-runner of the now well-known annual Ramon Magsaysay Student Essay Competition of the Award Foundation) of Mr. Paco Magsaysay and Museo Pambata. I was therefore invited to attend the Magsaysay Awards.

That was the very first time I heard of Asia’s version of the Nobel Peace Prize, which was created in 1957 within a year after Pres. Magsaysay’s death. Every kid in the country knows Pres. Ramon Magsaysay as the “man of the masses.” So as a young Filipino I felt proud that an international body that was established to honor Asian heroes, is named after a Filipino.

The ceremony in 1998, was not only special because of the 40^th year of the award, but also because the foundation was honoring President Cory Aquino—our very own cabalen from Tarlac, for the category “International Understanding.” My Aunt Edna Briones agreed to accompany me after being notified the morning of the ceremonies how to claim my prize-money from the essay competition in Makati before proceeding to the CCP. We arrived late for my first Magsaysay night and was even wearing sando as undershirt for my Barong Tagalog (a common practice in the provinces). I only realized I made a mistake with my choice of outfit when guests started looking at me strangely. For it was a formal affair, attended by famous personalities with the President of the Philippines as guest of honor. I began counting how many people I was seeing at that time who were familiar to me. After the ceremony, I hunted all of them to ask for autographs and took pictures of them. That night, I was literally rubbing elbows with public officials, businessmen, artists, actors, broadcasters and academics. I met Sen. Jun Magsaysay and had an impression that he got the simplicity and humility of his father. It was all overwhelming for a kid from the province. I shook the hand of the person who inspired the People Power Revolution (Pres. Cory Aquino), and the hand that signed landmark measures which moved our economy (Pres. Fidel Ramos). I was touching history!

But what struck me was the simplicity of it all. Yes it was formal, all right, but not grand. Stately but understated. The emphasis was not on the people, but on what these people represented. As a kid, with History as my favorite subject, I always thought of how I can really show my love of country without necessarily being a big man or a dead man. As I was listening to the citations of each awardee, the answer to my question dawned on me: Be the best that you can be, and do your share.

Xiao Chua salutes Magsaysay Awardee Jesse Manalastas Robredo, 31 August 2000.

From then on, every year, I travel from the province to attend the awards night like a vow—panata. In 2001, I became a history major at the University of the Philippines in Diliman and I still continue to attend. It was only in 2003 that I was not able to attend the ceremony because we went to a class field trip in Mt. Banahaw.

Ten years since and a bunch of autographs and memorabilia which I piously collected, why do I still return to witness a formal ceremony over and over again?

The reason is personal. It is in the annual Magsaysay night that I find great inspiration. The significant stories (as historian Zeus A. Salazar puts it, kasaysayan must be “salaysay na may saysay”) of the awardees inspire me to make a difference, in an environment where the non-conformists are persecuted. These stories teach me to fight for principles even if victory is not sure. These also touch my heart and convince me to do my share in lifting the spirit of others, in a nation that is in crisis and despair.

Trustee Emily Abrera expressed what I always felt in her welcome remarks two years ago when she said that the ceremony is like the sacred gathering of our ancestors in an ancient ritual, “the anointing of heroes.” She added, “It is said that you cannot be around great people and not vibrate to the same high frequency.”

After every presentation ceremony, I feel recharged with the inspiration of these stories. Believe me, the Ramon Magsaysay Award has changed my life. When I graduated in 2005, I chose to take a path less travelled by young people like me. I decided to teach history in the premier state learning institution in this country. And I wish to remain a teacher despite the sacrifices. Who knows? That by being the best teacher that I can be, telling my students to look back at their sad yet great past in the perspective of their own culture, I can inspire my students to be proud of their country. And when this new generation takes over the country as political, economic and social leaders, they will be an asset, not a liability. A better Philippines is not a dream, I HAVE SEEN IT! It is a vision that I am sure will come true if the young generation is inspired.

I believe that great inspiration is contagious. I will tell my students about the Magsaysay Awardees. They will see how most of the awardees were simple human beings. The main thing they had in common was the greatness of spirit to help those in need.

Michael Charleston B. Chua, 26 (2008), taught at the University of the Philippines Department of History for three years and is finishing his master’s thesis on “Imelda’s Manila.” His essay “Ramon Magsaysay: Role Model for the Youth” placed third in the high school division of the very first Ramon Magsaysay Essay Writing Contest in 1998. The author can be reached at xiaoking_beatles@yahoo.com.

1 Comment

August 29, 2012

RAMON MAGSAYSAY: Role Model For The Youth

To commemorate the 105th birthday of President Ramon Magsaysay, I am reposting an essay I wrote when I was fourteen years old. It placed third in the high school division of the very first Ramon Magsaysay Essay Writing Contest in 1998. Encoded from the typewritten original with minimal revision:

Xiao Chua and THE “GUY,” 31 August 2011, Cultural Center of the Philippines

RAMON MAGSAYSAY: ROLE MODEL FOR THE YOUTH

Michael Charleston “Xiao” B. Chua

What can a late president give to the young people of today? What does Ramon Magsaysay mean to the youth?

Ramon Magsaysay, the man who said “Those who have less in life should have more in law” was born on August 31, 1907 in Iba, Zambales: the first president to be born in the 20^th century. Because of poverty, he worked as a jeepney driver and finished his studies of commerce by his hardwork. But his real love is engineering so he became a mechanic. His triumph in politics came from his records of being a guerilla fighter in World War II. He was elected Congressman and was appointed Secretary of National Defense. He succeeded in tho surrender of the rebel group “Huk” or “Hukbong Mapagpalaya ng Bayan” (People’s Liberation Army). In 1953, he was elected as the Third President of the Third Republic of thePhilippines.

President and Mrs. Ramon Magsaysay and Family (Courtesy of http://www.zambalesforum.org/rodelramos)

My grandmother, Mrs. Ma. Constancia Chua, told me two anecdotes she know about Ramon Magsaysay.

When he was still a Defense Secretary, he was going to Malacañang to have a meeting with then president Elpidio Quirino. Aboard his car with wife, Luz Banzon-Magsaysay, and driver, Kosme, they suddenly stopped in the middle of the night. Magsaysay asked the driver what happened. The driver answered “Nasiraan po tayo!” Luz became nervous. “This place is dangerous” she said. Magsaysay calmed her down. Kosme tried his best to fix the car but he cannot start it. “I know how to fix car engines, but I cannot fix this one” he admitted to Magsaysay. So the latter went outside the car, pushed up the sleeves of his barong tagalog and he started fixing the car.

“What are you doing?” Luz asked her husband. He answered “Don’t you remember? I’m a mechanic!”

“We understand that Ramon. But your clothes will be dirty.” Luz said. “She’s right sir!” Kosme added, “Just tell me how and I’ll do it.”

Magsaysay answered, “I’m used to dirt, and I’m a worker too.”

Both Luz and Kosme were amazed [with] what he is doing. He is not shy to do humble things even if he has a high position in the government.

After some moments, the car started. He fixed his clothes and went back inside the car like nothing happened.

“Let’s go, Kosme” he said, “The president is waiting.”

Another anecdote is about the violation of traffic rules committed by his driver, Kosme.

“Slow down a bit, Kosme, we’ll be charged of overspeeding!” The president told his driver. The driver answered “yes” but he didn’t listen to him. Kosme proceeded to the intersection and he ignored the red light so the police chased the car. The car was forced to stop. Kosme talked to the policeman, the latter asked the license of the former.

“I’m in a hurry chief,” Kosme said.

“The law is the law, and you broke it, here’s your ticket,” the policeman said. “Claim your ticket [at] the fiscal’s office.” But Kosme answered, “Don’t you know my passenger?”

The policeman inspected the plate number, Number one, and he immediately looked inside the car. “My goodness! Pardon me Mr. President.” The policeman told Magsaysay. “You can now proceed.”

“Oh no, sargeant,” Maysaysay said. “You said awhile ago that the law is the law. And in that principle I do believe. While I am the president, the law applies to everyone, there is equality. Please give us the necessary ticket.”

And the policeman issued the ticket. Kosme scratched his head.

Ramon Magsaysay was a popular president. The people loved him, and his jingle is much awaited in the radio:

“That is why, that is why, you would hear the people cry

Our democracy will die, Kung wala si Magsaysay

Mambo Mambo Magsaysay, Mabu Mabu Mabuhay

Our democracy will die, Kung wala si Magsaysay”

Magsaysay is called “The Champion of the Common Man.” My Lola Ching said, “He is the kindest president I know.” He socialized with the man on the street, with the commuters in a bus, with the common “tao.” The proof of his being “The Man of the Masses” is he opened Malacañang and the Office of the President to the people. Two or three times a week he listens personally to the problems of the people. A character that must be possessed by every government official.

When there are state functions or there are some foreign visitors. “My husband wants to serve them local dishes and local wines.” Mrs. Luz Banzon-Magsaysay once said in a T.V. special, “He always supports and promote local products. The curtains in our house must be locally made,” she said.

Magsaysay meets the press informally in the open-air balcony of Malacanang. Nestor Mata, a journalist said, “In our press conferences, we can feel the breeze of the Pasig River.” Magsaysay, being considerate, knows the need of fresh air of every man. This also indicates his love of nature.

But the role of Malacañang as the palace of the common man ended on March 17, 1957 when the Presidential plane “Pinatubo” crashed on Mt. Manunggal, Cebu leaving the nation a dead champion.

“I cried when I heard the news” my Lola Ching said. “I was shocked and I cannot think of it.” Magsaysayts body was laid in state in Malacañang, and even in death, his greatness increase[d]. People from all walks of life paid their last respects from his wake in Malacañang to his burial in theNorth Cemetery. His funeral was attended by thousands of people.

Magsaysay means something to the youth of today and that is his great legacy, the legacy of his character. He loves his work, he loves the law, he loves nature, he loves the people and he loves his nation. A legacy of love that must [be instilled] in the hearts of every young people. Truly, Ramon Magsaysay is the role model for the youth.

People’s Journal, 18 October 1998

Philippine Daily Inquirer, 17 October 1998

3 Comments

August 29, 2012

SHOUTING IN BRONZE: The Lasting Relevance of Andres Bonifacio and His Monument in Caloocan

To commemorate the 116th anniversary of the charge of Andres Bonifacio and the Katipunan in the province of Manila and the Battle of Pinaglabanan (San Juan del monte) on the night of 28-29 August 1896, I am posting this old article I made in 2007 on the significance of Andres Bonifacio’s Caloocan monument first published in http://www.artesdelasfilipinas.com/archives/52/shouting-in-bronze-the-lasting-relevance-of-andres-bonifacio-and-his-monument-in-caloocan:

Bonifacio Monument by night, taken on 25 February 2007 by Ramir Borja.

SHOUTING IN BRONZE

The Lasting Relevance of Andres Bonifacio and His Monument in Caloocan

Michael Charleston “Xiao” B. Chua

“If you want to be a hero, well, just follow me…”

-John Lennon, Working Class Hero

Amidst the concrete jungle in the middle of the city of Caloocan, amongst the smog of pollution, stands the dignified figure of Andres Bonifacio—national hero, Founder of the Katipunan, Father of the Filipino Nation, the great plebeian who spearheaded the Filipino revolution against the Spaniards. The BonifacioMonument is mute, but Bonifacio’s eyes made of bronze were shouting, reminding us for a moment to stop from the gray and frenzied hurly-burly of city life, and reflect on the greatness of the “Supremo.”

Andres Bonifacio (b. 30 November 1863, d. 10 May 1897), was a self-taught orphan who became a theater actor and an employee of two international companies in Manila. His social consciousness and deep understanding of his culture led to his involvement in Dr. José Rizal’s La Liga Filipina, and in founding the Kataastaasang Kagalanggalangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan (The Highest, Most Venerable Association of the Sons of the People), or the Katipunan, in 1892. The movement’s membership increased when he assumed the leadership as the “Supremo” and in August 1896, started the revolution which will eventually bring down the three centuries of Spanish domination in the Philippines. In 1897, when politics prevailed among the Katipuneros in Cavite, Bonifacio was replaced by Gen. Emilio Aguinaldo as leader of the revolution, in a series of events which led to the Supremo’s execution by men from the organization he himself founded.

The author for the first time inside the monument circle itself, Interview for GMA News TV, 26 June 2012.

Work on the monument started when Doña Aurora Aragon-Quezon placed a cornerstone on the site on the birth anniversary of Bonifacio, 30 November 1929. A competition was launched and sculptors submitted proposals for the design of the monument using aliases. The design chosen was that of Guillermo Tolentino, a graduate of classical sculpture in Rome. The monument, which was inaugurated on 30 November 1933, is regarded as one of the world’s finest monuments.

Photo by Enrico Azicate

At the top of the 45 feet high obelisk is a figure very similar to the classical sculpture “Winged Victory.” The octagonal base represents the first eight provinces that revolted against Spain in 1896. Around the obelisk, 23 figures in darkened bronze depict the events that led to the Philippine Revolution: The execution of the three martyr priests Gomez, Burgos at Zamora, and the injustices committed by the Spanish colonizers against the Filipinos.

Photo by Xiao Chua, 26 June 2012

The dominating figure of course is that of Andres Bonifacio, calm and dignified amidst the turbulent events around him, with bolo on one hand and a revolver in the other. Behind him is the figure of Emilio Jacinto, brains of the Katipunan, and a standard bearer. Surrounding the triad are two bolo-wielding Katipuneros symbolizing the spirit of the first cry of the revolution in Balintawak—the call to arms and the people’s response to this call.

The monument was constructed during the time when the issue of Philippine Independence from the Americans was being deliberated upon, and when many of those who participated in the revolution led by Bonifacio were still around—nationalistic feeling around the country was very much intense, and not a few got emotional seeing the monument. Some say, that although Tolentino sculpted all the other figures in the realistic style (where the pain and suffering of the Filipinos were greatly manifested), the figure of Bonifacio in Barong Tagalog was the only figure done in the classical style (imitating the Graeco-Roman figures that show no emotions). It was said that this is what the Americans wanted because a defiant Bonifacio might inspire another rebellion.

Detail of Bonifacio Monument, from Medina, Great Lives: Andres Bonifacio, 1992, p. 28.

But according to Tolentino’s student, Napoleon Abueva, the suffering figures and the dignified Bonifacio shows that whatever happens, they will prevail:

“…the hooded head with the ever-tightening garrote about to nip a life, the hapless mothers and forsaken children in Tolentino’s monumental masterpiece, allow us to relive the sufferings and dire consequences of the times… The tragic related events and corresponding feeling of desolation, of hopelessness that Tolentino’s figures evoke, contrasted by the stance of soaring confidence and hope in Bonifacio’s expressive gesture, together with the defiant bolo-wielding compatriots, provide a reassuring promise of eventual success at all costs—reminding us of an old saw which goes this way: Great was the sacrifice and great was their reward.”

Photo by Xiao Chua

For Abueva, a look at the monument will give a feeling of pride in the resilient Filipino spirit, “…the legacy of a promising tomorrow gleaned from a cruel and troubled past, the accounts and instances of utterly depressed feeling, buoyed up and transformed to lofty feelings of inherent pride and enrichment of the Filipino soul…”

The monument is a testament to the superiority of Tolentino as a visual historian. In preparation for the construction of the monument, he interviewed people and went to the extent of using the bone structure of the Supremo’s sister, Espiridiona Bonifacio, in making the head of the Supremo. Despite the research, the monument was not spared from controversies. It depicted Bonifacio far from the stereotype of him at that time as a man dressed in camisa de chino with a bolo at one hand and the Katipunan flag on the other, yelling like wild. Ambeth Ocampo writes:

When the protests came in, Tolentino countered his critics with his research. The likeness was based not only on a photograph of Bonifacio, but on the bone structure of his sister Espiridiona as well. Interviews of surviving Katipuneros gave an idea of his attire and revealed that, contrary to popular belief, Bonifacio favored in battle his gun over his bolo. One account says that on their way to Caloocan in 1896, many Katipuneros traveled disguised as women to get past the Spanish police and military. To make his baro’t saya more convincing, Bonifacio had to leave his bolo behind and take his gun instead. Tolentino left no stone unturned in his research, and he was prepared to show documentation for such minute details as the position of the holster on Bonifacio’s belt. Over and above all this, Tolentino even consulted espiritistas to discern the true likeness and character of Bonifacio.

Bonifacio and Jacinto photography by
Prof. Enrico Gerard R. Azicate.

In 1973, the title National Artist for Sculpture was conferred on Tolentino in 1973.

The site of the monument in Caloocan was aptly named “monumento” by the people themselves, and for a long long time it was the landmark for travellers from the north that they’re entering Manila through the MacArthur Highway. That’s why the sight of the monument gives a feeling of journey’s end, until the North Luzon Expressway and Abueva’s The Transfiguration replaced monumento as Manila’s gateway from the north.

Today, because it has become part of the daily lives of the people of Caloocan, it seems that the monument is being neglected and only a few people notice the beauty and ponder on the significance of the monument. But recently, the monument caught attention once again in 2002, when its transfer to faraway Tala in the same city was proposed by Mayor Rey Malonso to give way for the Light Rail Transit Extension. This move was prevented by a resolution by the National Historical Institute, signed by its chairman Ambeth Ocampo, which reminds everyone that the BonifacioMonument is a national shrine and that transferring it would be against the law.

