Islam | IT'S XIAOTIME!

October 15, 2013

XIAO TIME, 15 October 2013: ANG HAJJ AT ANG EID AL-ADHA

Text of the broadcast of the news segment Xiao Time, the three-minute history documentaries at News@1 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

Ang Tawaf. Mula sa muftisays.com.

15 October 2013, Tuesday: http://www.youtube.com/watch?v=0Fbipnjf_ow

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime! Eid Mubárak ang pagbati natin para sa Ummah, o sa buong kapatirang Islam, sa araw ng Eid al-Adha, October 15 2013. Ano ba ang kahulugan ng Eid Mubárak? Ito ay pagbati na kapag isinasalin sa Filipino ay “Mapagpalang Kapistahan.” Kaya po holiday ngayon, in fact, ang Pilipinas tanging bansang hindi Muslim na nagpapahalaga sa kapistahang ito ng ating mga kapatid sa Islam sa ganitong paraan. Ang Eid al-Adha, o ang Kapistahan ng Sakripisyo o Greater Eid, ay ang pagdiriwang ng mga muslim ng pagtatapos ng Hajj. Ang hajj ay paglalakbay patungong Mecca sa Arabia, ang sentro ng Islam, na dapat gawin minsan man lang sa buong buhay ng isang Muslim. Sa hajj, pinapraktis ng mga Muslim ang tawaf, o ang paglakad ng pitong beses counter-clockwise sa paligid ng itinuturing na sentro ng pananampalatayang Islam, ang Kaaba.

Pagsasagawa ng tawaf Kaaba sa Mecca. Mula sa Wikipedia.

Kung papaano isinasagawa ang tawaf. Mula sa Wikipedia.

Kung saan sa direksyon nito nananalangin ang lahat ng Muslim sa buong mundo. Gayundin ang Ramy al-Jamarat, kung saan pitong beses nilang babatuhin ang isang poste o pader, ang Jamrat’al’Aqabah na kumakatawan sa demonyong uminis kay Abraham o Ibrahim.

Pagbato sa representasyon ng demonyo sa Bundok Arafat, ang Jamrat’al’Aqabah. Hindi si Yasser ha. Mula sa hajjguide.org.

Ang mga nakatungo dito sa paglalakbay na ito ay tinatawag na mga Hajji o Hajja. Sa pagtatapos ng paglalakbay, o ang mismong Eid al-Adha, kumakatay ng mga tupa upang pagsaluhan ng mga nasa Mecca bilang paggunita sa pagnanais ni Propeta Ibrahim na sundin ang kalooban ng Allah na isakripisyo ang kanyang panganay at pinakamamahal na anak bilang tanda ng kanyang pagmamahal sa Allah. Nag-submit si Ibrahim, aslammah, pagsuko, ang kahulugan mismo ng salitang Islam. Sa kabutihan ng Diyos nang saksakin niya ang anak hindi man lamang ito naano at may nakita silang ram o tupa na nakatay na at ito na lamang ang isinakripisyo. Mabuti ang Diyos. Kaibahan lamang, sa kwento ng Biblia ng mga Hudyo at Kristiyano, ang tinutukoy na pinakamamahal na anak ay si Isaac, ang itinuturing na ama ng mga Hudyo. Habang sa Quaran ng mga Muslim, si Ismael, ang ama ng mga Arabo, ang ibinalak na isakripisyo. Sa araw na iyon, pagsikat ng araw, ang mga Muslim ay tumutungo sa Masjid o Mosque, o maging sa eidgah o pook na dinadalanginan tuwing eid upang manalangin. Exempted sa sama-samang pananalangin na ito ang mga may karamdaman, nagbibiyahe, at mga babaeng may dalaw, bagama’t kailangan pagsaluhan din nila ang kabutihan at pakikipagkapatiran ng mga Muslim sa araw na iyon sapagkat kadalasan matapos ang pananalangin, nagpipiging sila at kumakain. At kung nagtataka kayo bakit nag-iiba-iba ang mga petsa ng kapistahang Muslim taon-taon, ito ay dahil ibinabatay ito sa kalendaryo lunaryo o sa paglitaw ng buwan. Ayon kay Prop. Ayshia Fernando Kunting ng Western Mindanao State University ng Zamboanga, “Ang mga eid ang dalawang pagkakataon sa isang taon na nagkakasama-sama ang mga Muslim at nagdiriwang, simpleng pagre-affirm ng kapatiran, walang dekorasyon, walang parade, simpleng salu-salo ng magkakapatid.”

Ayshia Fernando Kunting, UP Diliman, August 2012. Kuha ni Xiao Chua.

Piging para sa Eid

Bilang paggalang sa mga kapatid nating Muslim ang ating pagpapahalaga sa araw na ito, ngunit sana magkaroon din ng Eid al-Adha sa kinabukasan na ipagdiriwang sa isang ganap na mapayapang Muslim Mindanao! Assalamu Alaikum, Sumainyo ang kapayapaan. Ako po si Xiao Chua para sa Telebisyon ng Bayan, and that was Xiaotime.

(Andrew Hall, DLSU Manila, 8 October 2013)

1 Comment

August 11, 2013

EID AL-FITR: SPECIAL REPORT (First-ever for PTV)

Text of the broadcast of Xiao Chua’s first ever special report for News@1 and News@6 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM

Kanina, unang idineklara ng Saudi ang pagsisimula ng Eid nang magpakita sa crescent moon sa kanilang bansa. Nasa larawan ang Hagia Sophia sa Turkey. Mula sa english.alarabiya.net.