Based on the only photograph of the Supremo, digital art by Jesusa Bernardo

The lasting relevance of the monument is a reflection of the continuing importance to the people of the life and heroism of Manong Andres himself. Militant groups, in many protests, rally around another statue of his in Manila. In 1997, a book by the American historian Glenn Anthony May who brought out questions on what we know about the Supremo, sparked a debate among scholars on the Philippines. With the centennial of the Philippine Revolution and the Proclamation of Philippine Independence in the 1990’s, recent scholarship clarified misconceptions. Before, the impression was that the educated Gen. Emilio Aguinaldo was superior in terms of leadership and military skills than the impulsive Bonifacio. But the Supremo was found out to be an excellent organizer with a movement whose members spread out across the archipelago (Ferdinand C. Llanes (ed), Katipunan: Isang Pambansang Kilusan, 1994); a military tactician informed of pre-colonial war strategies of the Filipinos which used the natural environment to their advantage (Zeus A. Salazar, Ang ‘Real’ ni Bonifacio Bilang Teknikang Militar sa Kasaysayan ng Pilipinas, 1997; Zeus A. Salazar, Agosto 29-30, 1896: Ang Pagsalakay ni Bonifacio sa Maynila, 1995); the first president of the revolutionary government (and of the country) who had a clear idea of the Filipino nation in Katagalugan, which he defined as all people who were born in the whole archipelago and not just the Tagalogs (Milagros C. Guerrero, et. al., Andres Bonifacio and the 1896 Revolution, 1996); and the leader who urged his compatriots to have bait, puri at dangal (rooting itself to the values of our ancestors) just as they were brave (Milagros C. Guerrero, Pagtanaw sa Kasaysayan, Paghahanda sa Himagsikan: Mga Ideya ng Katipunan, 1892-1897, 1998). With these and many other new studies, Andres Bonifacio emerges as a leader who wanted not just mere political independence, but kaginhawahan—materially and morally free—just as our ancestors were before the colonizers came. They remain to be our aspirations for a better country, the same one that Bonifacio and our forebears before us fought for and symbolized by his monument.

Landmarks, such as the BonifacioMonument, are reminders of our past that made us what we are today. Landmarks do not feed us physically for sure. But man doesn’t live by bread alone, for he has a soul that searches for identity and belonging. The monument is a proud reminder of the greatness of our bloodline we all belong to, and of the victorious revolution we waged in 1896-1898. To neglect these national treasures is like forgetting our own personal past and genesis—amnesia—and forgetting the heroes of 1896 is like forgetting the sacrifices of our own parents. If we would lose the landmarks of our past, how would we ever know where we are, and where we are going as a nation?

As we gaze upon the Supremo and the men and women around that obelisk, let us think about the sacrifices of those before us who did not sleep in the dark of night, those who sacrificed their lives for the freedom of their children—for us. They want us to carry on with what they had fought for, not by the bolo in a time of revolution, but simply by being productive and vigilant citizens, just like the Supremo more than a hundred years ago. As if we can hear him call on us from those bronze figures once again with his words from the Dekalogo ng Katipunan: “Ang pagsusumikap at pagpipilit na kumita ng ikabubuhay ay nagpapahayag ng tunay na pagmamahal sa sarili, sa asawa, anak, kapatid, at kababayan.” (Diligence in the work that gives sustenance to thee is the true basis of love — love for thine own self, for thine wife and children, for thine brothers and countrymen.) Personally, I see the monument as a reminder of how a working class hero made a difference, and how we can too.

22 March 2004 / 22 May 2007 , University of the Philippines at Diliman

Consulted Works and Sources:

Acero, Francis. Thoughts on the Bonifacio Monument. Online, Internet. Available URL: http://www.tinig.com/v12/v12francis.html.

Agoncillo, Teodoro A. The Revolt of the Masses: The Story of Bonifacio and the Katipunan. Quezon City, U. of the Philippines P., 1956.

Bonifacio, Andres. “Decalogue” sa The Writings and Trial of Andres Bonifacio (translated by Teodoro A. Agoncillo and S. V. Epistola. Manila: Antonio J. Villegas; Manila Bonifacio Centennial Commission; University of the Philippines, 1963, p. 1.

Churchill, Bernardita Reyes. Determining The Truth: The Story of Andres Bonifacio (being critiques of and commentaries on Inventing a hero, the post-humous re-creation of Andres Bonifacio). Manila : Manila Studies Association, 1997.

Cristobal, Adrian E. The Tragedy of the Revolution. Quezon City: U. of the Philippines P., 2005.

De los Reyes, Isabelo. The Religion of the Katipunan or the Old Beliefs of the Filipinos (translated by Joseph Martin Yap). Quezon City: Teresita A. Alcantara, Ph.D., 2002.

Estrada, Eric and John Realubit. “BonifacioMonument Stays Put” in Manila Times, 25 January 2003. Online, Internet. Available URL: http://www.manilatimes.net/national/2003/jan/25/metro/20030125met5.html.

FHL Research Team . The Bonifacio Monument: Hail to the Chief! Online, Internet. Available URL: http://www.librarylink.org.ph/featarticle.asp?articleid=50.

Guerrero, Milagros C. “Pagtanaw sa Kasaysayan, Paghahanda sa Himagsikan: Mga Ideya ng Katipunan, 1892-1897,” Kasarinlan: A Philippine Quarterly of Third World Studies, Vol. 14, Num. 1, 1998, pp. 37-52.

Guerrero, Milagros C., Emmanuel N. Encarnacion and Ramon N. Villegas. “Andres Bonifacio and the 1896 Revolution,” Sulyap Kultura, Second Quarter 1996, pp. 3-12.

Ileto, Reynaldo Clemeña. Pasyon and Revolution: Popular Movements in the Philippines, 1840-1910. Quezon City: Ateneo de Manila U.P., 1979)

Llanes, Ferdinand C. (ed). Katipunan: Isang Pambansang Kilusan. Quezon City: Trinitas Publishing, Inc., 1994.

Maceda, Teresita Gimenez. “The Katipunan Discourse on Kaginhawaan: Vision and Configuration of a Just and Free Society,” Kasarinlan: A Philippine Quarterly of Third World Studies, Vol. 14, Num. 2, 1998, pp. 77-94.

May, Glenn Anthony. Inventing A Hero: The Posthumous Re-creation of Andres Bonifacio. Quezon City: New Day Publishers, 1997.

Medina, Isagani R. Great Lives: Andres Bonifacio. MakatiCity: Tahanan Books for Young Readers, 1992.

__________. (ed). Ilang Talata Tungkol sa Paghihimagsik (Revolucion) Nang 1896-1897 Isinulat ni Carlos Ronquillo y Valdez (Hongkong 1898). Lungsod Quezon: U. of the Philippines P., 1996.

Navarro, Arthur M. and Raymund Arthur G. Abejo (eds). Wika, Panitikan, Sining at Himagsikan. Lungsod Quezon: LIKAS, 1998.

Ocampo, Ambeth R. Bones of Contention: The Bonifacio Lectures. PasigCity: Anvil Publishing, Inc., 2001.

__________. Bonifacio’s Bolo. PasigCity: Anvil Publishing, Inc., 1994.

Salazar, Zeus A. Agosto 29-30, 1896: Ang Pagsalakay ni Bonifacio sa Maynila (salin ni Monico M. Atienza). Quezon City: Miranda Bookstore, 1995.

__________.“Ang ‘Real’ ni Bonifacio Bilang Teknikang Militar sa Kasaysayan ng Pilipinas,” Bagong Kasaysayan: Mga Pag-aaral sa Kasaysayan ng Pilipinas Lathalain Blg. 1. Mandaluyong City: Palimbagang Kalawakan, 1997.

__________. “Si Andres Bonifacio at ang Kabayanihang Pilipino,” Bagong Kasaysayan: Mga Pag-aaral sa Kasaysayan ng Pilipinas Lathalain Blg. 2. Mandaluyong City: Palimbagang Kalawakan, 1997.

Sison, Marites. National Artist Guillermo Tolentino: Monumental Spirit. Online, Internet. Available URL:http://www.filipinasmag.com/Main/Sept2003Tolentino.htm.

Ventura, Sylvia Mendez. Supremo: The Story of Andres Bonifacio. MakatiCity: Tahanan Books for Young Readers, 2001.

Leave a comment

August 25, 2012

MY AUTOBIOGRAPHY [UP TO 2007] IN OUR NATIONAL LANGUAGE (Sa Pusod ng Kasaysayan)

Matagal na ito pero maaaring magbigay pa rin ito ng ideya ukol sa aking mga unang taon at kabataan hanggang 2007 at kung bakit ako nagkaganito:

SA PUSOD NG KASAYSAYAN

(A Brief History of Xiao)

“Nothing’s really exciting in my life, except perhaps, my attempting to be in touch with HISTORY…”

Ang pusod, minsan sa buhay ng bawat isang tao, ay naging mahalagang daluyan ng buhay para sa atin. Ito ang nagdurugtong sa atin sa ating ina noong tayo ay nasa sinapupunan pa lamang. Ayon kay Prop. Lino Dizon, sa mga Kapampangan, pinaniniwalaan na kung maingatan ang pusod matapos ang kapanganakan ng isang bata at ilagay ito sa isang mataas na lugar sa tahanan, magiging BIBO ang bata sa kanyang paglaki.

Bagama’t marami sa mga pamahiin ay hindi ko pinaniniwalaan, itong tungkol sa pusod ay gusto kong paniwalaan. Noong una akong kumita ng liwanag nuong Ika-19 ng Enero 1984, bisperas ng kapistahan sa aking sinilangan, ang bayan ng Tarlak, binalot ng aking mga mararangal na magulang na sina Charles Chua at Vilma Briones ang aking pusod sa isang edisyon ng pahayagan noong araw na iyon at isinabit sa kisame ng aming kwarto. Nais kong maniwala na may kaugnayan ang pagkakaingat ng aking pusod at ang pagkakabalot nito sa pahayagan sa aking pagkakahilig sa bayan at kasaysayan, at sa masigasig na paglalahad nito. Wika nga ng historyador na si Gregorio F. Zaide, “Today’s events, tomorrow’s history.”

Nais ko ring maniwala na ang aking hilig sa kasaysayan ay dulot ng pagkakita ng aking mga magulang sa pagdaan ng karo ng bangkay ni Ninoy Aquino sa monumento habang ako’y pinagbubuntis ng aking nanay. Ngunit mas kapani-paniwala na ang naging haligi ng aking pagkahilig sa kasaysayan ay ang aking paglaki sa panahon ng pagbagsak ng diktadura at ng sinasabing bagong demokrasya. Ang makasaysayang tagpong ito sa buhay ng ating bansa ay malamang sa malamang, tumatak sa aking murang isipan. Naaalala ko pa rin ang aming pagsigaw kasama ang aking mga kalaro ng “Coree! Coree!” sa tuwing may daraan ng chopper sa aming lugar.

Itinuturing ko ang sarili ko na isang bibong socio-political animal na interesado sa pakikipag-ulayaw sa mga taong nakapaligid sa akin. Maaring ito ang naging dulot ng pinakaunang alaala ng aking pagkabata. Iyon ay noong pagdiriwang ng aking unang taong kaarawan. Maliban sa ang akingcake ay kulay asul, naaalala ko na mula sa aking birthday party, ipinasok ako sa aming kwarto upang matulog na. Wala akong nagawa kundi umiyak ng umiyak. Marahil, nais ko pang makisalamuha sa aking mga bisita.

Sa aking paglaki, unti-unti nang lumago ang mga saligan ng aking mga hilig, interes, personalidad at paniniwala.

Malaking impluwensya ang aking ina, sapagkat siya ang aking naging huwaran ng pagmamahal. Dahil full-time housewife, sinubaybayan niya ang aking paglaki at ng aking mga kapatid na sina Michelle at Mark. Ang pag-aarugang ito ang naglayo sa amin sa maraming katarantaduhan na dinaranas ng maraming mga kabataan ngayon.

Malaki ring impluwensya ang aking ama, sapagkat siya ang aking naging huwaran ng tatag at dedikasyon. Siya ang nagtaguyod ng aming pamilya sa kabila ng mga krisis na hinarap ng ating bayan sa paglipas ng panahon.Hindi siya nagsasawang maging mabuting tagapagbigay ng aming mga pangangailangan, maging hanggang sa kasalukuyan. Ang kanyang mga pasya ay puno ng karunungan kaya patuloy namin siyang minamahal at ginagalang.

Malaking impluwensya rin sa akin ang aking lola na isang butihing guro, si Bb. Ching D. Chua, o “Mommy.” Spoiled ako kay Mommy sapagkat lagi niya akong ipinagtatanggol sa tuwing pinagagalitan ako ng aking ina. Bilang unang apo, sinasabi niyang ako ang kanyang paborito. Sa maraming pagkakataon, noong bata pa ako, dinadala niya ako sa kanyang paaralan sa San Juan de Mata, Tarlac. Ako ang saling pusa sa klase na minsan pupunta sa harapan ng blackboard upang kunwari ay magturo sa mga bata. Nang makipagsapalaran siya sa Canada upang mabawi ang aming bahay sa pagkakasangla, pinadalhan niya kami ng isang set ng lumangEncyclopedia na aking pinakialaman sa aking murang edad matapos akong matutong magbasa.

Malaking impluwensya rin ang magulang ng aking ina na sina Jesus at Leonora Briones, sampu ng aking mga tiyuhin, tiyahin at pinsan sa aking ama at ina. Sapagkat todo suporta sila sa akin sa lahat ng pagkakataon.

Masasabing dahil sa pagmamahal na nakapalibot sa akin, sa pangkalahatan, nagkaroon ako ng isang masayang kamusmusan.

Ayon sa aking mga magulang, nang ako ay isilang, napansing kakaiba ang laki ng aking ulo. Nasabi ng doktor na may posibilidad na ako ay mamatay bago ako tumuntong ng limang taong gulang. Ngunit kung malalampasan ko ang edad na ito, garantisado na ang paglaki ko ng normal. Dahil dito, maraming Biyernes akong dinala ng aking namamanatang ina sa aming katedral, suot ang maliit na damit ng Nazareno. Tila dininig ng Panginoon ang pananampalataya ng aking mga magulang.

Kaya naman, bago ako mangolekta ng iba’t ibang aklat ukol sa kasaysayan at iba’t ibang mga paksa, mga santo at mga relihiyosong artikulo muna ang aking kinabaliwan bago ako tumuntong sa gulang na 6. Sa katunayan, humihingi ako ng mga ganitong mga bagay sa bawat bahay na aking bisitahin. Mayroon pa ngang mga naniniwalang ako ay isang pinagpalang bata na nakagagaling pa ng mga simpleng sakit. Mayroon namang iba na ang tingin sa akin ay isang batang nakawala sa Mental Hospital dahil makikita akong naglalakad sa kalsada na may dala-dalang santo, at kung mahal na araw, nagbubuhat at nagpapatali sa krus suot ang aking pulang damit ng Nazareno.

Masasabing kakaiba ako noong bata ako, tanga pa nga siguro. Noong maliit pa ako, aksidenteng naipasok ko ang isang mani sa butas ng aking ilong.Ayon sa aking mga magulang, ilang araw rin nilang pinagtatakhan kung bakit lagi kong kinakalikot ang butas ng aking ilong na tila may tinatanggal.Palibhasa, hindi pa ako nakakapagsalita noon. Laking pagkabigla nila nang makitang nagkakaroon na ng ugat ang mani sa aking ilong. Dinala ako sa ospital kung saan nagkaroon ng isang operasyon upang matanggal ang mani.

Apat na taong gulang siguro ako nang minsa’y iangkas ako ng aking pinsang si Cloydy Manlutac sa kanyang bisikleta upang ikutin ang aking kinalakhang Fairlane Subdivision. Sa may bahaging pababa ng GSIS, bigla niyang binilisan ang takbo. Sa aking takot, ako’y bumitaw at nahulog.Noong 1995, tila naulit ito nang minsa’y nagbakasyon kami sa Sampaloc, Quezon. Nang bilisan ng aking ama ang takbo ng kabayo habang ako ay nakaangkas, ako ay bumitaw at nahulog, muntik pang mauntog sa isang pinagputulang puno ng niyog.

Noong ako ay lumalaki bago ako makapag-aral, madalas kaming magbakasyon sa Baesa, Lungsod Quezon, sa bahay ng aking tiyahing si Edna Apondar. Nakikita ko ang ginagawang pagbababa ng mga tindero sa Camachile habang tumatakbo ang mga bus. Natuwa ako dito kaya nang minsa’y pauwi na kami sakay ang traysikel na minamaneho ng aking ama, sinubukan kong tumalon. Sa harapan ng aming bahay, nabigla ang aking ama na may kumalso sa gulong. Nang tingnan niya, nasagasaan na pala ako. Mabuti na lamang at ilang galos lamang sa paa ang aking natamo.

Sa panahong ito, ninais kong maging pari, kaya naman ako ay nagmimisa at nagpapasyon pa at sinusundan ako ng ibang mga bata. Sa katunayan, ipinasok ako ng aking ina sa Mary Grace School, isang Katolikong Montessori nung ako ay nasa preparatori at ako’y nanguna sa klase (at sa kayabangan). Nang matuto akong magbasa, mga aklat dasalan at nobena ang aking mga unang binasa.

Nag-iba ang ihip ng hangin para sa akin nang ipasok ako sa Tarlac First Baptist Church School (TFBCS) pagtuntong ko sa elementarya nuong 1991, na pinamumunuan ng isang malapit na kamag-anak, si Lola Oda (Bb. Socorro Timbol). Napagdesisyunan ko na ang pagsusuot ng sutana ay hindi para sa aking nang una kong masilayan ang aking unang crush, si Raphaelle Elena S. Ibarra, isang maputing babae na may inang Aleman. At bagamat pitong taon pa bago ko tuluyang iwan ang aking kinagisnang pananampalataya, ito ang naging saligan ng aking pagkaprotestante.

Ika-8 ng Disyembre, 1993 nang tanggapin ko si Hesukristo bilang aking Panginoon at Tagapagligtas nang magsalita sa aming klase noong Baitang 3 si Pastor Banjo Bandasan.

Sa paaralang iyon, nakilala ko ang aking pinakamatalik at pinakamatagal na kaibigan ng mahigit isang dekada na, si Jeremiah “Mayo” Baluyut. Parakaming kambal kung tutuusin. Duon nahubog nang malaki ang interes ko sa nakaraan bagamat may pagkakamali sa ilang aspeto ng itinuturo (Tulad ng Teorya ng Pandarayuhan bilang pinagmulan ng unang tao sa Pilipinas, hehehe), itinuro ng mga guro ang Sibika ng napaka interesante. Lalong umigting ang aking pagnanais na mag-aral nang kasaysayan nang maging guro ko sa huling dalawang taon ng aking pag-aaral ng elementarya si G. Bernie S. de Vera, na katulad ko, ay may malaking pagmamalasakit sa nakaraan, at nang mabasa ko sa gulang na labing-sa ang aklat ng pamosong si Ambeth R. Ocampo, ang “Rizal Without The Overcoat.”Sumulat ako at di naglaon naging editor-in-chief ng pahayagang “The Achievers.” Sa paaralang din iyon ako’y nagtapos ng elementarya nuong 1996, sa anim na taon ko sa paaralang iyon ako’y nagkamit ng maraming gantimpala, at nagwagi sa ilang lokal na patimpalak sa Sibika.

Noong mga bakasyong 1995 at 1996, ipinapasyal ako, kadalasan ng aking tiyahing si Edna Apondar, sa mga magaganda at makasaysayang lugar sa Kalakhang Maynila tulad ng Intramuros, Pambansang Museo, Parkeng Rizal, Parkeng Paco, Nayong Pilipino, Quiapo, Grotto ng Lourdes sa Bulacan, atbp. na lalong nakapagpaalab ng aking interes sa kasaysayan.

Nang pumasok ako ng hayskul sa St. Matthew Christian Academy (SMCA) noong 1997, bagong paaralan pa lamang ito. Umekstra ako sa banda naming magkakaklase bilang percussionist at kung minsan ay vocalist. Sa panahon ding ito nakilala ko ang aking magiging unang nobya na si Bernadette Galamay na dalawang taon ang tanda sa akin. Tumagal kami ng anim na buwan lamang. Nung nasa ikalawang taon ako, nagwagi ako ng ikatlong parangal sa First Ramon Magsaysay Essay Writing Contest. Dahil dito, naimbitahan ako sa Ramon Magsaysay Awards night nuong 1998 upang manood at makita ang ilang sikat na mga personahe sa politika at komersyo. Mula noon, kinarir ko na ang pagpunta sa Ramon Magsaysay Awards taun-taon. Tinapos ko ang aking unang nobela nuong Marso 1998.Ang “The Good Fight” ay isang paglalarawan ng isang buhay at politikang nais kong Makita nuon bilang isang batang Kristiyano’t idealista. Subalit masasabi kong sa ngayon, hindi pa magiging totoo at hanggang pangarap na lamang ang kwento sa akdang ito. Mula noon, nagtangka na akong sumulat ng mga akdang pangkasaysayan: Kwento ni Rizal sa Dapitan, isangpicture-book ng Rebolusyong Pilipino, tatlong kwaderno ng mga larawan at talambuhay ng mga naging Pangulo ng Pilipinas, annotated bibliography ukol sa human rights violations nuong panahon ng diktadura, at isang akda ukol sa pagpupunyagi ni Miriam Quiambao.

Isang masayang panahon ang aking unang dalawang taon sa hayskul, subalit, nang tumuntong ako sa ikatlong taon, nawala lahat ang aking mga matatalik na kaibigan sa iskwelahan, kami nalang ni Mayo ang natira. Kaya naman, sinimulan na kaming apihin ng notoryus na barkadahang West Side Boys. Minsan nilang sinabi na pinagpapantasyahan ko daw si José Rizal.Ipinahayag din nila sa klase na ang mga taong katulad ko raw ay hindi makatatayo sa sarili naming mga paa at di makaaalis sa saya ng aming mga nanay! (Sinabi nila ito dahil sa madalas kong pagpapakita ng aking paglalambing sa aking ina—Pero sino ang nasa UP ngayon?) Para sa akin, isa ito sa mga mahahalagang yugto ng aking buhay sapagkat, bagamat mababaw lamang ito, sa aking pagkalungkot at pag-iisa ako ay naging mas matatag na tao. Dito rin ako natutong lumaban, at ipakita sa mga damuho ang tunay naming powers! Nagkaroon muli kami nang barkadahan na tumapat sa kanila, ang Row 4, at bumalik ang sigla ng aking buhay! Sa sumunod na taon, ang West Side Boys ay hindi na nakapasok sa paaralang iyon dahil sa mga kabulastugang kanilang ginawa. ü

Nuong Ika-4 ng Nobyembre 1999, sa kalagitnaan ng aking kalungkutan, nakilala ko ang huhubog ng malaki sa aking pagkatao at magbubukas ng husto sa aking isipan. Ito ay ang musika nina John, Paul, George at Ringo, ang Beatles!

Dahil sa aking katorpehan, marami nang kababaihang aking ninais ang aking pinalampas at hinayaang mapasakamay ng iba. Sa aking pagtungtong sa ikaapat na taon, hindi ako pinalampas ng isang magandang dilag at bagito sa eskwelahan na nagngangalang Florenda Pangilinan. Dahil nakita niyang isa akong torpe, umamin ang bruha na may gusto siya sa akin. Sabi ko naman sa isip ko, “pwede!” Kaya naman noong araw ding iyon, nuong ika-27 ng Hunyo 2000, naging magkasintahan na kami. Matapos ang anim na taon, nagtapos ang pagsasamang ito.

Masasabi kong panahon ko ang ika-apat na taon sa hayskul sapagkat dahil kaming mga 4^th year na ang mga kuya’t ate, nauuto namin ang mga nakababatang mag-aaral sa aming maliit na paaralan. Naging pangulo ako ng pinakamalaking organisasyon ng mga mag-aaral duon, ang Christian Youth Movement (CYM). Naging editor-in-chief ako ng aming pahayagang “The Pendulum.” Napamahal ako sa aking mga guro lalunglalo na sina Gng.Julieta Paras at G, Rhonnel Tipay. At sa kabutihan ng Panginoon, nang matatapos ang taon, hindi inaasahang itinanghal akong Valedictorian ng labintatlong gradweyt. Kung academics lamang ang pagbabasehan, lalabas lang akong pangatlo, subalit naisahan ko sila sa extra curricular at sa aking marka nuong ikatlong taon. Nasorpresa ang aking ama ang ipaalam sa kanya ang nangyari sa mismong lugar na na pagdadausan ng pagtatapos.Hanggang ngayon, maituturing kong ang aking pagtatalumpatingValedictory sa araw na yon ng ika-30 Marso 2001 ang pinakamataas na yugto ng aking buhay hanggang sa kasalukuyan. Ayon sa aking talumpati, “Always look back to the past…emulate our triumphs, never repeat our mistakes. For the past will open the doors for the future!”

Pang-apat ako sa mga pumasok sa Unibersidad ng Pilipinas mula sa aking paaralan, namumukod tangi sa Diliman. Kinuha ko ang kursong BA Kasaysayan, at ang naging blockhandlers namin ay ang UP Lipunang Pangkasaysayan (LIKAS), ang organisasyong aking sinalihan, matapos ang mahigit isang taon. Sa aking huling taon sa LIKAS, ako ay inihalal ng mga kasapi bilang kanilang direktor ng Lupon para sa Dokumentasyon at Aklatan (2004-2005).

Naging aktibista ako minsan sa aking buhay nang tumira ako sa Kalayaan Residence Hall. Sa aking kaepalan ay itinanghal akong corridor representative ng Ikalawang Palapag at nakisangkot sa usaping abolisyon ng ROTC. Ngunit masasabi kong hindi ko kailanman sineryoso sa aking sarili ang kaisipang Komunista. Sa dormitoryo ko rin nakilala ang babaing ni minsan ay hindi ko minahal ngunit aking inasam. Naging obsesyon ito at maituturing kong isa sa aking pinakamalaking pagkakamali sa aking buhay na sa matagal na panahon ay tinamasa ko ang ibinunga: Ang aking pagiging malayo ang loob sa ating Panginoon. Subalit kaybuti Niya pa rin at naaasahan ko pa rin Siya na gumabay.

Gumawa kami ng maikling pelikula ng aking kaibigan na si Mayo isang araw noong bakasyon 2002. Idinerehe niya ang pelikulang “Talos” na akin namang pinagbidahan kasama ang aking nobya. Ito’y pinalabas kamakailan sa UP Pampanga bilang ACLE (Alternative Classroom Learning Experience) at maraming tao ang nanuod! Sinundan ito ng mga maiikling pelikulang tulad ng “A 4Some Affair,” “Genreload” (2003), “Fool On The Hill,” “The Elders” (2004) “Just Like…Lovers in Paris” (2005), mga pelikulang naipalabas din sa sumunod na dalawang taon sa UP Pampanga.

Mula taong 2002 hanggang 2005, nanirahan ako sa Yakal Residence Hall, at ang paninirahan ko sa dormitoryong ito, sa aking palagay, ang nagpatibay sa akin bilang isang tao at bilang isang iskolar. Ang simpleng pakikisalamuha at pakikipamuhay sa aking mga kapwa Iskolar ng Bayan ang nagpayaman ng aking karanasan at kaalaman liban pa sa natutunan ko sa aking mga klase. Sa aking pagtakbo noong 2004 bilang Pinuno ng Komite para sa Usaping Pang-akademiko ng dormitoryo, ibinandila ng aking kandidatura ang pagsulong ng interes para sa kasaysayan. Nang ako ay mahalal, naging pangunahing proyekto ko ang pagpapalabas ng mga pelikula at dokumentaryo may kaugnayan sa kasaysayan tuwing Miyerkules ng hapon. Ang serye ay tinaguriang “The Yakal Histories.” Naging koordineytor din ako ng pinakaunang “Yakal One-Page University-Wide One-Page Essay Writing Contest.”

Ilan pa sa mga tagumpay na aking nakamit, sa biyaya ng Panginoon, habang ako ay nasa unibersidad ay ang pagiging College Scholar sa loob ng tatlong semestre, at ang aking pagiging University Scholar noong Unang Semestre ng 2003-2004. Dalawang beses ring nagwagi ang aking mga papel sa Paper Presentation Series ng Kolehiyo ng Agham Panlipunan at Pilosopiya, noong mga taong 2003 at 2004.

Noong Ika-22 ng Abril, isang araw bago ang aking pagtatapos sa pamantasan, napagkayarian ng kaguruan ng Departamento ng Kasaysayan ng UP Diliman na tanggapin ako upang magturo ng Kasaysayan I sa departamento—katuparan ng aking mga pangarap.

Bago ako pumasok sa UP, feeling ko ang galing-galing ko na. Ang lakas nga ng historical complex ko, e. Pangarap kong maalala sa kasaysayan. Maging presidente ng Pilipinas siguro. Akala ko madali. Pero nang makilala ko ang mga kamag-aaral ko, nasabi ko sa sarili kong, “Kulang pa, Xiao, kulang pa!”Subalit ako’y natutuwa na kasama kong nag-aaral ang mga magagaling na mga iskolar ng bayan mula sa buong Pilipinas, marami akong natutunan sa simpleng pakikisalamuha at pakikipagkaibigan sa mga tao dito. Masaya ako dito, lalo na sa aking naging kurso. Hindi ko nakikita ang aking sarili na nag-aaral ng ibang kurso sa ibang paaralan. Asteeg dito sa UP Diliman. Kung nuon, gusto kong maalala sa kasaysayan, ngayon, simple na lang, gusto kong magturo ng kasaysayan. Ito ang landas na nais kong tahakin.Nabubuhay ako sa nakaraan sapagkat natatanto ko na magagamit ko ang nakaraan bilang saligan sa ating mga kasalukuyan at mga hinaharap.

Matapos ang dalawang taon ng pagtuturo, marami na akong narating na mga lugar kung saan nakinig ako at nagbahagi ng kasaysayan. Nabigyan ako ng malaking biyaya na maibahagi ang aking mga natutunan, mula sa mga paham ng kasaysayan na naging mga guro ko, sa iba’t ibang klase ng tao–sa loob ng klase, sa loob ng mga paaralan, lulan ng bus sa mga lakbay aral. Ayaw kong ipagpalit ang buhay na ito.

Bagama’t ang aking pisikal na pusod ay napatid na at nakabalot sa isang peryodiko, tila patuloy akong konektado sa aking ina sa pamamagitan ng pusod ng pagmamahal. Nais kong ibalik ang aking pagmamahal sa aking Inang Bayan sa pamamagitan ng KASAYSAYAN, ang pusod na nagkokonekta sa akin, at sa ating lahat, sa ating minamahal na Pilipinas.

[Itinataya ko ang aking dangal sa pagkatotoo ng aking mga isinalaysay sa abot ng makakaya ng aking memorya. Kasihan nawa ako ng Diyos.]

-Ika-22 ng Pebrero, 2003,

Nirebisa ika-14 ng Hunyo, 2005, ika-20 ng Hulyo, 2005, at ika-5 ng Hulyo, 2006 at ika-5 ng Setyembre, 2007

Postscript: Si Xiao ay napilitang umalis sa pagtuturo sa UP Diliman noong 2008 at sa kasalukuyan ay patuloy na nagtuturo sa De La Salle University Manila.

Leave a comment

August 23, 2012

UNDRESS BONIFACIO, Part II: Ang Supremo Bilang Unang Pangulo ng Pilipinas

Mukha ni Andres Bonifacio na batay sa kanyang tanging larawan na ihinalo sa ilustrasyon ng mga Espanyol na batay sa larawan na iyon. Kinulayan ni @ Jesusa Bernardo.

UNDRESS BONIFACIO:

Paghubad sa Kamisa ng Mito ng Bobong Supremo[1]

Isang dokumentaryo ni Xiao Chua

Watch: http://www.youtube.com/watch?v=hct6cXs6EYE

150 taon makalipas ang kanyang kapanganakan, ang Supremo ng Katipunan ay nababalutan ng ilang mga mito. Kaya kailangan hubarin ang mga ito.

Part II: Ang Supremo Bilang Unang Pangulo ng Pilipinas

Noong 22 Marso 1897, hiniling sa Kumbensyon sa Tejeros ng mga elit na taga Cavite NA BUWAGIN ANG KATIPUNAN upang magtatag ng REBOLUSYUNARYONG PAMAHALAAN. Pumayag ang Supremo ng Katipunan ANDRES BONIFACIO sa kondisyong igagalang ang pasya ng nakararami.

Ngunit MAY BULONG-BULUNGAN, NA MAY NAKASULAT NANG MGA PANGALAN SA MGA BALOTA. DAYAAN SA HALALAN 1897 STYLE???

At sa halalang naganap, nahalal in absentia si HEN. EMILIO AGUINALDO BILANG BAGONG PANGULO NG REBOLUSYUNARYONG PAMAHALAAN. Nahalal rin si Andres Bonifacio bilang DIREKTOR NG INTERYOR.

Ngunit tinutulan ni Daniel Tirona at ininsulto pa ang Supremo. Tinawag na WALANG PINAG-ARALAN.

Daniel Tirona

Nagpuyos sa galit ang Supremo, at nang hindi binawi ni Tirona ang sinabi. BUMUNOT NG BARIL si Bonifacio ng baril at tinutukan si Tirona. Napigilan ni Hen. Artemio Ricarte ang Supremo at BILANG SUPREMO NG KATIPUNAN, IDINEKLARANG WALANG SAYSAY ANG PULONG NA NAGANAP.

At dito nagsimula ang landas tungo sa kamatayan ng Supremo

Umalis si Bonifacio sa kumbensyon sa paniniwalang SIYA PA RIN ANG PINUNO NG HIMAGSIKAN. Habang ang mga nasa kumbensyon ay itinalaga na si Emilio Aguinaldo bilang BAGONG PINUNO NG HIMAGSIKAN! At sa POWER STRUGGLE na naganap ANG NASAWI AY ANG SUPREMO.

Ngunit hindi ba pamahalaang rebolusyunaryo na mismo ang Katipunan ni Bonifacio?

Ayon kay DR. MILAGROS GUERRERO, OO!

Sa pagputok ng Himagsikan, 24 AGOSTO 1896, nagpulong sa bahay ni Tandang Sora sa Sitio Gulod, Barrio Banlat, Kalookan, ANG KATAAS-TAASANG SANGGUNIAN at itinatag nila ang KATIPUNAN BILANG REBOLUSYUNARYONG PAMAHALAAN at si Andres Bonifacio ang kanilang hinalal “by acclamation” BILANG UNANG PANGULO!

Unang Bugso ng Himagsikan sa obra ni Rody Herrera na nagwagi ng ikalawang gantimpala sa 1963 Bonifacio Centennial National Art Contest (Nasa City Hall ng Lungsod ng Maynila).

MAGING ANG MGA ESPANYOL, KINILALA SIYANG PANGULO BAGO PA MAGING PANGULO SI AGUINALDO. Sa dyaryong Espanyol na “La Ilustracion Española y Americana” noong Pebrero 1897, kinilala si Bonifacio bilang TITULADO ((PRESIDENTE)) DE LA REPUBLICA TAGALA.