9 August 2013, Friday: http://www.youtube.com/watch?v=0Q8FEkrRDPc

Sasagutin natin ang tanong ng mga bata ngayong araw, “Mommy, bakit po ba wala kaming pasok???” Bakit nga ba may holiday? Panahon kasi ngayon ng Eid al-Fitr, na tinatawag ding Hari Raya Puasa o araw ng wakás ng Ramadán. Yung iba sa atin, tinatawag ito na “Ramadan,” Kailangang liwanagin, hindi ito ang Ramadan. Ang Ramadan ay nagmula sa salitang ugat na Arabe na ramiḍa o ar-ramaḍ na ang ibig sabihin ay matinding init o tagtuyot. Ito ang buwan sa Kalendaryong Islamiko kung saan nagfa-fasting ang mga Muslim ng 29 hanggang 30 araw sang-ayon sa sinasabi ng Quar’an Surah 2: Verse 183 upang sila’y magmatuwid.

Ang Surah 2: verse 183 ng Quran: “O you who have believed, decreed upon you is fasting as it was decreed upon those before you that you may become righteous.”

Isa rin ito sa limang haligi ng Islam na dapat ganapin ng bawat tunay na Muslim. Sa buwan ng Ramadan unang ipinahayag ni Angel Gibril ang unang talata ng Quaran sa Propeta Muhammad (Mapasakanya nawa ang kapayapaan), gayundin ayon sa mga hadith, o mga salaysay ukol sa propeta, na sa tuwing Ramadan nagbubukas ang mga gate ng Paraiso. Anumang kabutihan na gawin sa panahon na ito ay babalik ng sampung beses, at ang mga taos-pusong hihingi ng tawad ay patatawarin, gaano man kabigat ang kasalanan. Ngunit liban sa hindi pagkain mula 4:30 ng umaga bago bigkasin ang pang-umagang panalangin, hanggang mga 6:00 ng gabi sa paglubog ng araw, bawal din ang pagsasabi ng masama o pagmumura at ipinagbabawal din ang pagsisiping ng mag-asawa. Exempted naman dito ang mga may sakit, nagbibiyahe, mga buntis, nagpapasuso, o mga babaeng may dalawa ngunit inaasahan na babayaran nila ang araw na hindi sila nakapag-ayuno kahit na hindi na Ramadan. Tuwing Ramadan, mas matindi rin ang pagninilay-nilay sa Quaran at pananalangin ng mga Muslim dahil ang diwa nito ay paglilinis ng espiritu at panahon na maalala ng bawat isang Muslim na ang patuloy na paggabay at biyaya ni Allah sa sangkatauhan.

Piging para sa Eid

Kaya naman matapos ang pagsasakripisyo ng isang buwan, natural, masayang pagdiriwang ang Eid al-Fitr. Nasa hadith, na dapat magsama-samang magdasal ang mga Muslim ng 7:00 ng umaga at kailangang gawin ito sa isang bukas na lugar upang hindi “watak-watak” ang mga mga magkakapatid sa pananampalataya. E bakit nag-iiba-iba ang petsa ng Hadith at hindi masigurado hanggang sa araw mismo na iyon. Katuruan sa Islam na kailangang abangan kung kalian lilitaw ang crescent moon upang malaman kung tapos na ang Ramadan.

Ayshia Fernando Kunting, UP Diliman, August 2012. Kuha ni Xiao Chua.

Ayon kay Prop. Ayshia Fernando Kunting ng Western Mindanao State University ng Zamboanga, ito ay “biyaya/awa ng Allah sa sangakatauhan na paalalahanan tayo na kahit tayo ay hitik na sa teknolohiya at napakatatalino… hindi sa lahat ng pagkakataon ay tama tayo, na malalaman natin ang lahat. Ang talino natin, ang progreso ay biyaya lahat ng Allah. Na Siya lamang ang nakaaalam ng lahat.” Ayon pa sa kanya, “Ang mga eid ang dalawang pagkakataon sa isang taon na nagkakasama-sama ang mga Muslim at nagdiriwang, simpleng pagre-affirm ng kapatiran, walang dekorasyon, walang parada, simpleng salu-salo ng magkakapatid.” Ang Pilipinas ang tanging bansang hindi Muslim na mayroong pista opisyal sa mga mahahalagang araw ng Islam, pagkilala ng malaking bahagi at papel ng mga kapatid nating Muslim sa ating lipunan at kasaysayan. Ako po si Xiao Chua, Telebisyon ng Bayan.

(De La Salle University, 8 August 2013)

Leave a comment

August 8, 2013

ANO ANG RAMADHAN AT EID AL-FITR: Pananaw ng Isang Pilipinong Muslim

Kanina, unang idineklara ng Saudi ang pagsisimula ng Eid nang magpakita sa crescent moon sa kanilang bansa. Nasa larawan ang Hagia Sophia sa Turkey. Mula sa english.alarabiya.net.

Panayam ni Xiao Chua kay Prop. Ayshia Fernando Kunting ng Western Mindanao State University ng Zamboanga.

Ano ang batayang iskriptural at panrelihiyon ng Ramadan, ang katapusan nito ang ipinagdiriwang tuwing Eid al-Fitr?

Ang Surah 2: verse 183 ng Quran: “O you who have believed, decreed upon you is fasting as it was decreed upon those before you that you may become righteous.”

Bukod sa Quran, kabilang ang pag-aayuno sa tinatawag na “5 pillars of Islam” o limang haligi ng Islam… ito ay pang-apat sa lima. Ngunit sa pangkalahatan at pangkabuuan, ang limang haligi na ito ay kailangang magampanan ng isang Muslim para siya ay maging “tunay” na nananampalataya.