Pebrero 1897 (Mula sa Koleksyon ni Emmanuel Encarnacion)

Kung titingnan sa ganitong pananaw, lumalabas na ang nangyari sa Cavite AY ISANG KUDETA!

Dahil hindi naniniwala ang mga elit sa konsepto ng pamahalaan ni Bonifacio na kung hindi siya nasawi ay maaaring naisakatuparan niya AT NAIKINTAL SA PAMAHALAAN NGAYON

ANO BA ANG TUNAY NA DIWA NG PAMAHALAANG KATIPUNAN?

Xiao Chua (on location mula sa Tejeros Convention Center, Rosario, Cavite):

“Ang Katipunan daw ay organisasyon ng mga bobong masa na sugod lang ng sugod at walang ginawa kundi maging bayolente. Si José Rizal ang favorite hero ko kasi peaceful siya; si Bonifacio ayaw ko dahil bayolente siya. Pero hindi lang po yon, kung makikita natin ang isinulat na ito ni Emilio Jacinto, “Katipunan ng mga A.N.B. …” ‘Ang kabagayang pinag-uusig ng katipunang ito ay lubos na dakila at mahalaga; papagisahin ang loob at kaisipan ng lahat ng tagalog (*) …upang sa pagkakaisang ito’y magkalakas na iwasak ang masinsing tabing na nakabubulag sa kaisipan at matuklasan ang tunay na landas ng Katuiran at Kaliwanagan.’

“In short, magsama-sama ang mga Tagalog para magkaroon ng lakas na tanggalin ang mga nakakabulag sa atin at itatag ang daang matuwid at daang maliwanag. Ha, daang matuwid? Di ba sabi ni Noynoy, “sama-sama po tayo sa daang matuwid.” Panahon pa pala ni Andres Bonifacio iyan, hinahanap niya iyan. Iyan ang kanyang goal: isang maliwanag na bansa. Nagkakaisa ang mga Tagalog. Ha, Tagalog lang? Iyan lang ba ang tanaw ni Andres Bonifacio? Na hindi siya pambansa? Teka, teka, tingnan niyo po. May asterisk ang tagalog. Nag-footnote pala ang lolo Emilio Jacinto. O ano ang footnote niya? : ‘…katutura’y ang lahat nang tumubo sa Sangkapuluang ito; sa makatuid, bisayà man, iloko man, kapangpangan man, etc., ay tagalog din.’

Limbag na edisyon ng Kartilya ng Katipunan (Mula sa Koleksyon ni Emmanuel Encarnacion).

“In fairness di ba? Siya mismo, had a clear vision of what this country is – united, may kaliwanagan, may katuwiran and everyone is there. Luzon, Visayas and Mindanao [are] there. Kaya nga, bakit ayaw niya ng Philippines? Kasi nga ang Philippines, pangalan ng hari ng Espanya iyan e. Look at this, Tagalog ang itinawag niya sa kanyang bansa.

“Well some people said, Bonifacio claimed that he is king. Haring Bonifacio. One time we went here in Cavite, someone shouted, “Mabuhay ang hari!” Ha, mabuhay ang hari? Haring bayan, si Andres Bonifacio ay hari ng bayan? Tingnan po nating mabuti – (Text of letterhead) “Pangulo ng Haring Bayang Katagalugan.” Sino ang hari? Yung bayan. Kaya bayang katagalugan. Iyan ang kanyang gobyerno. Makikita po ninyo, iyan po ang logo niya – “Haring Bayang Katagalugan, Kataastaasang Kapulungan.” Iyan ang kanyang seal, at ito ang kanyang pirma.”

Letterhead ni Andres Bonifacio, dokumento na nagtatalaga kay Emilio Jacinto bilang Pinunong Hukbo ng Hilaga ng Maynila, 15 Abril 1897 (Mula sa Koleksyon ni Emmanuel Encarnacion).

Sa kanluraning konsepto ng NACION ng mga elit at kanluranin ang bawat citizen ay may pulitikal na kalayaan ayon sa isang konstitusyon.

Ngunit hindi sapat ito sa konsepto ni Bonifacio ng INANG BAYAN kung saan ang lahat ng Pilipino ay ANAK NG BAYAN. Kung saan ANG BAWAT ISA AY MAGKAKAPATID SA SANDUGO at ang tunay na kalayaan ay hindi lamang mga karapatan sa papel.

ANG TUNAY NA KALAYAAN AY KAGINHAWAAN at ang kaginhawaan ay natatamo lamang kung may MAGANDANG ASAL AT MABUTING KALOOBAN ANG BAWAT KAPATID

Kaya ang SALIGANG BATAS NG KATIPUNAN, ang KARTILYA NI EMILIO JACINTO ay kalipunan ng mga payo sa KABUTIHANG ASAL at kung saan sinabi na sa Katipunan: “Dito’y ang kauna-unaunahang utos ANG TUNAY NA PAG-IBIG sa BAYANG TINUBUAN at lubos na pagdadamayan ng ISA’T ISA.”

Tama nga naman, MANALO MAN ANG REBOLUSYON kung HINDI MAGIGING MABUTI ANG MGA MAMAMAYAN AT WALANG MAKAIN, WALANG GINHAWA AT WALANG PAG-IBIG AY WALA RING TUNAY NA KALAYAAN

Sa pagkakaroon ng malinaw na konsepto ng bansa si Bonifacio ay nararapat lamang tanghaling AMA NG SAMBAYANANG PILIPINO.

Ngunit huwag malito: Si Aguinaldo ang UNANG PANGULO ng “REPUBLIKA” ng Pilipinas, na may kanluraning modelo na umiiral mula 1897 hanggang sa kasalukuyan.

Ngunit si Bonifacio ang UNANG PANGULO ng UNANG PAMBANSANG PAMAHALAANG PILIPINO NA NAUDLOT. ANG KANYANG KONSEPTO NG BANSA AY “ABORTED.” At ang hindi nito natapos na gawain sa pagtataguyod ng KALAYAAN, batay sa KAGINHAWAAN, MABUTING KALOOBAN at KAPATIRAN NG LAHAT, ay naputol nang mapatay ang Supremo sa Bundok Nagpatong, Hulog, Maragondon, Cavite.

Bundok Nagpatong, Hulog, Maragondon, Cavite (Mula sa Koleksyon ni Dr. Ambeth R. Ocampo)

Alternatibong bersyon ng pagpatay kay Bonifacio na ipininta ni Carlos Valino, Jr. (nagwagi ng ikalawang gantimpala sa 1963 Bonifacio Centennial National Art Contest). “Ang Wakas ni Bonifacio” ay batay sa testimonya ng dalawang sinasabing pumatay sa Supremo kay Hen. Guillermo Masangkay, na siya ay tinaga hanggang mamatay. Sinuportahan ito ng papel ni Danilo Aragon ukol sa kwento ng mga matatanda sa Maragondon na tila pinagbatayan ng tulang “Andres Bonifacio, a-tapang a-tao.” Maraming bersyon ang pagpatay kay Bonifacio liban sa opisyal na tanging eyewitness account ni Lazaro Makapagal. Para sa akin, anumang bersyon ang tama ay hindi na mahalaga (Nasa City Hall ng Lungsod ng Maynila) .

Kung hindi natin pagsikapang ituloy ay patuloy nating binabaril at patuloy nating sinasaksak at patuloy na hindi natin tinatanggal ang balaraw na nakatarak sa Supremo…

SINO KAYA ANG MAGPAPATULOY NG LABAN?

HUWAG KA LANG MANIWALA DITO, MAGBASA KA!

SANGGUNIAN

Milagros C. Guerrero, Emmanuel N. Encarnacion at Ramon N. Villegas. “Andres Bonifacio and the 1896 Revolution,” Sulyap Kultura 2, 1996.

Zeus A. Salazar. “Ang Kartilya ni Emilio Jacinto at ang Diwang Pilipino sa Agos ng Kasaysayan,” Bagong Kasaysayan: Mga Pag-aaral sa Kasaysayan ng Pilipinas, 6, 1999.

Zeus A. Salazar. “Wika ng Himagsikan, Lengguwahe ng Rebolusyon,” Bagong Kasaysayan: Mga Pag-aaral sa Kasaysayan ng Pilipinas, 8, 1999.

Isagani R. Medina, ed. Ilang Talata Tungkol sa Paghihimagsik (Revolucion) nang 1896-97 Sinulat ni Carlos Ronquillo y Valdez (Palimbagan ng Pamantasang ng Pilipinas, 1996)

Gimenez-Maceda, Teresita. “The Katipunan Discourse on Kaginhawahan: Vision and Configuration of a Just and Free Society,” Kasarinlan, 1998.

Michael Charleston B. Chua at Alvin D. Campomanes. “Makabagong Emilio Jacinto: Ginhawa, Liwanag, Dilim at Iba Pang Mga Dalumat ng Bayan at Katipunan sa mga Awitin ni Francis Magalona,” 2010.

[1] Inspirasyon mula sa sampaksaang Undress Bonifacio na unang isinagawa ng UP Lipunang Pangkasaysayan sa UP Diliman noong 26 Nobyembre 2008 at ipinagpatuloy ng DLSU Departamento ng Kasaysayan noong 2009 at 2011.

8 Comments

August 22, 2012

UNDRESS BONIFACIO, Part I: Ang Supremo Bilang Pinunong Militar

Isang hinirayang larawan ng Supremo ng Katipunan na nakauniporme ng rebolusyon. Bilang isang aktor sa teatro, malamang sa malamang alam niya ang importansya at pangangailangan ng pagsusuot ng uniporme sa harap ng kanyang mga unipormadong heneral (Mula sa Tragedy of the Revolution).

UNDRESS BONIFACIO:

Paghubad sa Kamisa ng Mito ng Bobong Supremo[1]

Isang dokumentaryo ni Xiao Chua

Watch: http://www.youtube.com/watch?v=5gdBTMRKaAY

150 taon makalipas ang kanyang kapanganakan, ang Supremo ng Katipunan ay nababalutan ng ilang mga mito. Kaya kailangan hubarin ang mga ito.

Part I: Ang Supremo Bilang Pinunong Militar

Agosto 29-30, 1896: Ang Pagsalakay ni Bonifacio sa Maynila

Ang sabi-sabi, ang bayaning si Andres Bonifacio ay bobo AT WALANG ISTRATEHIYANG MILITAR!

Ngunit ayon kay DR. ZEUS A. SALAZAR, MERON!

24 Agosto 1896: Nagpulong ang Kataas-taasang Sanggunian ng KKK, itinatag nila ang Rebolusyunaryong Pamahalaan.

Hinalal ang Supremo Andres Bonifacio bilang UNANG PANGULO ng Unang Pambansang Pamahalaan sa Pilipinas at napagkasunduan na ganapin na ang pagsalakay sa Maynila sa HATINGGABI ng 29-30 Agosto.

Ang plano: PALIBUTAN ANG INTRAMUROS (MANILA)

ITO AY HABANG KARAMIHAN NG PWERSANG ESPANYOL AY ABALA PA SA PAKIKIPAG-BAKBAKAN SA MGA MUSLIM SA MINDANAO

KAPAG NAKUHA ANG SENTRO, ANG ULO NG DRAGON, MAGWAWAKAS ANG IMPERYONG ESPANYOL SA ASYA!

Sasalakay mula sa tatlong direksyon:

FROM THE EAST: San Mateo, Marikina, pababa ng camino real na nagdaraan sa San Juan at papasok ng Sampaloc

FROM THE NORTH: Bulacan, Pampanga at Nueva Ecija papasok ng Caloocan at Balintawak tungong Tondo at Binondo

FROM THE SOUTH: Cavite at ilang bahagi ng Pasig

At mula sa LOOB ng INTRAMUROS! Tinatayang 500 pwersang Pilipino sa pangunguna ng ilang opisyal na mestiso sa ilalim ng mga Espanyol.

25-26 Agosto: Ilan sa mga unang sagupaan ng mga KKK at ang mga Espanyol sa Pasong Tamo (Tandang Sora), Caloocan at Malabon NANALO ANG MGA KATIPUNERO.

29 Agosto, umaga: NABISTO ang 500 sundalong PILIPINO sa loob ng INTRAMUROS! Ipinatapon sila sa Mindanao!

Sa gabi at madaling araw na napag-usapan 29-30 AGOSTO 1896. Nagkaroon ng pag-atake sa buong lalawigan ng Maynila lalo na sa Sampaloc, Sta. Ana, Pandacan, Makati, San Juan at Pasig, kasama ng Laguna…

HINDI UMATAKE ANG CAVITE

Ayon kay Hen. Emilio Aguinaldo, namuti daw ang kanilang mga mata SA KAKAHINTAY NG NAPAGKASUNDUANG HUDYAT. Iba-iba ang bersyon ng hudyat: pagpatay ng ilaw sa Bagumbayan, pagpapalipad ng lobo, at pagpapasabog ng kanyon o pagpapaputok ng kwitis.

KUMALAT ANG MGA TSISMIS KUNG BAKIT HINDI NAGANAP ANG NAPAGKASUNDUANG HUDYAT: nakatulog daw si Bonifacio, o nakipagkwentuhan daw sa kasama at hindi namalayan na 4:00 ng umaga na!

NGUNIT BAKIT MAY SINASABING HUDYAT KUNG MAY ORAS NA NAPAG-USAPAN?

Hatinggabi ng 29-30 Agosto: ang pagpatay ng ilaw sa Bagumbayan, pagpapalipad ng lobo, at pagpapasabog ng kanyon o pagpapaputok ng kwitis, AY MAKIKITA KAYA MULA SA MALAYONG MGA PAMPANG NG CAVITE?

At kahit makikita nga ang pagpatay ng ilaw sa Bagumbayan, pagpapalipad ng lobo, pagpapasabog ng kanyon o pagpapaputok ng kwitis AY DOON PA LAMANG BA SUSUGOD PA-MAYNILA ANG MGA PINUNO NG CAVITE?

Edi pagdating nila doon tapos na ang labanan?

Tanong ni Zeus A. Salazar:

Umuwi na lamang ba sila dahil ayon sa mga French Consular Reports ay umuulan sa Maynila noong gabing iyon?
Hindi kaya ayaw lamang sumama o kumilala sa awtoridad ng Supremo ang mga pinuno ng Cavite?

SAPAGKAT MAY SARILING TRIP ANG MGA ELIT SA CAVITE

‘Real’ ni Bonifacio Bilang Teknikang Militar sa Kasaysayan ng Pilipinas”

Si Edilberto Evangelista, isang matalinong inhinyerong nagtapos ng pag-aaral SA BRUSSELS, BELGIUM, ang nagplano ng mga TRENCHES sa mga bayan sa CAVITE.

Sa mga unang labanan, dahil kakaunti lamang ang mga Espanyol, SUNOD-SUNOD ANG TAGUMPAY NG HIMAGSIKAN SA CAVITE!

Ngunit nang dumating ang reinforcement ng mga Espanyol UNTI-UNTING BUMAGSAK ANG MGA BAYAN SA CAVITE.

Bakit?

DAHIL KABISADO NG MGA ESPANYOL ANG KANLURANING PAKIKIDIGMANG TRINTSERA: magastos, hindi madaling maiwanan, madaling mapaligiran, at kapaki-pakinabang sa mga Espanyol kapag nakukuha.

Mga trintsera sa Kabite na ginawa ni Edilberto Evangelista, nagamit ng mga Amerikano para labanan ang mga rebolusyunaryo sa panahon ng Digmaang Pilipino-Amerikano (Mula sa Kasaysayan: the Story of the Filipino People)

Ayon sa DR. ZEUS A. SALAZAR, may istratehiyang militar na sinimulan si ANDRES BONIFACIO na sinunod ng maraming heneral sa buong Pilipinas

MULA SA ISTRATEHIYA NG MGA NINUNONG PILIPINO “ILIHAN.”

Ilihan—pag-atras ng bayan sa mga burol o kabundukan upang maging ligtas sa sakuna o makibaka sa mga kalaban. Ginamit ng mga unang naghimagsik sa mga Espanyol.

Itinatag ni Bonifacio ang mga “REAL”. Kataga itong Espanyol para sa kampo. Sa gamit ng Katipunan: “Komunidad na may tanggulan malapit sa bayan”

Unang naisip ni Bonifacio sa kanyang paglalakbay sa Bundok Tapusi (Montalban, Rizal), at natatag sa Balara at Krus na Ligas, Masuyod (Marikina), Kakaron de Sile, Puray, Kamansi, Minuyan, Makiling, Banahaw, atbp. Lumaganap din sa mga kabundukan ng Tayabas, Morong (Rizal), Bulacan, Pampanga, Nueva Ecija.

Ang bundok kung saan pinaniniwalaang nagapos ang Haring Bernardo Carpio, Tapusi, Montalban (Rodriguez, Rizal), ay isang real ni Bonifacio (Mula sa Kasaysayan: The Story of the Filipino People)

Gamit ng “real” ang mga natural na anyo sa kalikasan tulad ng mga kakahuyan, mga bato, mga kweba at mga bundok. Dahil pakikidigmang mas angkop sa Pilipino: Hindi ito kailangang gastusan, madaling iwanan at balikan kapag hinabol sila roon marami sila lulusutan, hindi mapakikinabangan ng mga Espanyol at pahihirapan sila dahil wala silang kasanayan.

Matapos ang mga pagsalakay sa Pinaglabanan, Kahit na natalo ang mga Katipunero. Hindi sila naubos at nalipol. Hindi rin sila nahabol ng mga Espanyol. Dahil naka-atras sila sa mga “real.” Ang pinagtuunan ng pansin ay ang Cavite na mas kaya nilang pataubin.

At nang tuluyang bumagsak ang mga trintsera sa Cavite at tuluyang matalo si Aguinaldo ang sumalo kay Aguinaldo ay ang mga “real” na ipinatayo ng “walang taktikang-militar” na si Bonifacio hanggang sa mapadpad siya sa “real” ng BIYAK-NA-BATO sa San Miguel, Bulacan! Kung saan nagkaroon sila ng bentahe na MAKIPAGKASUNDO SA MGA ESPANYOL, linlangin sila at kalaunan ituloy ang Revolucion habang ang HIMAGSIKAN ay IPINAGPATULOY ng mga ANAK NG BAYAN.

Ayon kay JOHN RAY RAMOS, nagtapos ng BA Kasaysayan sa UP Diliman at tagapagsaliksik para sa Sandatahang Lakas (AFP), may pagkakaiba ang TAKTIKA at ISTRATEHIYA:

Ang TAKTIKA ay pag-iisip ng pakikidigma sa MAS LIMITADONG LUGAR, MAS ISPESIPIKO ANG PAMAMARAAN, habang ang ISTRATEHIYA ay pag-iisip ng MAS MALAWAKANG PAKIKIDIGMA.

Kung gayon, sa pag-iisip ng pagpapalaya lamang ng mga bayan sa Cavite, si Aguinaldo ay nasa lebel ng taktika pa lamang noong 1896, habang sa pag-iisip ng ideya “real” at pagnanais na SALAKAYIN ANG MAYNILA ANG SENTRO NG KAPANGYARIHAN, ang Supremo Bonifacio ay mas istratehiko

Samakatuwid HINDI TOTOONG WALANG ISTRATEHIYANG MILITAR SI BONIFACIO. HINDI NGA LAMANG ITO PAPASA SA MGA KANLURANIN SAPAGKAT NAG-UGAT SIYA SA ISTRATEHIYA NG SINAUNANG BAYAN

Ayon kay DR. MILAGROS C. GUERRERO:

“As commander-in-chief, Bonifacio supervised the planning of military strategies and the preparation of orders, manifests and decrees, adjudicated offenses against the nation, as well as mediated in political disputes. He directed generals and positioned troops in the fronts. On the basis of command responsibility, all victories and defeats all over the archipelago during his term of office should be attributed to Bonifacio.

“The claim by some historians that ‘Bonifacio lost all his battles’ is RIDICULOUS.”

HUWAG KA LANG MANIWALA DITO, MAGBASA KA!

SANGGUNIAN

Zeus A. Salazar, Agosto 29-30, 1896: Ang Pagsalakay ni Bonifacio sa Maynila (Miranda Bookstore, 1997.

Zeus A. Salazar. “Ang ‘Real’ ni Bonifacio Bilang Teknikang Militar sa Kasaysayan ng Pilipinas,” Bagong Kasaysayan: Mga Pag-aaral sa Kasaysayan ng Pilipinas 1, 1997.

Milagros C. Guerrero, Emmanuel N. Encarnacion at Ramon N. Villegas. “Andres Bonifacio and the 1896 Revolution,” Sulyap Kultura 2, 1996.

Panig ng mga taga-Cavite:

Isagani R. Medina, ed. Ilang Talata Tungkol sa Paghihimagsik (Revolucion) nang 1896-97 Sinulat ni Carlos Ronquillo y Valdez (Palimbagan ng Pamantasang ng Pilipinas, 1996)

Leave a comment

August 19, 2012

NINOY AQUINO: Ang Pagbabago ng Isang Pulitiko

Isang wall painting sa Kapitolyo ng Lalawigan ng Tarlac para sa kanilang gobernador na naging bayani ng bansa.

NINOY AQUINO: Ang Trapo na Hero, ang Hero na naging Bayani

Ang sanaysay na ito ay unang binasa sa sampaksaang “Pinoy Ideal; The Search for the Filipino Leader” na itinaguyod ng PHA, UP Departamento ng Kasaysayan at UP Lipunang Pangkasaysayan noong 20 Agosto 2009 sa Bulwagang Palma ng UP Diliman at unang nailathala sa Mabuhay: Lingguhang Pilipino Mula Pa Noong 1980, 21-27 August 2009, 1, 6 . Nirebisang bersyon inilathala sa Historical Bulletin, Vol XLV (2011), 44-54.

Abstract:

Marami ang may tendensiya na ginagawa nilang tila mga santo ang kanilang mga bayani na para bang wala silang pagkakamali, nililinis ang kanilang kwento upang ipakita na sila ay perpekto at super lakas. Makikita ito sa nangyayari ngayon sa imahe ni Ninoy Aquino. Ito ay dahil sa ang template natin sa bayani ay ang Kanluraning Hero. At kung sa ganitong lente natin ito titingnan, tila mas mahirap tularan ang ating mga bayani. Kailangan ng bayan ngayon ang mas makatotohanang mga bayani. Mas interesado ang papel na ito na ipakita ang isang bayaning tinitingala bilang isang ordinaryong tao na mayroon ding mga pagkakamali. Dahil dito, mas nagiging makatotohanan ang salaysay. Ang mga bayani ay ang mga taong nilampasan ang kanilang mga pagkukulang upang yakapin at samahan ang bayan. Isang katibayan na ang lahat ng tao ay may kapasidad sa pagbabago tungo sa ikabubuti ng lahat.

Keywords: hero, bayani, traditional politician (trapo), non-violent resistance, Kapangyarihang Bayan

“This struggle can only mean victory for all of us. It would mean victory because we are different from those that we oppose. Those that we oppose are happy with the material wealth, but for how long?”

-Ninoy Aquino

21 Agosto 1983, 1:15 NH: Naging martir si Ninoy. 26 na taon matapos ang matadhanang hapon na iyon, hindi pa rin natutukoy ang salarin, at marahil, hindi na matutukoy. Bagama’t mahalaga na malaman kung sino ang utak ng tinatawag na “Krimen ng Siglo,” naniniwala akong mas dapat sagutin ang mas mahalagang tanong na maaaring makuha ang sagot batay sa kasaysayan—bakit may saysay pa rin siya? Bakit nararapat lamang gunitain ang kanyang pagkamartir?

Maling sabihin na ang landas patungong EDSA ay nagsimula sa tarmac noong hapon na iyon tulad ng isinusulat ng marami. Tunay na matapos ang pagpaslang sa kanya, maraming bahagi ng mga nasa gitnang uri at iba pang sektor ang nagsimulang sumali na sa mga pagkilos na nagpabilis sa pagbagsak ng rehimeng Marcos. Ngunit tulad ng binaggit sa akin ni Prop. Dante Ambrosio, ang pakikibaka laban sa diktadura ay nagpatuloy maging sa kalagitnaan at kalakasan ng kapangyarihan ng Batas Militar ng mga aktibista, estudyante, mga alagad ng sining, at mga relihiyoso. Sa katunayan, kung sasabihin na nagsimula lamang ang pakikibaka noong 21 Agosto 1983, isinasawalang bahala na natin ang pakikibaka mismo ni Ninoy Aquino sa piitan sa loob ng pitong taon at pitong buwan, na ayon sa deskripsyon ni Ninoy, na hindi natatanaw ang buwan at mga bituwin sa kalangitan.

Isisilang ako limang buwan matapos siyang mapaslang. Hindi ko siya nakilala bilang gobernador ng aming lalawigan, maging bilang senador ng ating republika. Bagama’t binanggit sa akin ng aking mga magulang na habang ako ay pinagbubuntis ng aking ina, nakita nilang dumaan ang karo ng mga labi ni Ninoy sa ma Monumento galing ng Tarlac. Lumaki ako sa panahon ng Kapangyarihang Bayan (People Power), at sa ika-10 taon ng kanyang kamatayan, tatawid ako mula sa Tarlac First Baptist Church School patungo sa Aklatang Panlalawigan upang sulyapan ang isang lumang kopya ng aklat ni Alfonso Policarpio na Ninoy: The Willing Martyr upang maghanap ng bayani. Sa aking paghahanap, naging estudyante ako ng kasaysayan at isinulat pa ang aking pinakahuling papel sa BA ukol kay Ninoy (Chua 2005, 4-88).

Sa aking paghahanap kay Ninoy, natagpuan ko na bagama’t sa kanyang pagkamatay siya ay naging martir, ang kanyang buong buhay ay proseso tungo sa kabayanihan.

Ayon sa historyador na si Zeus A. Salazar, may kaibahan ang Kanluraning konsepto ng “heroé” na isang hindi pangkaraniwang nilalang at may preokupasyon sa sariling persona, sa pananaw ng ating bayan sa bayani na “isang nagkukusang makipagtulungan nang walang anumang bayad sa mga gawaing pangkomunidad…, nakapaloob sa kanyang sariling grupo at nakatuon lamang at tangi sa pagpapaibayo ng interes ng grupo.” Dagdag ni Salazar na sa Pilipinong konsepto ng bayani, “mas pinahahalagahan ang pagpapakita ng kababaang-loob at ang pagiging katulad lamang ng ibang kasama.” (Salazar 1997, 3-4, 36, 39)

Ang Trapo na Hero

Tulad ng mga “heroé” sa Mitolohiyang Griyego, at maging sa ating mga kathang-isip na bayani sa ating mga epiko, si Ninoy ay ekstra-ordinaryo, superhero, at hindi perpekto.

Si Benigno Simeon Aquino, Jr. (opisyal na pangalan mula sa bio-data ni Ninoy mula sa BSAF, hindi Benigno Servillano Aquino, Jr. na tulad ng sinasaad ng isang malaganap na aklat coffeetable (Mercado 1986, 313) na sinipi ng maraming batis mula sa internet) ay isinilang noong 27 Nobyembre 1932. Kahanga-hanga at mabilis ang naging takbo ng kanang buhay—isang enfant terrible—pinakabatang reporter sa Digmaan sa Korea sa edad na 17, at bilang reporter ng Manila Times, napasuko ang pinuno ng mga rebeldeng Huk na si Supremo Luis Taruc sa edad na 22; pinakabatang nahalal na Alkalde ng Concepcion, Tarlac sa edad na 22; pinakabatang nahalal na Bise Gobernador ng Lalawigan ng Tarlac sa edad na 27; pinakabatang Gobernador ng nasabing lalawigan sa edad na 29 (Joaquin 1983); at pinakabatang senador ng Republika ng Pilipinas sa sa edad na 35. Ang panahon ng kanyang pagtakbo para sa Senado ay panahon ng pandaigdigang pakikibaka para sa pagbabago mula sa mga kabataan. Ang kanyang slogan ay YEH—Youth, Experience, Hope, para sa “Yeah Yeah Yeah” ng Beatles (Policarpio 1986, 72).

Benigno S. Aquino, Jr., Gobernador ng Tarlac, 1961-1967

Bagama’t sumasang-ayon ang lahat sa Tarlac na si Ninoy ay isang magaling at matalinong tao na nagbigay ng maraming ginhawa sa kanyang mga cabalen, hindi sila laging nagtitiwala sa kanyang mga hangarin. Ang henyong ito sa pulitika ay isang tradisyunal na pulitiko—trapo. Sa ilang mga tala ng mga manunulat at kakilala, siya ay maituturing na rabble rouser, mayroon siyang pribadong hukbo, naging balimbing sa pulitika, nagpakilig ng mga kababaihan, arogante at ambisyoso. Ginamit niya ang kanyang matamis na dila upang maisulong ang kanyang karerang pulitikal (Tiongson 1997; Joaquin 1985, 355-390; Aquino 1985; Paterson 1998, 293).

Ang Hero na Naging Bayani

Nang ipatupad ni Pangulong Ferdinand E. Marcos ang Batas Militar, ang kanyang frat brod na si Ninoy ang kanyang pinakaunang pinaaresto noong gabi ng 22 Setyembre 1972. Si Ninoy ang kanyang numero unong kritiko, at ang pangunahing “susunod na pangulo.” Subalit tulad ni Mahatma Gandhi at Nelson Mandela, dinalisay si Ninoy na tulad ng diamante ng piitan.

Noong 12 Marso 1973, nilipad si Ninoy at Senador Jose Diokno mula Fort Bonifacio patungong Fort Magsaysay, Laur, Nueva Ecija, na nakapiring at nakaposas. Sa loob ng mahigit isang buwan, walang nakaaalam kung sila ay buhay pa o patay na (Noynoy Aquino 2004). Dinala siya sa isang maliit na kwarto, tinanggal sa kanya pati ang kanyang relo, singsing sa kasal at ang kanyang antipara, na nagsulot sa kana ng matitinding sakit ng ulo (Aquino 1973a, 136-145). Ayon kay Tita Cory, ito ang pinakalugmok na bahagi ng buhay ni Ninoy (Tiongson 1997). Nais ng rehimen na masiraan siya ng loob. Ngunit matapos ang matinding paghahanap sa kanyang sarili, nahanap niya ang Panginoon. Minsan kanyang sinabi, “In the depths of my desolation I discovered my faith and my God. And it was only then that I realized I’m nothing. I realized that all the pomp, the glory of the senate were a funeral, that wealth, that clothing, keeping up with the Joneses was not of this world, really. And having discovered that, I have lost my appetite for power.” (Benigno 1989)

Nagkaroon siya ng pagbabago ng puso. Mula noon, ang husay niya sa pananalita ay ginamit niya upang makibaka para sa katarungan para sa kanyang mga kababayan. Nagpakita siya ng dakilang katapangan sa paglilitis sa kanya ng hukumang militar, “Some people suggest that I beg for mercy. But this I cannot in conscience do. I would rather die on my feet with honor than live on bended knees in shame…. In all humility, I say it is a rare privilege to share with the motherland her bondage, her anguish, her every pain and suffering.” (Aquino 1973b, 150, 151) Nais niyang ipakita, tulad ng karakter na Pilosopo Tasio ni Gat José Rizal, na hindi lahat ay natutulog sa dilim ng gabi (Rizal 1886, 158). At noong 6 Abril 1978, ang mga mamamayan ng Kamaynilaan ay nagpadama na hindi siya nag-iisa sa pamamagitan ng isang “noise barrage.”

Marami siyang pagkakataon na piliin ang kalayaan mula sa piitan kung papayag siya na itigil ang pakikibaka laban sa diktadura, ngunit isa siya sa pinakamatagal na naging detenidong pulitikal noong Batas Militar. At dahil sinamahan niya ang bayan sa paghihirap at pakikibaka, ang hero na si Ninoy ay naging isang bayani.

Nang pinahintulutan si Ninoy na tumungo sa Estados Unidos upang magpagamot ng kanyang sakit sa puso, naglibot siya upang ipalaganap sa mga Pinoy ang “non-violent resistance,” na ang isang madugong rebolusyon ang huli lamang na opsyon kapag nagawa na ang lahat ng mapayapang paraan. Dahil ayon sa kanya ang paggamit ng dahas ay magbibigay lang ng dahilan sa rehimen na gumamit din ng dahas; na dapat maniwala tayo na si Kristo ay nasa kaibuturan ng puso ng bawat tao, na ang Anak ng Diyos ay maaaring lumabas kay Marcos upang itaguyod ang “genuine national reconciliation founded on justice.” (Benigno 1989; Aquino 1983, 253). Naniwala siya na “the Filipino is worth dying for…. Because he is the nation’s greatest resource.” (Aquino 1980, 251) Ayon sa kanya, “While it’s true Mr. Marcos…that after eight years in prison I have lost appetite for office. I’m no longer seeking the presidency of this land…But believe me…when I tell you that while I have vowed never to enter the political arena again, I shall dedicate the last drop of my blood to the restoration of freedom and the dismantlement of your Martial Law!” (Aquino 1981)

At iyon nga ang kanyang ginawa. Sa pagnanais niya na muling samahan ang mga mamamayan sa kanilang pagdurusa at gumawa ng paraan para dito, inangkin siya ng bayan at tinanggap nila ang pagkabayani niya. 10 araw matapos siyang mapaslang, dalawang milyon ang lumabas upang makipaglibing, at dalawang taon ang nakalipas, dalawang milyon ang muling sumama sa kanyang kabayanihan at mapayapang pinatalsik ang diktadura bilang pagpupugay sa kanyang mga sakripisyo. Ang kadalisayan ng kanyang hangarin para sa bayan ay kanyang pinatunayan na tulad ng sinasabi ng kanyang paboritong awitin na “Impossible Dream,” “…willing to march into hell for a heavenly cause.” At sinamahan siya sa martsang ito ng sambayanan.

Orohinal na poster na ibinigay ni Linggoy Alcuaz kay Xiao Chua noong 25 Pebrero 2009

Kung Bakit May Saysay Pa Rin Si Ninoy Aquino Matapos Ang 26 Na Taon

Noong nasa Baitang 5 ako, nakipag-away ako sa isang kaklase ko nang sabihin niyang walang naging silbi ang Kapangyarihang Bayan sa EDSA, na nasayang lang ang mga sakripisyo ni Ninoy. Hindi pa rin nagbabago ang aking pananaw. Ang EDSA 1986 ang isa sa pinakadakilang tagpo ng ating pagka-Pilipino, nang lahat ng maganda sa atin ay lumabas sa loob ng apat na araw noong Pebrero 1986—pananampalataya, pakikipagkapwa, pakikirama, pagiging masiyahin, bayanihan, pagiging mapayapa, pagiging malikhain, at iba pa (Jocano at de Leon 2000). Isa pang mahalagang naidulot ng Kapangyarihang Bayan ay ang pagkakaroon ko nang kalayaan na matalakay ang kahit anong nais ko sa aking klase nang walang takot, o maisulat ang akdang ito nang walang panunupil. Ang mga iyon pa lamang ay nararapat nang ipagdiwang. Subalit, ang malungkot na katotohanan ay hindi pa rin naisasakatuparan ang mga pag-asa at pangako ng EDSA dahil nagpalit lamang ng mga tauhan ang pamahalaan, ngunit walang pagwawaksi sa mga masasamang gawi at pagbabago ng puso. Hindi madalian ang himagsikan. Hindi pa ito tapos. At maraming aral ang mapupulot sa halimbawa at buhay ni Ninoy.