Sinabi sa Quran na buwan ng Ramadhan noong nireveal ang unang verse ng Quran, ang salita ng Diyos na gabay para sa sangkatauhan. Sa hadith naman sinasaad na tuwing ramadhan, bukas ang mga gate ng paraiso. May isang gate doon, ang Al-Raiyan, na sa araw ng paghuhukom ay magpapasok lamang ng mga nag-aayuno noong buhay pa sila. Ang implikasyon nito ay habang andito pa sa mundo, at habang buwan ng Ramadhan, mainam na gumawa ng maraming kabutihan dahil ang mga ito ay nagmu-multiply ng 10 times sa reward. Habang ang mga nagdadasal naman nang most sincerely and most ardently na sila ay mapatawad, ay patatawarin ng Allah—kahit ano pa man ang kasalanan na iyon.

Ayshia Fernando Kunting, UP Diliman, August 2012. Kuha ni Xiao Chua.

Paano isinasagawa ang pag-aayuno tuwing Ramadhan?

Ang pag-aayuno ay hindi simpleng pag-iwas o paggutom sa sarili mula 4:30 ng umaga hanggang 6 ng gabi sa loob ng isang buwan. Bukod sa pag-iwas sa pagkain, kasama dito ang pag-iwas sa lahat ng masasama: salita, gawa, at isip. Lahat ng nasa edad na ng “puberty” babae o lalaki man ay kailangang mag-ayuno; maliban na lamang sa mga may sakit, nasa byahe, o mga babaeng may dalaw. Ngunit kailangan pa rin nilang mag-ayuno pagkatapos ng ramadhan bilang kabayaran.

Liban sa espituwal na aspekto, mayroon bang ibang dimensyon ang Ramadhan?

Sa pisikal, natutulungan ng pag-aayuno ang katawan ng tao upang luminis naman ito at magkaroon ng pahinga ang “digestive system” mula sa isang taon na halos walang tigil sa pagkain at kung ano-anong kinakain. Nililinis natin ang ating katawan sa pamamamgitan ng pagbabawas (moderate) ng ating mga kinakain. Hindi tama na nagtiis ng gutom buong araw at magpipiyesta naman pagdating ng sunset. Kinakailanganang normal pa rin ang dami/kaunti ng isang meal.
Sa panlipunan naman, sa pagsagawa ng pag-aayuno ay magbibigay ng kapantayan sa mayaman at mahirap. Tuwing Ramadhan, nararanasan ng lahat ng Muslim ang pagkagutom kahit pa sila ay mayaman. Kayang kaya niyang bumili ng pagkain ngunit pinipigilan siya ng pag-aayuno. Dito niya mararamdaman ang gutom—na halos hindi niya nararamdaman sa pang-araw araw niya. Kaya’t ang objective din ng pag-aayuno ay ang marealize ng mga mayayaman na wala silang pinagkaiba sa mahihirap at na si Allah ang nagtatakda ng mga blessings sa natatamasa nila. kapag nag-aayuno nang taos-puso ang isang muslim lalo na ang mayaman, siya ay magiging mapagkumbaba at magkakaroon ng affection sa mahihirap o less fortunate na kagaya niya dahil naiintindihan na niya na kung wala ang biyaya ni Allah, wala rin siya sa kganoong katayuan. Bukod sa pagpapakumbaba, dapat rin siyang maging matulungin sa kapwa at maging grateful sa tinatamasa niya.

Kung ang Ramadhan ay panahon na malinis ang katawan, higit na mahalagang banggitin na ito ay panahon ng paglilinis ng isip, salita, at gawa—o spiritual cleansing. Panahon ito na maalala ng Muslim ang Allah, ang Kanyang patuloy na paggabay, at ang Kanyanh hindi mabilang na mga biyaya sa sangkatauhan.

E paano niyo naman ipinagdiriwang ang pagtatapos ng Ramadhan, o ang Eid?

Pagkatapos ng buwan ng Ramadhan, nasa hadith na dapat ay magtipon ang mga Muslim para magdasal bandang 7 ng umaga. Nasa hadith na dapat ay gawin ito sa isang lugar ba bukas (open field) at para sa isang area, iisa lamang ang lugar ng pagdadasalan. Para hindi magkaroon ng “watak watak” at iisa ang damdamin ng mga muslim. Pagkatapos ng maikling pagdarasal ay magkakaroon ng maikling sermon. Dito sa Zamboanga, sa granstand ginanap ang pagdarasal kani-kanina lamang at ang sermon ay tungkol sa pagwawasasak sa arrogance natin laban sa kapwa/kapatid dahil pakiramdam natin ay nakatataas na tayo sa kanila. Dapat laging tandaan na tayo ay magkakapantay-pantay.

Piging para sa Eid

E ano naman ang masasabi mo na ang Pilipinas ang tanging hindi-Islamikong bansa sa mundo na ginawang holiday ang mga Eid?

Nakakatuwa ito na kinikilala na ang mga Muslim sa bansa, na hindi na binabalewala at minimisunderstand ang mga islamic practice. Natutuwa rin ako na may mga programa na rin na naghahangand maipaliwanag sa bansa ang kagandahan ng mga katuruang Islamiko. Nakakataba ito ng puso at nakakaluha na rin na sa wakas, unti-unti na kaming nauunawaan at natatanggap.

Ang ginawang holiday ng estado ay August 9, 2013 para sa Eid ngunit bakit ngayon pa lamang August 8 ay nagdiriwang na kayo? Bakit ang gulo ata ng kalendaryo niyo? LOL

Sa kabila ng mga advancement sa science at ang “accurate” na pagtakda ng araw ng eid, katuruan pa rin sa Islam na kailangang abangan ang crescent moon sa gabi upang malaman kung simula/tapos na ba ang Ramadhan. Para sa akin, isa ito sa mga biyaya/awa ng Allah sa sangakatauhan na paalalahanan tayo na kahit tayo ay hitik na sa teknolohiya at napakatatalino. Hindi sa lahat ng pagkakataon ay tama tayo. Ang talino natin, ang progreso ay biyaya lahat ng Allah. Na Siya lamang ang nakaaalam ng patungkol sa lahat ng bagay na nilikha Niya.

Sa tuwing Ramadhan lamang ba dapat nag-aayuno ang mga Muslim?

Ang pag-aayuno sa Ramadhan at pagwawakas nito sa pamamagitan ng pagcecelebrate ng Eid al-Fitr, ay hindi nagtatapos doon. Sabi sa hadith, ang pinakamagandang pag-aayuno ay ang pag-ayuno ng Propeta David. Paano ba siya nag-ayuno? Siya ay nag-aayuno sa alternate days sa buong taon! Ang ibig sabihin nito ay hindi nagtatapos ang paglilinis sa sarili sa pagtatapos ng Ramadhan, ang buwan na ito ay parang “check point” lamang upang paalalahanan ang sangkatauhan na kailangang kilalanin si Allah, ang Kanyang paggabay, at pagbiyaya sa buong taon.

EID MUBARAK SA LAHAT NG MGA KAPATID NATING MUSLIM-xiao chua

2 Comments

May 23, 2013

XIAO TIME, 23 May 2013: TARHATA KIRAM: ASTIG NA PRINSESANG MUSLIM

Broadcast of the news segment Xiao Time, the three-minute history documentaries at News@1 and News@6 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

Prinsesa Tarhata Kiram. Mula sa Pambansang Aklatan at ng Pambansang Komisyong Pangkasaysayan ng Pilipinas.

23 May 2013, Thursday: http://www.youtube.com/watch?v=eMAJJi8O-ek

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime! 34 years ago, May 23, 1979, namatay sa sakit sa puso sa edad na 73 ang isang prinsesang Muslim, si Tarhata Kiram sa Victoriano Luna General Hospital sa Lungsod Quezon.

Victoriano Luna General Hospital (AFP Medical Center), dito raw ayon sa mga apo ng prinsesa sumakabilang-buhay si Tarhata Kiram noong 1979. Reaksyon nila ito sa mga tala na nagsasabing sa Veterans Memorial Hospital namatay ang prinsesa.

Ang naging karera ni Prinsesa Tarhata bilang isang makabayan ay katibayan ng sinabi sa akin ng isang nakatatandang propesor ng kasaysayan ng kasarian sa DLSU Manila, Dr. Luis Camara Dery na kaiba sa ibang mga bansang Islamiko sa daigdig, pinakamalaki ang respeto na ibinibigay sa mga babaeng Pilipinang muslim. Ito ay dahil sa kultura ng sinaunang bayan bago dumating ang Islam at ang Kolonyalismo, may mataas na rin na pagtingin sa kababaihan. Ayon sa kanyang mga kaanak, isinilang si Tarhata noong May 24, 1906. Ama niya si Datu Mawalil Atik Kiram. Ngunit inampon ng Sultan ng Sulu, Jamalul Kiram II.

Jamalul Kiram II, mula sa jamalashley.wordpress.com.

Sa panahon na tila nangibabaw ang patriyarkiya sa bansa, sa mga Muslim man o Kristiyano, winner si Lola! Dahil prinsesa, mayroon daw siyang grupo ng mga tagasunod na lumalakad sa likuran niya. Sa kanyang kagandahan, naging pabalat ng Philippines Free Press. Noong 1920, naging pensionado siya at nagtapos sa University of Illinois, sinamahan siya ng mga groupies niya.

Isang larawan ni Prinsesa Tarhata noong kanyang kabataan (nasa kaliwa). Mula sa nonlinearhistorynut.com.

Tarhata Kiram sa America, fashionistang pensionada.

Si Carmen Aguinaldo, anak ni Heneral Emilio Aguinaldo, at si Prinsesa Tarhata Kiram ng Sulu, New York Tribune September 7, 1919. Mula kay Arnaldo Dumindin.

Ngunit nang matapos ang kanyang edukasyon, nagbalik sa Sulu at kahit may American accent, nagsuot muli siya ng mga kasuotang Tausug at nagbalik sa kanyang pamumuhay. Medyo may pagkarebelde ang Prinsesa kaya nagpakasal siya sa isang namuno sa 1927 Moro Revolt sa Sulu laban sa mga Amerikano, si Datu Tahil. Sinamahan niya ito nang matapon sa malayong lugar at nagbalik lamang si Prinsesa Tarhata noong 1931 nang nakilahok siya sa lokal na pulitika.

Ang balikbayang muling niyakap ang kanyang kultura. Mula sa Yuchengco Museum.

Nakibaka siya laban sa mga batas na maaaring makasama sa mga Muslim sa Pilipinas, halimbawa ang Bacon Bill, na nilabanan niya kasama si Senador Hadji Butu Rasul dahil ipaghihiwalay nito ang kapuluang Sulu mula sa Mindanao. Hindi lamang pampulitika, pangsining din ang beauty ni lola, kumatha ng mga awiting Tausug, pinakapopular dito ang “Jolo Farewell.” Naging konsultant ni Rear Admiral Romulo Espaldon, Tanggapan ng Islamic Affairs Regional Commission sa Rehiyon 9.

Senador Hadji Butu Rasul.

Si Admiral Romulo Espaldon habang nakamasid sa likuran ni Pangulong Ferdinand Marcos habang nagpapasuko ng mga rebeldeng Muslim. Mula sa Kristiyanismo, niyakap ni Espaldon ang Islam.