Ninoy Aquino, ni Caloy Gabuco, 1988

Sa mundong pulitikal na ginagalawan ng mga trapo, ipinakita ni Ninoy na maaaring magbago ang mga ito. At kung sila ay magbabago, makikita ito ng tao at gagantimpalaan sila ng pagmamahal ng mga ito.

Lagi niyang sinasabi na hindi na siya papasok sa pulitika muli. Kung nabuhay kaya siya, nakatulong kaya siya sa pagpapayo at pagtatanod sa pamahalaan? Mayroon talaga siyang plano para sa Pilipinas na nakabatay sa Christian Democratic Socialism (Aquino 1984, 44-50; Aquino 1981). At ayon sa manunulat na si Frankie Sionil José, binanggit sa kanya ni Ninoy na nais talaga niyang ipatupad ang isang tunay na repormang pang-agraryo at ipamahagi ang Hacienda Luisita na pagmamay-ari ng angkan ng kanyang asawa (José 2007).

Ngunit hindi tayo maaaring mabuhay sa panghihinayang. Ang maaari nating gawin ay ipagpatuloy ang laban na sinimulan ni Ninoy. Sa aking paghahanap kay Ninoy, natuklasan ko ang mga pananalita at mga sulatin na iniwan niya sa atin upang basahin. Ako ay nabuhayan ng loob dahil siya mismo ay naniniwala sa kanyang hiraya/tanaw at pananampalataya sa mga Pilipino. Tila sinasabi niya sa akin na naniniwala siya sa aking mga kakayahan, na ako ay “worth dying for.” Kung nabuhay siya, siguro patuloy rin siyang magkakamali, tulad ng iba pang mga pinuno na nabuhay matapos ang diktadura. Ngunit tao tayo, ang mahalaga ay malampasan ang mga pagkukulang na ito sa pamamagitan ng pag-aalay ng ating buhay sa isang hangarin na mas dakila kaysa sa ating sarili. Ayon nga sa Kartilya ng Katipunan noong Himagsikang 1896, “Ang kabuhayang hindi ginugugol sa isang malaki at banal na kadahilanan ay kahoy na walang lilim, kundi man damong makamandag” (Jacinto w.p.) Para sa akin, iyon ang tunay na katapangan ng loob at pagkatao!

Sa bansang nasa krisis at bansang nakalugmok, si Ninoy ay naging tanglaw ng pag-asa sapagkat siya mismo ay may pag-asa sa kanyang kalooban. Minsan nang sinabi ni José Rizal na ang kabataang Pilipino ang pag-asa ni Inang Bayan (Rizal 1879, 98). Ngayon, higit kailanman, hindi dapat mawalan ng pag-asa ang kabataan. Hindi dapat makalimutan ng kabataan na naging dakila ang buhay ni Ninoy sapagkat ginawa niya ang lahat ng makakaya. At sa pagiging pinakamagaling na siya, nakapag-ambag siya sa kasaysayan ng ating bansa. Inspirasyon siya upang tayo ay magsumikap na maging kakaiba, maging bayani, para sa bayan. At mas mainam, baguhin at lumikha rin ng kasaysayan. At magsisimula ang lahat ng ito sa pagbabago ng ating mga kalooban at puso. Tulad nang minsang ibinilin sa amin ni Tita Cory mula sa isang panayam, “I hope that all of us Filipinos will try to look within ourselves and find out what it is that we are asked to do or we feel we can do for our country.” (Cory Aquino 2003)

SANGGUNIAN

Aquino, Benigno “Ninoy” S., Jr. 1973a. “Thy Will Be Done,” sa Testament from a Prison Cell, second edition. Makati: The Benigno S. Aquino, Jr. Foundation, Inc., 2000, 136-145.

__________. 1973b. “I Will Not Participate,” sa Testament from a Prison Cell, second edition. Makati: The Benigno S. Aquino, Jr. Foundation, Inc., 2000, 148-151.

__________. 1980. “The Filipino Is Worth Dying For,” sa Asuncion David Maramba, ed. Ninoy Aquino: The Man, The Legend. Mandaluyong: Cacho Hermanos, Inc., 1984, 251-252

__________. 1981. “Movement for a Free Philippines Los Angeles Chapters Freedom Rally with Ninoy Aquino, Wilshire Ebell Theater Los Angeles, February 15, 1981.” Ninoy Aquino TV.

__________. 1983. “The Undelivered Arrival Statement,” sa Asuncion David Maramba, ed. Ninoy Aquino: The Man, The Legend. Mandaluyong: Cacho Hermanos, Inc., 1984, 253-255.

__________. 1984. “A Christian Democratic Vision,” sa Testament from a Prison Cell, second

edition. Makati: The Benigno S. Aquino, Jr. Foundation, Inc., 2000, 52-58.

__________. 1985. A Garrison State In The Make and Other Speeches. Makati: The Benigno S. Aquino, Jr. Foundation.

Aquino, Benigno Simeon III “Noynoy.” 2004, 8 Disyembre. Panayam kay Rep. Noynoy Aquino ni Michael Charleston B. Chua. Gusali ng Batasang Pambansa, Lungsod Quezon.

Aquino, Maria Corazon “Cory.” 2003, 12 Marso. Panayam kay Pang. Cory Aquino nina Michael Charleston B. Chua, Henderson T. Gercio, Bryan Clark B. Hernandez at Emmalyn C. Sagun. Ika-7 Palapag, Gusaling Jose Cojuangco and Sons, Dela Rosa St., Lungsod ng Makati.

Benigno, Teodoro C., manunulat. 1989. Ninoy: The Heart and the Soul (dokumentaryo).

Chua, Michael Charleston B. 2005. “Liwanag sa Dilim: Ang Paglaban ni Ninoy Aquino Sa Rehimeng Marcos mula sa Piitan (1972 – 1980),” sa Bernie S. de Vera, Rizal P. Valenzuela at Michael Charleston B.

Chua, Mga Dakilang Tarlakin. Diliman, Lungsod Quezon: Bahay Saliksikan ng Tarlakin (BaTak) at Balanghay Kalinangan (BangKa), 2007, 4-88.

__________. 2006. “Commentary: Hero or Trapo—Thoughts and Assesment on a Kapampangan National Hero,” Alaya: The Kapampangan Resesarch Journal 4, Disyembre 2006. Lungsod ng Angeles: The Juan D. Nepomuceno Center for Kapampangan Studies, Holy Angel University, 215-226.

__________. 2009. “Si Ninoy Naman: Ang Trapo na Hero, ang Hero na naging Bayani,” Mabuhay: Lingguhang Pilipino Mula Pa Noong 1980, 21-27 August 2009, 1, 6.

Jacinto, Emilio. Walang petsa. “Ang Kartilya ng Katipunan,” sa Encarnacion, Emmanuel, Ang Pamana ni Andres Bonifacio. Lungsod Quezon: Aklat Adarna, 1997, w. ph.

Joaquin, Nick. 1983. The Aquinos of Tarlac: An Essay on History as Three Generations. Mandaluyong: Cacho Hermanos, Inc.

__________. 1985. “Before The Blow: Ninoy’s Senate Years,” sa Benigno S. Aquino, Jr., A Garrison State In The Make And Other Speeches. Makati: The Benigno S. Aquino, Jr. Foundation.

Jocano, Felipe Landa at Felipe de Leon, Jr. 2000. Panayam sa EDSA 2000: Landas ng Pagbabago. Maynila: People Power Commission.

José, Francisco Sionil. 2007, 7 Hunyo. Panayam kay F. Sionil José ni Michael Charleston B. Chua. Solidaridad Bookshop, Padre Faura, Lungsod ng Maynila.

Mercado, Monina Allarey, ed. 1986. People Power: The Greatest Democracy Ever Told, An Eyewitness History. Maynila: The James B. Reuter, S.J., Foundation.

Paterson, James Hamilton. 1998. America’s Boy: The Marcoses and The Philippines. London: Granta Books.

Policarpio, Alfonso Jr. P. 1986. Ninoy Aquino: The Willing Martyr. Lungsod Quezon: Isaiah Books.

Rizal, José. 1879. “To The Philippine Youth,” sa Rizal’s Poems. Maynila: Pambansang Suriang Pangkasaysayan, 2002, 98-99.

Rizal, José. 1886. Noli Me Tangere, Virgilio S. Almario, tagapagsalin. Lungsod Quezon: Adarna House, Inc., 1998.

Salazar, Zeus A. 1997. “Si Andres Bonifacio at ang Kabayanihang Pilipino,” Bagong Kasaysayan: Mga Pag-aaral sa Kasaysayan ng Pilipinas Lathalain Blg. 2. Lungsod ng Mandaluyong: Palimbagang Kalawakan.

The Benigno S. Aquino, Jr. Foundation, Inc. (BSAF, ngayo’y Ninoy and Cory Aquino Foundation). 1993. “Ninoy’s Bio-Data,” sa Ninoy: Ideals & Ideologies (1932-1983). Makati: Benigno S. Aquino, Jr. Foundation, 138-139.

Tiongson, Lito, manunulat. 1997. Batas Militar: A Documentary About Martial Law in the Philippines. Lungsod ng Pasig: Foundation for World Wide People Power.

Para kay Dr. Dante Lacsamana Ambrosio (1951-2011), aking guro sa Kontemporanyong Kasaysayan at kasama sa Philippine Historical Association na nagpakadalubhasa sa sinaunang konsepto ng kalangitan at mga bituwin ng mga Pilipino bilang Ama ng Etnoastronomiya. Kayo ay bahagi na ng mga bituwin.

3 Comments

August 19, 2012

1983 ULIT

Si Xiao Chua (may hawak ng dyaryo, sa kaliwa) kasama ang ilang kaibigan sa funeral march para kay Cory Aquino, 5 Agosto 2009 (Sa kagandahang loob ng Studio 23)

Ang mga sumusunod ay isang pagmumuni-muni ng isang batang historyador, isang guro ng kasaysayan sa Pamantasang De La Salle Maynila, Pangalawang Pangulo ng Philippine Historical Association, at isang 25-taong gulang na batang Tarlakin sa kanyang pagtapak sa kasaysayan bilang nakibahagi sa paghahatid ng bayan kay Tita Cory noong 5 Agosto 2009. Unang nailathala sa pahayagang Mabuhay: Lingguhang Pilipino Mula Pa Noong 1980, 7-13 Agosto 2009, 5, 6:

“They came to me with one cry—DEMOCRACY.”

-Cory Aquino

Lagi kong sinasabi na nagsisisi ako na hindi pa ako naipanganak upang makimartsa para sa libing ni Ninoy Aquino noong 31 Agosto 1983 kung saan dalawang milyong tao ang nakipaglibing (mas malaki pa kaysa kay Mahatma Gandhi). Nagsisisi rin ako na masyado pa akong bata para sumama sa Kapangyarihang Bayan sa EDSA noong Pebrero 1986 kung saan dalawang milyon din ang masayang nakibaka para sa demokrasya sa kabila ng panganib. Naging panalangin ko na sana malasap ko man lang kahit kaunti ang karanasang “People Power.”

Hindi ko inaasahan na matutupad ito noong 5 Agosto 2009, sa paghahatid sa huling hantungan sa dating pangulong Maria Corazon Sumulong Cojuangco Aquino.

Nagsimula ang araw ko bilang isang panauhin sa Umagang Kay Ganda sa ABS-CBN 2. Kinapanayam ako ni Winnie Cordero ukol sa aking pangongolekta ng Cory at Ninoy memorabilia sa kabila nang hindi pa ako naipapanganak nang mapaslang si Ninoy. Doon ko ipinakita na bata pa lamang ako, inspirasyon na sa akin si Tita Cory. Na simula nang mamatay si Tita Cory ay disoriented ako at kulang sa tulog kaya kailangan kong pumila ng tatlong oras sa La Salle Greenhills (kasama sina Tita Honey at Ivana Guevara) upang masulyapan siya kahit sandali noong madaling araw ng 3 Agosto. Bumata siya ng tatlumpung taon at napakapayapa ng kanyang mukha. Naikwento ko rin ang aking pakikiramay sa dalawa niyang anak, si Noynoy at Pinky at ang pagkabuhay ng aking diwa nang makita ko ang libo-libong tao sa telebisyon ilang oras ang nakalipas sa paglilipat sa kanyang mga labi patungong Katedral ng Maynila. Na liban sa pagpapanatili ng demokrasya, ang kanyang pangunahing kontribusyon sa atin ay ang pagbabalik ng tiwala ng Pilipino sa kanyang sarili.

Sa mga nakaraang taon akala ko, nakalimutan na siya. Kakaunti na lamang ang dumidinig sa kanya sa tuwing nagpapatawag siya ng suporta laban sa mga pagbabanta sa demokrasya bagama’t nananatili siyang tinitingala. Sa isa sa kanyang mga huling text message, nadama niyang sa kanyang karamdaman, nag-iisa lamang siya sa pananalangin para sa bayan. Hindi ko inaasahan ang mga sumunod kong makikita.

Sa paghatid sa akin sa Katedral, nakita kong may iilan nang tao ang naroroon. Kasama ko sa bandang COMELEC sina Ayshia Kunting at Kerby Alvarez, mga kasama sa UP Lipunang Pangkasaysayan. Ang huli ay may tiket sana sa loob ng Katedral ngunit sia ay nahuli kaya hindi na nakapasok. Halos maluha na siya dahil doon. Nakita namin ang galaw ng bayan. May mga nabigyan ng trabaho dahil sa pagkamatay ni Tita Cory, nagbebenta ng samu’t saring mga pins (Php 20.00), mga t-shirt (Php 100.00), mga dilaw na laso (Php 20.00) at mga payong (Php 120.00). Ang mga VIP na dumadaan ay maayos na pinapapasok, tumabi nang magmartsa ang militar. Bagama’t tumili nang makita si Piolo Pascual at iba pang mga artista, sa mga bulong-bulungan, hindi si Kris Aquino o James Yap ang kanilang ipinunta doon kundi ang magpasalamat kay Tita Cory. Alam ng bayan kung bakit sila nandoon.

Nagsimula ang misa ng 9:00 NU, hindi namin naririnig sa labas ang mga nangyayari sa loob.

Nang mamatay si Tita Cory, makulimlim ang langit. Nang saluduhan ang labi niya sa LSGH ng militar biglang umulan, at tumigil matapos ang pagsaludo. Nang pumuwesto kami malapit sa Ayuntamiento, umulan muli nang malakas. Nabasa ang ilang libro ko sa loob ng aking bag pero ayos lang. Nakita kong hindi natinag ang bayan. Kahit may mga payong, kami ay nabasa, pero ok lang. Bahagi kami ng kasaysayan, at para ito kay Tita Cory. Noong 1983, sa paghahatid kay Ninoy, ang ulan at baha ay hindi pumigil sa mga tao.

Sa wakas, narinig namin ang pasasalamat at pamamaalam ni Kris Aquino, napaluha kami. Wika niya sa mamamayang Pilipino, hiniram ang mga kataga ng kanyang bayaning ama, “You have given our family honor beyond anything we could ever have hoped to receive, that no matter how great the sacrifices of my parents, I can honestly say to all of you that for my family, the Filipinos are worth it…. Paano po ba kami makakapagpasalamat sa inyong lahat sa effort ninyong pumila sa gitna ng matinding init at malakas na pagbuhos ng ulan para po masulyapan ang mommy namin, magbigay respeto at maipagdasal siya sa huling pagkakataon?” Ngunit pinalakpakan ng lahat ang kanyang deklarasyon na ipagpatuloy ang laban ng kanilang ama’t ina, “Noy, ikaw at ako ang nasa posisyon para ipagpatuloy ang lahat ng kanilang nasimulan.” Bumuhos lalo ang emosyon sa pagsabay namin kay Lea Salonga sa pag-awit ng “Bayan Ko.”

Sa mga oras na iyon, nakita naman namin na gumagawa ng pelikula ang Kapampangan na si Brillante Mendoza, unang Pilipinong nagwagi bilang pinakamahusay na direktor sa Cannes Film Festival ngayong taon, ukol sa isang batang mahirap sa gitna ng pagluluksa ng bayan ay hindi pinapansin ng mga tao. Siyempre todo “acting” naman ako sa kanyang pagdaan, kino-Coree ko lang yung bata.

Inaasahan ko na motorcade lamang ang mangyayari. Nang makausap ko si Margie Juico, dating sekretarya ni Tita Cory, masyadong malayo ang Manila Memorial kung martsa ang gagawin. Nakita ko na sa pagtatapos ng misa, kinordonan na ng pulis ang mga tao.

Sa paglabas ni Tita Cory ng Katedral mga bandang 11:45 NU, tumigil ang tubig-ulan. Napalitan nang pag-ulan ng confetti mula sa helikopter, at sa taas ng Katedral at Palacio del Gobernador.