Mula sa jamalashley.wordpress.com: “Princess Tarhata Kiram holding my sister, Alnahar Mobina Fatima during my sister’s baptism (paggunting). At the center is Sultan Zein ul Abidin II and to his right is my mother, Sitti Rahma Yahya-Abbas”

Nakilala siya sa kanyang pagsusulong ng kapakanan ng kanyang mga kababayang Moro sa pamahalaan. Sa kanyang pagkamatay noong 1979, hindi lamang ang kanyang dalawang anak na sina Putri Denchurain at Datu Agham Kiram ang kanyang naiwan, naiwan din niya ang sambayanang Moro na kanyang pinagsilbihan sa kanyang buong buhay. Bilang pagkilala sa kanyang mga nagawa, noong 1984, pinarangalan siya ng estado ng Pilipinas kapwa sa pamamagitan ng paglalagay ng isang historical marker ukol sa kanya sa Jolo mula sa National Historical Institute, at sa paglalabas ng isang tatlong-pisong selyo mula sa Kawanihan ng Koreo.

Ang seremonya ng paglilipat sa mga taga Jolo, Sulu ng isang tandang pangkasaysayan na nagpupugay sa papel ni Tarhata Kiram sa kasaysayan ng Pilipinas noong 1984. Mula sa Pambansang Komisyong Pangkasaysayan ng Pilipinas.

Ang Php 3.00 selyo na nagpupugay kay Prinsesa Tarhata Kiram.

Si Prinsesa Tarhata Kiram ay isang katibayan na maaring mapanatili ang pagkakakilanlan na Moro habang nakikipagkaisa rin sa bayang Pilipino, at katibayan rin siya ng kontribusyon at lakas ng babaeng Muslim sa Pilipinas—tulad ni PTV Newscaster na si Princess Sittie Habibah Sarip. Ako po si Xiao Chua para sa Telebisyon ng Bayan, and that was Xiaotime.

Princess Sittie Habibah Sarip–na gumawa ng kasaysayan bilang unang nakabelong Muslim na nagbasa ng balita sa pambansang telebisyon, siyempre sa makasaysayang Telebisyon ng Bayan. Mula sa gmanetwork.com

(Pook Amorsolo, UP Diliman, 18 May 2013, pasasalamat sa Pambansang Komisyong Pangkasaysayan ng Pilipinas at sa apo sa tuhod ni Prinsesa Tarhata Kiram, Sitti Katrina Kiram-Tarsum Nuqui, anak ni Dayang Dayang Putri Pangian Taj-Mahal Kiram Tarsum Nuqui na anak naman ni Prinsesa Denchurain Kiram Tarsum)

Leave a comment

December 7, 2012

XIAOTIME, 4 December 2012: DATU ALI NG BUAYAN, Juramentado o Bayani?

Broadcast of Xiaotime news segment last Tuesday, 4 December 2012, at News@1 and News@6 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

Datu Ali at ang kanyang pamilya. Sa kagandahang loob ni Dato Muhammad Sinusat Lidasan.

Datu Ali at ang kanyang pamilya. Sa kagandahang loob ni Dato Muhammad Sinsuat Lidasan.

4 December 2012, Tuesday: http://www.youtube.com/watch?v=2rLwzirZw2A

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime! Alay ang episode na ito sa mga kaibigang nagsusulong ng kapantasang Muslim at nagbabantay ng alaala ng mga bayaning Moro, sina Dato Yusuf Ali Morales at Muhammad Sinsuat Lidasan na kaanak ng mga Sultan ng Buayan sa Maguindanao.

Prinsesa Bai Aizian Utto Camsa

Noong nakaraang November 24, 2012, binigyan po ako ng karangalan ng Sultanate of Buayan Darussalam, sa pamamagitan ni Prinsesa Bai Aizian Utto Camsa, ng karangalang “Darjah Kebesaran Sultan Akmad Utto Camsa” na may titulong pandangal na “Dato” dahil sa aking pagtalakay ng kultura at ng mga bayaning Moro dito sa “Xiao Time.”

Inspirasyon ang iginawad ninyo sa akin upang lalong magpunyagi na responsableng isalaysay ang mga kwentong may saysay sa ating lahat. Ang tatalakayin ko po ngayon ay ang kanilang ninunong si Datu Ali. Si Datu Ali, ang Rajah Muda o Crowned Prince ng Sultanato ng Buayan sa Maguindanao at pinuno ng Hilagang Lambak ng Cotabato, ang kinikilalang pinuno ng teritoryo at mamamayang Maguindanaon noong kanyang panahon, dekada 1900s. Anak siya ni Sultan Muhammad Bayao. Ngunit, nagnanais ang mga bagong saltang mananakop na Amerikano na maghari sa Maguindanao, si Datu Ali ang naging pinakamalaki nilang tinik. Dinigma sila ni Datu Ali noong una sa pamamagitan ng harapang pakikipaglaban ngunit paglaon gamit na ang digmaang pangerilya. Kahit ang mabangis na heneral na mga Amerikano na si Leonard Wood, na magiging gobernador heneral ng Pilipinas, ay hindi naitago ang paghanga kay Datu Ali, “by far the most capable Moro we have run into.”

Heneral Leonard Wood

Upang makipagnegosasyon kay Datu Ali, naging tagapamagitan ng mga Amerikano ang isang respetadong Imam na si Sharif Afdal ngunit hindi naging mabunga ang mga usapang ito.

Sharif Afdal, nagyoyosi, naka-shades. Sa kagandahang loob ni Dato Muhammad Sinsuat Lidasan.

Naging istratehiya ng mga mananakop ang “Divide and Rule” policy kung saan pag-aaway-awayin ang mga Pilipino upang hindi magkaisa at nang hindi magkaroon ng malaking banta sa kanilang pananakop.

Datu Guimbangan. Sa kagandahang loob ni Dato Muhammad Sinsuat Lidasan.

Kinidnap sa Fort Serenaya ang kapatid niyang si Datu Guimbangan upang hikayatin siyang sumuko ngunit hindi siya natinag. Kaya pinakilos ng mga Amerikano ang mga taong may hinanakit kay Datu Ali upang pagtaksilan siya. Bilang negosyador, si Sharif Afdal ang nagsabi ng kinaroroonan ni Datu Ali kay Datu Piang, na nagpasa naman ng impormasyon sa mga Amerikano.

Datu Piang. Sa kagandahang loob ni Dato Muhammad Sinsuat Lidasan.

Inatasan ang 22nd Infantry sa pamumuno ni Kapitan F.R. McCoy. Si Datu Enok naman ang gumabay sa mga Amerikano sa pinakaligtas at pinakahindi nababantayan na ruta patungo sa kampo ni Datu Ali.

Kapitan F. R. McCoy. Sa kagandahang loob ni Dato Muhammad Sinsuat Lidasan.

Datu Enok. Sa kagandahang loob ni Dato Muhammad Sinsuat Lidasan.

October 22, 1905, umaga, nilusob ng mga Amerikano ang bahay ni Datu Ali, nakaganti ng putok ang datu ngunit nakaiwas si Tinyente Remington at binaril ang datu, bumagsak siya at nagtangkang tumakas upang lumaban muli ngunit tinapos na siya ng mga kalaban. Ito ang pataksil na wakas ng pinakamalaking hamon sa pananakop ng Amerika sa Maguindanao.

Ulat ng mga Amerikano sa pagpaslang kay Datu Ali. Sa kagandahang loob ni Dato Muhammad Sinsuat Lidasan.

Ayon kay Datu Ali, “Ang mga taong takot mamatay ay mas magandang takpan na lamang ng palay sa kanilang libingan.” Para sa ilan sa atin, kapag lumalaban ang Muslim para sa kanilang lupa, juramentado o nag-aamok sila. Ngunit ang mga katulad ni Datu Ali ay dapat kilalaning bayani na isinakripisyo ang buhay, nag-sabil, para sa tunay na kalayaan ng bayan. Ako po si Xiao Chua para sa Telebisyon ng Bayan, and that was Xiaotime.

(McDo Taft, 27 November 2012)

4 Comments

October 26, 2012

XIAOTIME, 26 October 2012: EID AL-ADHA, bakit isa sa dalawang malalaking kapistahan sa Islam?

Broadcast of Xiaotime news segment yesterday, 26 October 2012, at News@1 and News@6 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

Hajj sa Mecca

26 October 2012, Friday: http://www.youtube.com/watch?v=ZDzg17Km8Qc&feature=plcp

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime! Eid Mubárak ang pagbati natin para sa Ummah, o sa buong kapatirang Islam, ngayong araw ng Eid al-Adha, 26 October 2012. Ano ba ang kahulugan ng Eid Mubárak! Ito ay pagbati na kapag isinasalin sa Filipino ay “Mapagpalang Kapistahan” tulad ng pagbabatian ng “Merry Christmas and a Happy New Year ng mga Kristiyano. Ngayon, sasagutin naman natin ang tanong ng mga bata ngayong araw, “Mommy, bakit po ba wala kaming pasok???” Bakit nga ba holiday ngayon? Ano ang Eid al-Adha? Ito po ang pagdiriwang ng mga kapatid nating Muslim sa pagtatapos ng Hajj, ang paglalakbay patungong Mecca sa Arabia, ang sentro ng Islam, na dapat gawin minsan man lang sa buong buhay ng isang Muslim. Ito rin ay kapistahan din ng sakripisyo, ginugunita ang pagsubok ni Allah kay Propeta Ibrahim nang utusan nito na patayin ang kanyang pinakamamahal na anak para mapatunayan ang pagmamahal ng propeta sa kanya. Nag-submit si Abraham, aslammah, pagsuko, ang kahulugan mismo ng salitang Islam.

Tangkang Pagsasakripisyo ni Abraham kay Ismail

May malaking kaibahan nga lamang, sa mga Hudyo at Kristiyano, ang tinutukoy na pinakamamahal na anak ay si Isaac, ang itinuturing na ama ng mga Hudyo. Habang sa Quaran ng mga Muslim, si Ismael, ang ama ng mga Arabo, ang ibinalak na isakripisyo. Ngunit mabuti ang Diyos at hindi niya itinuloy ang sakripisyo. Ang mahalagang pangyayaring ito ay pinaniniwalaan na naganap sa mga bato sa ilalim ng moskeng The Dome of the Rock sa Herusalem na may gintong bubungan!

The Rock, kuha ni Damon Lynch

Dome of the Rock sa Herusalem

Ito rin ang itinuturing na Greater Eid, o mas dakilang kapistahan kaysa sa isa pang mahalagang kapistahang Muslim, ang Eid ul-Fitr, o ang kapistahan ng pagtatapos ng pag-aayuno o pagfafasting ng 40 days, ang Ramadan, na sa ibang lugar lalo sa Pilipinas ay tinatawag na Hari Raya Puasa. Ipinagdiwang natin ito noong nakaraang Agosto. Nag-iiba-iba ang mga petsa ng kapistahang Muslim taon-taon dahil ibinabatay ito sa kalendaryo lunaryo. Sa aking pagtatanong sa aking kaibigan, ang historyador at guro sa Mindanao na si Ayshia Kunting, kadalasan matapos ang kanilang pagdarasal para sa eid, sila ay nagpipiging at kumakain. Sa Mecca raw ang mga nasa Hajj ay kumakatay ng mga tupa upang pagsaluhan. Ayon kay Ayshia, “Ang mga eid ang dalawang pagkakataon sa isang taon na nagkakasama-sama ang mga Muslim at nagdiriwang, simpleng pagre-affirm ng kapatiran, walang dekorasyon, walang parade, simpleng salu-salo ng magkakapatid.” Tulad ng pagkakaroon ng mga pista opisyal na Kristiyano tulad ng Christmas, All Saints’ Day, Maundy Thursday at Good Friday, ang pagkakaroon ng holiday sa dalawang malalaking kapistahang Muslim sa Pilipinas ay pagkilala ng malaking bahagi at papel ng mga kapatid nating Muslim sa ating lipunan at kasaysayan. Ako po si Xiao Chua para sa Telebisyon ng Bayan, and that was Xiaotime.