Nagsigawan ng “Coree! Coree!” at ginawa ng bayan ang Laban sign sa kamay sa pagdaan ni Tita Cory sa kanilang harapan. Nagsimula na ang kalbaryo at kagitingan ng apat na honor guard—Navy Petty Officer 2 Edgardo Rodriguez, Army Pfc. Antonio Cadiente, Airman 2^nd Class Gener Laguindan, at Police Officer 1 Danilo Malab, Jr., na inasahan na dalawang oras lamang tatayo at hindi gagalaw. Sa kanilang pagtayo ng siyam na oras, nagbigay sila ng malaking karangalan, hindi lamang sa kanilang dating commander-in-chief, kundi sa kanilang uniporme na rin.

Nang makadaan ang coaster ng pamilya Aquino, nakakapangilabot ang aking nakita. Hindi na napigilan ng mga awtoridad ang pagsunod ng mga tao sa prusisyon. Nais samahan ng bayan si Tita Cory at ang kanyang pamilya sa huling sandali. Sumama na rin kaming tatlo sa paglakad. Ang aming mga kasama, isinisigaw ang pangalan ni Tita Cory. Sumasagot ang mga taong nakatayo sa tabi ng kalsada. Mga matatanda, maging ang mga bata. May mga gawa sa bahay na mga plakard na nagpapasalamat sa dating pangulo. Nang makarating ako sa Anda Circle at sa A. Bonifacio Drive, sa paglingon ko sa likod, ang daming taong nakasunod, isang dagat ng dilaw. Dilaw ang kulay ni Tita Cory, ang bagong pula, ang bagong kulay ng kagitingan at kalayaan.

Naluha ako. Lagi kong sinasabing ang nakararaming Pilipino ay wala nang pakialam sa bansa, na nakalimutan na nilang magtiwala sa kanilang sarili. Ngunit sa sandaling iyon, nakita ko na ang dami pa palang nagmamahal sa bansa natin. Hindi pa pala namatay ang diwa ng Kapangyarihang Bayan sa atin, natutulog lang pala ito. Nakita kong natuwa si Kerby na kasama niya ang bayan sa mga oras na iyon. Hindi hamak na mas matindi ang pagpupugay sa labas ng Katedral kaysa ng mga elit na nasa loob.

Nakita ko ang aming punong-lungsod sa Tarlac, Alkalde Aro Mendoza, na pinangunahan ang batalyon ng mga bus ng mga cabalen namin ni Tita Cory. Kasama naming lumalakad ang mga inspirasyon ng bayan sa ngayon, si Gobernador Among Ed Panlilio ng Pampanga, at si Jun Lozada, na nagbigay ng maikling panahon upang makipagkwentuhan sa akin.

Napaka-cute ng mga bata na sumisigaw ng “Coree!” Isinigaw ko bilang palaala sa kanila, “1983 ulit!” habang hawak-hawak ang dala-dala kong Mr. and Ms. Special Edition, “Ulitin natin ang kasaysayan!” Noong 1983, sa kabila ng pagkukubli ng medyang pambalana na maka-Marcos noon sa pagbabalitang may isang namatay dahil tinamaan ng kidlat, ang Mr. and Ms. Special Edition, at ang pahayagang Mabuhay ang nagpakita ng mga larawan na milyon-milyong tao ang nakipaglibing kay Ninoy.

May mga ilang nakakilala sa akin dahil napanood nila ako noong umaga at binati ako ng masaya at nakipagkodakan pa. Nakapanayam pa ako ng maikli sa Newswatch ng RPN-9 kung saan sinabi ko na kahalintulad noong 1983, walang nag-organisa at spontaneous ang kilos ng mga tao noong araw na iyon.

Mayroon lang isang presidentiable na kinamayan ang mga tao habang nasa loob ng kanyang kotse, tahasang inaagaw ang atensyon na para lang sana kay Tita Cory. Mayroong sumigaw, “Bawal mangampanya dito !” “Lumakad ka!”

Hindi natinag ang mga tao sa kabila ng lakas ng alon sa Look ng Maynila. Liban sa mga bayaning bumberong nakalinya upang magpugay sa isang Dakilang Pilipina, naroroon ang mga magkakapamilya, magkakaibigan, magkakaklase na nakalinya sa daan. Sa bawat pagsigaw ko sa kanila ng “Tuloy ang Laban!” habang itinataas ang Laban sign, sumasagot sila, at nakikita ko ang kanilang mga mata, puno ng pagmamahal sa bayan. Naramdaman ko ang pagtanggap nila sa akin bilang kababayan. Mga kapatid ko sila. Nalasap ko rin sa wakas ang diwa ng EDSA, na nasasalamin sa mga kataga ng awitin ni Jim Paredes, “Kay sarap palang maging Pilipino,” “Naging langit itong bahagi ng mundo!”

Hindi matatapatan ng mga karaniwang rally ang aking naranasan. Sa mga pagkilos man ng kaliwa o kanan, kadalasa’y galit at hinaing ang kanilang ipinapakita. Noong 1983, pinagsamang galit sa diktadura at pagmamahal sa bayan ang nakita. Sa mga sandaling iyon sa libing ni Tita Cory, pagmamahal sa bayan at pasasalamat kay Tita Cory ang nasa mga mata ng mga tao. Hindi sapat ang makita ito sa telebisyon. Nakita at nadama ko ang katotohanan ng mga damdaming ito nang samahan ko ang bayan noong araw na iyon.

Lumakad pa kami hanggang sa Quirino-Taft. Bagama’t ang itaas na kalahati ng aking katawan ay nalulunod sa pagmamahal ng bayan at gusto pang sumama, dinama ko ang aking mga tuhod at pagod na ang mga ito. Nagpasya kaming kumalas sa prusisyon mga 2:00 NH. Pero pauwi sakay sa bus, nagpakita kami ng Laban sign, tinitingnan namin kung may sasagot sa amin tulad kanina, isa man lang masaya na kami. Liban sa isa na nagbigay sa amin ng gitnang daliri, sampu ang sumagot sa amin ng Laban! Ito ang aming simbolikong paraan upang ipaalala sa aming sarili na baon namin pauwi ang laban nina Ninoy at Cory.

Samantala, sa telebisyon na namin nasundan ang pagpapatuloy ng paghahatid kay Tita Cory sa huling hantungan, hanggang matapos ang 22.8 kilometro mula Katedral ng Maynila, dumating ang mga labi ng dating pangulo sa Manila Memorial Park. Nais ng pamilya Aquino na maging pribado ang paglilibing. Ngunit nais ng taumbayan na ihatid ang kanilang Tita Cory hanggang sa huli.

Mas malayo ang distansya ng prusisyon ng dalawang milyong katao para kay Ninoy noong 1983 mula sa Simbahan ng Sto. Domingo sa Lungsod Quezon, 12 oras ang inabot. Sa halos kalahati ng distansya mula Katedral ng Maynila (kung saan mga matataas na kaparian lamang ang ibinuburol), ang prusisyon ng 300,000 tao ay umabot na nang 9 na oras. Higit pa ito sa karangalan ng isang state funeral (na gagastusan sana ng pamahalaan). Ayon kay Manolo Quezon, ang desisyon ng pamilya ay konsistent sa buhay ni Tita Cory na hindi ninais ang kahit anong karangyaan at karangalan na inasam-asam ng iba, “But as Cory Aquino lived, so she remains in death: having accepted only the barest minimum in terms of the honors of state, because she only held the position to accomplish the transition back to democracy, and doing so with a scrupulous regard not to burden the public purse with fuss over her person. / For Cory, the presidency had always been a means to an end, not a means in itself; so it is truly fitting she will be laid to rest with nothing more than what she’d started out with, as a widow: a nation by her side, united in grief, and in a manner that ultimately manifests the power of the people and not of whoever happens to comprise today’s officialdom.”

Sa ganap na 8:35 NG, humimlay sa pagmamahal ng kanyang pamilya at mga kababayan ang unang inang pangulo ng Pilipinas, muling nakatabi ang kaisa-isang lalaking kanyang minahal, si Ninoy.

Nang hapon na iyon, ako ay dinala sa ABS-CBN upang kapanayamin para sa programang Y-Speak. Doon aking sinabi, “She may not be the best president, but she did her best as president.” Si Tita Cory mismo ang nagsabi sa kanyang huling State of the Nation Address noong 1991, “I hope that history will judge me as favorably as our people still regard me, because, as God is my witness, I honestly did the best I could. No more can be asked of any man.”

Sa pagkamatay ni Tita Cory, bagama’t inaalala natin ang kanyang pangunahing papel sa kasaysayan ng Pilipinas bilang Ina ng Demokrasya, hindi ibig sabihin na kinakalimutan natin ang kanyang mga naging pagkukulang, sapagkat dapat itong gawing balon ng aral. Bagama’t hindi nabahiran ng alegasyon ng personal na pangungurakot, hindi siya naligtas sa kontrobersya: ang hindi pagpapatupad ng CARP sa sariling lupa ng kanilang pamilya sa Tarlac, ang trahedya ng pagbaril sa mga magsasaka sa Mendiola noong 1987 (na sinasabi ng administrasyong Aquino na may nanggulo kaya nangyari), ang tinatawag na “Kamag-anak, Inc.,” ang pagmamalabis ng ilan sa mga kasapi ng itinaguyod niyang civilian defense, ang pagsang-ayon sa pananatili ng mga base militar ng Estados Unidos sa bansa.

Ayon pa sa mga kritiko, hindi naman daw siya naging instrumental sa pagbabalik ng demokrasya, sa halip nagtago sa isang kumbento sa Cebu kasama ng mga Pink Sisters nang sumiklab ang Kapangyarihang Bayan noong 22 Pebrero 1986. Hindi nalalaman na bumalik siya kinabukasan sa Maynila at sakay ng isang kotse, naglakbay pa sa kalagitnaan ng mga tangke ng diktadura. Hindi rin siya nagpapigil na magsalita sa harapan ng gusali ng POEA upang samahan ang mga tao. Bagama’t sina Min. Juan Ponce Enrile, Hen. Fidel Ramos, Butz Aquino at Jaime Cardinal Sin ang naging tagapanguna ng Kapangyarihang Bayan sa EDSA, ang damdamin ng mga mamamayan ay naihanda na ni Tita Cory nang magpatawag ito ng boykot ilang araw ang lumipas, at muntik nang bumagsak ang ekonomiya bilang pakikibaka laban sa diktadura. Tulad ni Rizal na inspirasyon nina Bonifacio at ng Himagsikang 1896, si Tita Cory ang inspirasyon ng Kapangyarihang Bayan noong 1986, ang isinigaw ng bayan upang pamunuan sila.

Maging ang hindi paghingi ng bansa ng debt moratorium o debt repudiation na nagpanatili ng utang ng diktadura para ating bayaran ay isinisisi ng mga kritiko kay Tita Cory. Kung alam lamang nila na dahil dito napanatili ang ating dangal sa harap ng mundo, na nagtiwala siya sa mga Pilipino na muli nilang itatanghal ang kanilang bansa upang maging dakila ito at mababayaran din natin ang ating mga utang. Mukhang ang dapat itanong ay hindi kung binigo ba tayo ni Tita Cory kundi, “Binigo ba natin siya at ang ating mga sarili?”

Ayon nga sa isang panayam na ibinigay niya sa Philippine Star noong 2007, “People used to compare me to the ideal president, but he doesn’t exist and never existed. He has never lived.”

Hindi santa si Tita Cory, bagama’t madasalin siya, alam kong sa kanyang kababaang loob hindi niya tatanggapin na dakilain siya bilang ganoon. Sa aking opinyon, hindi rin siya pambansang bayani tulad nina Rizal at Bonifacio na namatay para sa bayan, ngunit bayani siya tulad ng lahat ng nabubuhay para sa bayan ay bayani. Halimbawa na maging ang mga pinakasimple sa atin ay maaaring maging bayani. Hindi siya perpekto, ngunit ang kanyang puso ay nasa tamang lugar sa panahon ng mga mahihirap na pagpapasya. Ito ang nakita ng mga tao. Ang gusto nating gunitain ay ang mga sakripisyo na ibinigay ni Tita Cory para sa bayan—ang kanyang asawa, at ang kanyang buhay; ang kanyang determinasyong mistulang bakal laban sa siyam na bantang coup d’etat na nagpanganib sa ating demokrasya (Maging ang isa sa mga nanguna sa mga pagtatangkang ito na si Comm. Rex Robles ay mangiyak-ngiyak pang humingi ng tawad at inalala ang katapangan ng babaeng pangulo); at ang pagbabalik ng mga institusyong demokratiko—ang kongreso, ang malayang korte, malayang pamamahayag, nagsasariling pulisya, ang Saligang Batas ng 1987; at marami pang ibang mga tagumpay, sa kabila ng mga panggugulo, lindol, bagyo, at pagsabog ng Bundok Pinatubo. Pinatunayan niyang wala nga siyang alam tulad ng ipinaratang sa kanya, “I admit that I have had no experience in cheating, stealing, lying or assassinating political opponents!” Modelo sa bawat lingkod-bayan at kawani.

Ang ibinigay na parangal ng militar, pagpapaputok ng kanyon sa mga kampo ay isang vindication sa ginawang pang-aapi ng instutusyong militar sa kaniya at kay Ninoy noong Batas Militar.

Kapag namamatay ang isang sikat na tao, ginugunita ang mga magagandang bagay lamang ukol sa namatay, ngunit kadalasa’y hindi pag-aaksayahan ng labis na panahon ng mamamayan. Ang mahabang pamamaalam ng bayan, ang mga taong lumabas sa kalsada, at nagpupugay sa buong daigdig ng Cyberspace, ay nagpapatunay na sa lahat ng kanyang nagawa, ang naaalala natin ay ang maybahay na pinakiusapan nating pamunuan tayo. Kinailangan natin siya, at dininig/tinanggap naman niya ang mabigat na pakiusap na ito. Ayon sa kanyang talumpati sa Kongreso ng Estados Unidos noong 18 Setyembre 1986, “Wherever I went in the campaign, slum area or impoverished village. They came to me with one cry, DEMOCRACY. Not food although they clearly needed it but DEMOCRACY. Not work, although they surely wanted it but DEMOCRACY. Not money, for they gave what little they had to my campaign. They didn’t expect me to work a miracle that would instantly put food into their mouths, clothes on their back, education in their children and give them work that will put dignity in their lives. But I feel the pressing obligation to respond quickly as the leader of the people so deserving of all these things.”

Kung noong 1983, nagsimulang bumagsak ang diktadura, ang fearless forecast ko ay sa 2009 ay magdudulot, hindi ng pagbagsak ng isang rehimen, kundi nang pagmulat ng Pilipino na pumili ng tamang lider sa 2010, pagpigil nila sa makasariling kilos sa pagbabago ng Saligang Batas, at gawin ang makakaya upang sa sariling paraan, ituloy ang laban nina Ninoy at Cory sa loob ng marami pang taon.

Pero sa aking palagay, ito na ang huling manipestayson ng “People Power” na makikita natin sa mahabang panahon. Isang lider sa kalibre lamang ni Cory ang makapagbubuklod noon. Si Tita Cory rin mismo ang nagpahiwatig maraming beses na hindi na dapat maulit ang EDSA. Dapat hindi tumigil sa ilang araw na pagpapakita ng pag-kakaisa ang mga tao. Kailangang kumilos para sa totoong “People empowerment.” Ipinakita ito ni Tita Cory sa pagtataguyod ng micro-finance at edukasyon noong siya ay nabubuhay pa.

Para sa akin, ang tunay na Kapangyarihang Bayan ay magsisimula sa pagbabago ng kalooban tungo sa kaginhawaang inadhika ng ating mga bayani mula Himagsikang 1896, hanggang sa Kapangyarihang Bayan 1986. Sa pagsisimula nating bigyang kahulugan ang ating pag-iral na mas malaki pa sa ating mga hangarin para sa sarili tulad ng sinabi ni Tita Cory, “I would rather die a meaningful death than to live a meaningless life.”

Nang makapanayam ko siya sa kanyang opisina sa Makati noong 2003, sa kabila ng kanyang pagiging pormal, hindi ko napigilan na sabihin sa kanya na fan niya ako, at dahil sa kanya ipinagmamalaki kong Pilipino ako, na mahal ko siya. Hindi ako nagsisisi na sinabi ko yun noong buhay pa siya.

Sa paghahatid natin sa kanya sa huling hantungan, muli nating sinasabi sa kanya, “Hindi ka namin iiwan sa laban dahil hindi mo kami iniwan. Mahal ka namin”

Tuloy ang laban!

11 Agosto 2009, 11:08 NU, Silid 304A, Bulwagang Gokongwei, Pamantasan ng De La Salle sa Maynila

Xiao Chua at Gobernador Ed Panlilio sa Luneta noong funeral march para kay Cory Aquino, 5 Agosto 2009 (Sa kagandahang loob ng Studio 23)

Leave a comment

August 19, 2012

TITA CORY: IN HER OWN WORDS

I want to believe that my enthusiasm for history was due to the fact that my parents saw the passing of Ninoy Aquino’s funeral cortege near Monumento while I was still in my mother’s womb. But it’s more believable to think that it is because I grew up during the time of the downfall of the dictatorship and the so-called “new democracy.” This period in our history was embedded in my consciousness because the important events of People Power always played on television. Because of this, I became a great fan of the president of People Power, carrying her photograph and shouting her name, “Coree! Coree!”.