(Andrew Hall, DLSU Manila, 18 October 2012)

Simpleng piging para sa Eid

Leave a comment

October 15, 2012

XIAOTIME, 15 October 2012: ANO ANG KAHULUGAN NG BANGSAMORO?

Broadcast of Xiaotime news segment earlier, 15 October 2012, at News@1 and News@6 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

Sultan Jamalul Kiram II ng Sulu (nakaupo sa gitna sa itim na kasuotan) at ang kanyang gabinete.

15 October 2012, Monday: http://www.youtube.com/watch?v=_ezDJtlAQM4

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime! Makasaysayan talaga ang araw na ito! Ngayon nakatakdang lagdaan ng pamahalaan at ng Moro Islamic Liberation Front ang isang framework peace agreement na naglalayong tapusin ang ilang dekada nang pakikibaka ng MILF para sa pagsasarili ng Mindanao. Nagkakasundo silang hindi na sila hihiwalay sa Pilipinas bagkus magtatag ng isang bagong juridical entity na tatawaging “Bangsamoro.” Ano ang pinagmulan ng pangalang ito? Sabi ng aklat na “A Short History of the Far East” na ginagamit pa rin sa mga paaralan ngayon, ang mga mga Pilipino raw bago dumating ang mga Espanyol ay walang “elaborate political organization and no unified government.” Papabulaanan ito ng kasaysayan ng mga Muslim sa Mindanao na nagtataglay ng dakilang nakaraan. Noong unang panahon, ang mga grupo ng tao sa Mindanao ay mga mandirigma, kilala sa tawag na mangangayaw o mga namumugot ng ulo. Ngunit ang kanilang mga hidwaan sa isa’t isa ay natapos sa pagdating ng Islam noong 900 AD at nang dahil dito ay napagbuklod pagdating ng panahon ang mga mamamayan nito at nabuo ang mga Sultanato, si Sharif Ul’hashim Abubakr ang nagtatag ng Sultanato ng Sulu noong bandang 1450 at si Shariff Mohammed Kabungsuwan ang nagtatag ng Sultanato ng Maguindanao. Ang sultan ay pinuno ng maraming mga datu, kaya ito ay sentralisadong pamahalaan na may mga ministro, hukbo, burukrasya, at may mga tagapayo na tinatawag na Ruma Bichara at dahil dito sentralisado rin ang pinansya. Kaya naman yumaman ang mga sultanato at sa perang ito nakipaglaban ng tuloy-tuloy sa mga Espanyol sa loob ng 333 taon, kumukuha ng mga bihag sa mga Kristiyanong lugar at ibinebenta bilang mga slaves. Sa inis ng mga Espanyol at mga Katoliko, gumawa sila ng palabas na “Moro-Moro” na ukol sa pakikibaka laban sa mga Muslim. Pansinin, bago pa man maging bansa ang Pilipinas, bansa, o Bangsa na, ang mga Muslim sa Mindanao. E saan naman nanggaling ang katagang Moro? Ang Moro ay katawagan ng mga Espanyol sa mga Muslim mula sa Hilagang Africa na sumakop sa kanila sa loob ng 700 taon! Isang teorya ng pinanggalingan nito ay ang Griyegong mauros o maitim. Katawagang pang-insulto man ito tulad ng indio, inangkin na rin ito ng mga muslim lalo nang gawin itong pangalan ng armadong grupong Moro National Liberation Front at ng Moro Islamic Liberation Front, gaya ng ginawa ni Rizal sa Indios Bravos. Kaya ang pangalang Bangsa Moro para sa Muslim Mindanao ay karapat-dapat lamang upang kilalanin na bahagi man sila ng Pilipinas dahil sa pagsang-ayon ng kanilang mga datu sa Administrasyong Amerikano sa Bates Treaty noong 1899 at Carpenter Agreement noong 1919, at dahil na rin sa parehong pinagmulan ng ating sinaunang kultura mula sa mga Austronesyano, pagkilala ito ng kanilang bukod tanging pagkakakilanlan at kasaysayan. Ako po si Xiao Chua para sa Telebisyon ng Bayan, and that was Xiaotime.

(North Conserve, DLSU Taft, 9 October 2012)

Pangulong Noynoy Aquino at Tagapangulo ng Moro Islamic Liberation Front chair Ebrahim Murad sa Crowne Plaza ANA Hotel sa Narita, Hapon, 4 Agosto 2011.