And then, as a second year student at the University of the Philippines Diliman, I finally got a chance to meet and interview Former Pres. Corazon C. Aquino for our Communication III under Prof. Melanie Moraga-Leaño. With Henderson Gercio, Bryan Clark Hernandez and Emmalyn Sagum, we interviewed Mrs. Aquino on 12 March 2009 in her office at 7 Floor Jose Cojuangco and Sons Bldg., Dela Rosa St., Makati City. Excerpts:

Life as Former President

I come to the office everyday. And meet with people and do my letters here. …Then I also looked into the other letters and I have to answer, I do my letters myself.

I have been chairperson [of the Benigno S. Aquino, Jr. Foundation] from the very beginning since 1983 and I continue to be that. We had put up the Aquino Center in Tarlac. …So the idea first of all was to make sure that people will not forget Ninoy and our very concern, especially after his assassination, that people would get to the truth. Because in the beginning, the Marcos dictatorship was saying that it was Galman who shot Ninoy, so we want to have everything documented and also the role of People Power in the restoration of democracy…

…Then, after my presidency…well, exactly a year after my presidency, I said that we would like to put up an Aquino Center, so that was in 1993 when I first launched the campaign. And we’re finally able to inaugurate in 2001, so it took me eight years to go around, to solicit funding and…anyway I’m very happy that I’ve been able to do this, not only for Ninoy’s sake and my sake, but more importantly for our young people to know about our history. And also, I always tell them that Ninoy was ready to offer his all for the country and it was just not a matter of…of words but he did it, I mean he came back, even though there was much risk to his life, and in fact, he was killed. But, then for my part I vowed that I would continue his work. And so, I hope that all of us Filipinos will try to look within ourselves and find out what it is that we are asked to do or we feel we can do for our country. In other words, I want people to know…nobody’s excused, if you are Filipino, you do something for your country. You don’t have to die for the country but there are so many things that you can do and you don’t wait for the country. Kamukha nung kay John F. Kennedy, “Ask not what your country can do for you, but what you can do for your country.”

Learning How To Paint

Well, I started painting in 1996. I like paintings except I know my limitations. Anyway, I visited a friend of mine, si Marites Lopez, and she invited me to have a look-see at their painting lesson in her house. And at that time, they were already two years into painting so, of course, I was saying, “Oh, no way can I join this group…” They really seem to me as having so much talent but then she said, “No, no. Our teacher is very patient and he’ll be able to teach you.” And she was telling me, “Everybody can paint.” Of course, I wasn’t sure about that. But anyway, it was my oldest daughter Ballsy who told me, “Mom, go ahead, anyway, with your name your painting will amount to something.” So I did, and I organized a group …we’re about ten in the beginning. We’ll have lessons every Wednesdays, 3 hours each time, and we had a young teacher, Jeffrey Consumo, who didn’t even take formal lessons but he was so patient and I think that helped, and very encouraging. And for my first lesson, I was able to finish a painting in three hours, and I was just so amazed and I was happy. And so I took lessons from him for three years but since that time, I’ve been doing it on my own and I tried different things. As I said, I’m lucky I have a name. But normally, it’s the other way around. Artists really struggle hard in order to have a name. So I’m doing it backwards. Start with the name, and then do the paintings.

…There are days when everything comes easy, and it comes on the way you’d like it too. But, there are days when you’re not too happy. But anyway, I’m really grateful to my teacher that because of him, I’ve been able to do these paintings and I give them as gifts, well…first, to the donors of the Aquino Foundation, and then, to people who have everything, like when Pres. Kim Dae Jung was, for his inauguration as president I gave him a painting. George Schultz who used to be Secretary of State, because he was so good to me when I was president, I gave him a painting when he got married for the second time. To the Sultan of Brunei, I told him, I know you have everything, you manage a state. And then he said, “But I don’t have a Cory Aquino painting, yaaah….” So that made me feel good. Then, when I’m ninang for weddings, so that’s what I give. And one of my inaanaks was joking and said, “Can this be retroactive for the time that you have…you were ninang but you didn’t know how to paint yet. So I said, I have to think about that.

…I like paintings and it’s something that I thought I could never do. But, apparently, all of us can paint. Who cares whether it’s a masterpiece or not!

Childhood Dream and Being Private

I wanted to be a teacher. …It’s just when I got married I knew Ninoy, you know, was aiming for that (the presidency) and that he really loved politics and he was a public person. I’m really a private person. I value my privacy, in fact, I still value my privacy. Once, first, when Ninoy was imprisoned it was a incumbent for me to have a more public stance.

Cory As A Wife

Well, I always say that Ninoy and I were able to bring the best in each other. And I think that’s all that’s necessary for a married couple: To try to bring out the best in each other.

Cory As A Mother

Well, you ask my children, I think they’re very happy with the way I brought them. I certainly spent much time with them and I was a fulltime wife and mother. Of course there were times that it was boring pero that was my commitment when I got married: That I vowed that I would be a good wife and mother.

Ninoy

Well anyway, people ask when we first met. Ok, the earliest I remember was we were both nine years old. You must remember Ninoy and I both came from Tarlac, both the Aquinos and Cojuangcos were and are in politics. My father was congressman on the first district of Tarlac and Ninoy’s father was congressman of the second district. It was inevitable that we would meet, in fact, my first cousin, married the older brother of Ninoy, and my father was the Godfather of Lupita Aquino (Kashiwahara). So, inevitable yon. We met, I remember it’s the birthday of Ninoy’s father and nung araw fami-familia kung magpunta sa…so my parents took all of us there. …And that was it, and I didn’t see him again until, because I went to the United States to study when I was 13. So I didn’t get to see him until I was 16, when we came back for a vacation.

…I have to say before Martial Law, Ninoy’s world was all politics and I really, well, that was the style then, na bahala ang mother. But Ninoy, I would insist that at least we would go to mass together every Sunday and that we would go out for lunch or dinner at a Chinese restaurant in Chinatown. Nung araw wala pa itong mga classy Chinese restaurants. And then we go to a movie with the..with the children. And then once a year, or twice a year, we go to Hongkong. So that would be the treat na Ninoy would take all of us and that would be the time that it, would at least have time for each other.

…We enjoyed yung Moonlight Serenade…. It was a Glenn Miller thing, …Miller had an orchestra or a band and it was more for the music rather that for the lyrics that we liked it. And at that time, nung hindi pa kami kasal and it’s very popular in the Philippines with the Glenn Midler Story had been shown and everytime they play that we really danced to the tune….

Incident With Young Ninoy

Actually, we had come from a movie and, you know, at that time I got my chaperone, so my chaperone was my older sister Josephine. So we were driving on EDSA, which was Highway 54 before, and this had happened parang two or three months, or maybe a month, after Ninoy had worked for the surrender of Luis Taruc. So we were on Highway 54 and suddenly there was a jeep coming from the ricefields, on both sides nung araw may ricefields dyan sa Highway 54, just bumped us. So the car door flew open, my sister was thrown out first and the second, when I fell out. And my sister, at that time was in fact three months pregnant, she lost her baby. And so we were taken to the hospital, sa Lourdes Hospital, by an American who had played golf. Kasi I couldn’t get up and because you know, you’re thrown out and then you just land flat on your back. Ninoy was not hurt because he was holding on to the wheel. And so I stayed overnight in the hospital. Luckily there were no injuries, I mean, no major injuries, but I was black and blue all over and my older brother said, “Cory you have to go to Baguio tomorrow” because, I was really expected by my parents to go to Baguio but I ask if we could go the following day because my younger sister and I will go to a party. And, of course with Ninoy I wanted to stay behind for that but of course we’d still to go to the movies before going to the party. So inspite of my feeling…whooo! Really bad and the long ride from Manila to Baguio I went and when we got there my mother was really furious and she was telling Ninoy, “From now on Cory will not ride in your car, she’ll just ride in our car! And that was the first time I saw Ninoy really scared and yeah, because he knew while it wasn’t directly his fault but the fact that we were in his car.

Her US Congress Speech After People Power Cited As One Of The Best Speeches Ever Heard On That August Chamber

Actually, the speaker who said that, Speaker Tip O’Neill. But, I’m sorry I may sound like I’m bragging but, anyway, it doesn’t happen often that after I finished my speech, Senator Dole said, “Mrs. President, you’ve hit the home run…” So I said, “I hope the bases were loaded!” And he was so surprised and he mentioned this to the media, people there, so it was written about and they said I’m knowledgeable on baseball! And that afternoon after my speech, the House of Representatives voted to give $ 200 Million to the Philippines as assistance. It took some time for the Senate to approve of it but they did. So again Senator Dole was quoted as having said, “This is the biggest honorarium ever.” But anyway, I was happy that I could do that and that really the wonderful part was I was never…I was never nervous, and I was saying, “My God! This is the first time I’m doing this and why wasn’t I nervous. It helped that the Speaker was from Massachusetts and parang he considered me siguro a constituent, or what cause we’ve lived in Boston. Plus the fact that two years before I became president, we were both given honorary doctorates in Stonehill College which is in Massachusetts. So parang…we’re friends, ok! But I was really happy I could do this for our country.

“Cory Magic”

Well, I don’t know. Alam mo matanda na tayo, and then for the little kids, you know. This is what, I guess, reminds me to be humble, because when I see them, you know, anywhere, shopping or whatever, then the moms always say, “Siya ang mommy ni Kris Aquino and sabi ko, ok! Oo, so I just say na what for the little kids how they know me. Oo. Until they go to school…. Like let me tell you this, my youngest grandchild, she’s almost seven. She goes to school in Poveda and one day, every Sunday, they come to my house for lunch and then she said, “Lola, you know, my classmate her grandfather is Sen. Flavier!” And parang she was so impressed ano. Sabi ko, teka muna. Sabihin mo…sabihin mo dun sa kaklase mo that your grandmother…” But then, my daughter was explainin’, “Mom, kasi because she was old enough to repeat…” Hindi ba yung there was a song about and you repeat all the names of the senatorial candidates and she has memorized them. So, Flavier stucked in her head and to meet the granddaughter parang, “Wow!” So I had to tell her, “Sabihin mo…”

Why Did Cory Continuously Serve the Country After The Presidency

Well, so many things. Well, first I’m so glad that I pray, and so many people pray for me and with me and I know that I could not have done any of these things, if it were not for prayer. So when people ask me na parang you seem to be happy, sabi ko, “I think, I hope I’ll continue to have that inner peace,” na I’ve come to this stage na and I hope that I would be able to continue doing things for our country, and hopefully, to be a source of inspiration not only for women but also for men that all of us can do something like I was just a housewife before and I left all of these public acts to Ninoy, but the time came when he could not do that because he’s imprisoned. So it was incumbent upon me to at least do my share.

How She Wanted People To Remember Ninoy

Well first, I’m glad that in school, even in grade school, the students read about Ninoy and they know about Ninoy. But more than just that, I want them to know that Ninoy, first of all, so proud to be a Filipino. And when we were living in the States people were just amazed that we never applied for permanent residence and that when we went there we knew it was temporary and that we would come back here. But more importantly, I think Ninoy was ready to sacrifice everything for the sake of his country. So I hope this is what people will remember about him and will try to maybe even do better than what he did.

How She Wanted To Be Remembered By History

Well, first of all I’d like to be remembered for having helped in the restoration for our democracy. For you young people who didn’t know what it was like living under Martial Law, maybe it will not mean as much. But when you see other countries still not, you know, enjoying freedom, then you would have an idea or a sense of what it was like here before. Where anybody would just be arrested without any charges, put into prison and some would be tortured, and some were never seen again. I mean people as young as you.

Tita Cory’s Challenge To All Young People

What I would like from you is that you would try your best to find out what it is that our country needs of you. I mean, all of us will have different things…to do but each one of us can do something to better life in our country.

I hope that the great lessons and legacies of the life and words of the former president continue to live in our hearts long after she’s gone. Let’s bring and accompany her to her rest as a people, as she joined with our struggle when we needed a leader who would lead us back to freedom and democracy.

Unang nailathala sa pahayagang Mabuhay: Lingguhang Pilipino Mula Pa Noong 1980, 31 Hulyo-6 Agosto 2009, 1, 9.

Leave a comment

August 17, 2012

THE LADY IN YELLOW, by Xiao Chua, 16 years old

Xiao Chua, St. Benilde Gym, La Salle Greenhills, 3 Agosto 2009

THE LADY IN YELLOW

An essay by Michael Charleston B. Chua, 16 years old

Published as mother headline in Mabuhay: Lingguhang Pilipino Mula Pa Noong 1980, 10-16 July 2009, 1, 5.

“This is my message for Mr. Marcos and his puppets:

Do not threaten Cory Aquino, because I am not alone!”

-Cory Aquino, January 1986

Night of August 30, 1998, I found myself around fascinating people at the lobby of the Cultural Center. I had just witnessed the presentation ceremonies of the 40^th Ramón Magsaysay Awards. I just learned that the Nobel Prize of Asia has been awarded to names such as The Dalai Lama, Mother Teresa and Akira Kurosawa among others; great or small, I all look up to them, but no Magsaysay Awardee had inspired and affected me much, because she changed the course of the history of a country, which in turn, changed my destiny forever. She’s my kababayan too.

And then, I saw her, up at the staircase. She wasn’t wearing a yellow dress, like she usually does when I see her on TV. I tried to reach her to congratulate her for the prestigious prize she won. At last, she turned to me and I shook her hand. It was one of the finest moments of my life, for I touched history herself—Corazón C. Aquino.

Cory’s family, the Cojuangcos, was one of the most prominent families in our province, Tarlac. She was married to a handsome young man from a political family—Ninoy Aquino. Incidentally, the Champion of the Masses, then President Ramón Magsaysay, was one of the principal sponsors in their wedding.

Years after Magsaysay, a dictator emerged to the throne at Malacañang—Ferdinand E. Marcos. Senator Ninoy Aquino became his foremost opponent. Marcos had him imprisoned when he declared Martial Law. Cory became, in Ninoy’s words, his “sole support, source of comfort and wellspring of hope” when he was in prison for seven years and seven months. On her shoulder fell the pain of a wife of a political detainee. It was not only the Aquinos who suffered. All the Filipinos were denied their freedom of expression. Their right to be free was taken away from them and they lived in fear of the dictatorship, for anyone who dared to challenge it would be taken away to be tortured or worse, to be killed.

Cory and their children joined Ninoy for three happy years in Boston. But in spite of that, he decided to sacrifice. He returned to the Philippines to talk Marcos into dismantling his dictatorship. He was the only hope…

Upon arrival, Ninoy was shot dead!

With Ninoy’s death, the dictatorship thought that it was all over. It was their greatest mistake. With Ninoy’s death, a sleeping nation was awakened to the abuses of the regime. They mourned his death and throngs marched in his funeral. And they made his widow, Cory Aquino, their rallying symbol.

And so when Ninoy’s life ended, Cory’s fight began.

A million signed up for the little housewife to run for president against the strongman Marcos. She accepted the call—a fight between David and Goliath! Marcos questioned her qualifications by saying “She’s only a woman…What is she going to do when she becomes president?” To which Cory answered, “I admit that I have had no experience in cheating, stealing, lying or assassinating political opponents.”

The people supported her all the way in the elections, but Marcos cheated and had himself re-elected. “Tama na, sobra na, palitan na!” was what the people shouted during their protests. Defence Minister Juan Ponce Enrile, and General Fidel Ramos broke away from the regime on February 22, 1986. Marcos ordered their arrest but it couldn’t be carried out! And why not? Because the camps where the defectors were in (which were situated along EDSA highway) became surrounded by two million people in the name of the housewife in yellow. By the sound of prayers and the shouts of “Coree! Coree!”, the people blocked the menacing tanks of the regime. That turnaround of events is now known in history as the “People Power Revolution.” Cory was then installed as president after four days of peaceful protest by the people and Marcos fled to Hawaii, never to return again!

Yes! Cory Aquino was the lightning rod of the first successful revolution without bloodshed. People Power was the contribution of the Filipinos to the world. We inspired the downfall of the Berlin Wall, the destruction of the Eastern Europe Communist Bloc, and the dissolution of the Soviet Union, all carried out by the people without violence. Cory emerged as an international symbol of democracy.

RM Awards cited that when “she stepped down in favor of an elected successor…she had restored her country’s democratic institutions and its good name in the community of nations…. She governed with integrity and the devout intention to do always what was best for the country and its people.”

The citation added, “No Asian leader of our time can claim as much.”

Many considered her presidency as a failure for “little had changed with their lives.” And that the People Power was inutile.

I just turned two when People Power happened, and I was too young to remember. But I could never accept that Cory and the People Power were failures. I believe she was God’s simple instrument in pinning down a tyrant and in bringing back democracy for all of us. Because of that, she had changed the lives of millions of people, even of the next generation, and the world was inspired of that. In a more personal level, she made way for me not to experience the hardships of a cruel regime, and for me to freely express myself as a writer without suppression and censorship. That sole reason is enough for me to be inspired to protect and fight for this democracy even in my own simple ways.

Today, at 67, she is still active in safeguarding democracy from those who would attempt to take it. Because she has the credibility and morality, people still listen to her or seek her advice. I believe that as long as Cory is alive, and we will carry on her fight, and we would remain free!

She showed the world that if we would just unite as a people, we can accomplish the impossible. In her simplicity, she proved that even the simplest of us can accomplish great things.

Ninoy described her with the following words, “Looming from the battle, her courage will never fade.” With her courage, we were never the same again.

Cory paved the way in order for me to live free! She also made me feel proud to be a Filipino.

I love Cory Aquino!

-16 April 2000, Palm Sunday

Leave a comment

Month: August, 2012