Leave a comment

September 24, 2012

XIAOTIME, 24 September 2012: PROPETA MUHAMMAD (PBUH), Panahon pa ni Mahoma

Broadcast of Xiaotime news segment yesterday, 24 September 2012, at News@1 and News@6 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

Pangalan sa Arabe ng pangalan ni Propeta Mahoma (PBUH) sa Lumang Masjid, Edirne, Turkey. Kuha ni Nevit Dilmen, mula sa http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Edirne_7331_Nevit.JPG

24 September 2012, Monday: http://www.youtube.com/watch?v=ui-Q4Y-ZYYo&feature=plcp

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime! Nitong nakaraang mga linggo, nakita natin na maraming nagalit na mga Muslim sa pelikulang “Innocence of Muslims” ni Sam Bacile kung saan ipinakita ang propeta Muhammad (Peace be upon him) bilang isang anak sa labas, babaero, pirata at child-molester. Kailangan nating maintindihan na sa relihiyong Islam bawal na bawal po ang paggawa ng wangis ng kahit na sino, lalo na ng Propeta Muhammad. Sa mga mosque, tanging pangalan lamang niya ang isinasabit. Malalim din ang debosyon ng mga Muslim sa alaala ng kanilang propeta, at itinuturing na tila paglapastangan sa kapamilya ang paglapastangan sa kanya, kaya ganoon na lamang ang kanilang damdamin ukol sa pelikula. Sino nga ba ang Propeta Muhammad? Kung naririnig niyo ang katagang “Panahon pa ni Mahoma,” si Mahoma po ay hindi isang Heneral na Hapones kundi ang salin sa Espanyol ng pangalan ng propeta Muhammad. Taong 570 sinasabing ipinanganak si Mahoma sa Mecca sa may Arabia. Nahiligan niyang manalangin sa mga kuweba at dito raw niya natanggap mula kay Anghel Gabriel ang mga pahayag ng Diyos na si Allah. Naisulat ang mga pahayag na ito sa banal na aklat ng Islam, ang Koran na nagpapakita ng halos parehong mga karakter sa Bibliang itinataguyod din ng mga Kristiyano. Dumami ang kanyang tagasunod ngunit dumami rin ang kanyang mga kaaway, kaya naglakbay siya patungong Medina noong 622. Ang paglalakbay na ito na tinatawag na Hijra ang siyang simula ng kalendaryong Muslim. Bumalik siya sa Mecca at halos mapayapa niyang nasakop ito. Ipinasira niya ang mga diyos-diyosan dito. Dahil sa relihiyong kanyang pinasimulan, ang Arabia ay nagkaisa bilang isang bansa. Ngunit kahit isa na siyang tinitingalang pinuno, namuhay ng simple sa isang kwarto lamang at patuloy na nakikitang nagwawalis pa ng bakuran, naghanda ng pagkain, nanahi at naghanda ng mga sapatos, ala Secretary Robredo. Pumanaw si Mahoma noong 632. Pinili ni Michael Hart si Mahoma bilang una sa listahan ng The 100: A Ranking of the Most Influential Persons in History (1978) dahil hindi lang siya naging matagumpay sa pananampalataya kung hindi gayun din sa pulitika. Hindi na maitatanggi ang malaking papel ni Mahoma sa kasaysayan ng daigdig. Kailangang ipagdiwang ang kalayaan sa pamamahayag ngunit maganda rin namang ugali ang rumespeto ng paniniwala ng iba. Ngunit kung ikaw naman ay malapastangan, sana ay huwag namang ilalagay ang batas sa sarili nating mga kamay. Muli, isang panawagan ng hinahon. Ako po si Xiao Chua para sa Telebisyon ng Bayan, and that was Xiaotime.

(Pook Amorsolo, 21 September 2012, pasasalamat kay Prop. Ayshia F. Kunting sa pagtulong sa akin sa episode na ito)

Leave a comment

September 11, 2012

XIAOTIME, 11 September 2012: ANG ISLAM BA AY RELIHIYON NG TERORISMO? (Terrorist Attacks)

Broadcast of Xiaotime news segment earlier at 2:15 pm at News@1 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

11 September 2012, Tuesday: http://www.youtube.com/watch?v=n7pf3WjKPD0

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime! 11 taon na ang nakalilipas nang salakayin at pabagsakin ng mga terorista ang World Trade Center sa New York. Inakala na ng marami na ito na ang sinasabi ni Samuel Huntington na “Clash of Civilizations”—na ang susunod na malaking digmaan ay hindi na sa mga bansa kundi sa pagitan na ng mga relihiyon: ng mga Kristiyano at mga Muslim. Ngunit kung titingnan, ang pinakamalapit na relihiyon sa mundo ay ang Kristiyanismo at ang Islam. Parehong iisang Diyos ang sinasamba. Parehong ginagalang ang mga propeta Adan, Abraham o Ibrahim, Moises o Musa, at Hesus o Isa, maging ang kanyang inang si Maria o Mariam. Parehong naniniwala sa mga anghel na katulad ni Gabriel o Gibril, mga banal na aklat at sa araw ng paghuhukom. Ang iba nga kapag nakakita ng taong mukhang Muslim ang tingin na sa kanila ay mukhang terorista! Ngunit ang salitang Islam mismo ay nagmula sa salitang “salam” o kapayapaan. Ang Islam ay relihiyon ng kapayapaan, hindi ng terorismo. Sa Mindanao noong Ramadan, sa kabila ng malapit nang pagkakasundo ng pamahalaan at ng Moro Islamic Liberation Front, naging biktima na mismo maging ang mga kababayan nating Moro ng pagbomba ng isang bagong grupong nagpapakilalang ipinaglalaban ang karapatan ng mga Muslim. Dito makikita natin na anumang sinasabing hidwaan ng mga relihiyon, ito ay hindi dahil sa pinaniniwalaan kundi dahil sa pagnanais lamang ng iilan na makuha ang kapangyarihan at pulitika gamit ang pangalan ng Diyos. May pag-asa po sa pagkakaintindihan. Magmahalan po tayo. Ako po si Xiao Chua, and that was Xiaotime.

(70s Bistro, 8-9 September 2012)

1 Comment

Tag: Islam