September | 2012 | IT'S XIAOTIME!

September 17, 2012

XIAOTIME, 17 September 2012: MAKABULOS? WHO’S THAT POKEMON?

Broadcast of Xiaotime news segment earlier, 17 September 2012, at News@1 and News@6 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

Francisco Makabulos

17 September 2012, Monday: http://www.youtube.com/watch?v=BfcOujY09dg

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime! Bago ang lahat nais ko kayong anyayahan sa mangyayaring Annual Conference ng Philippine Historical Association, “The Philippines in Asia” sa University of Iloilo mula Huwebes hanggang Sabado. Para sa impormasyon, bisitahin ang pha1955.blogspot.com.

Ang monumento ni Makabulos sa Maria Cristina Park sa Burol ng Kapitolyo ng Tarlac (Kuha ni Xiao Chua).

Noong bata pa ako, may monumento sa may kapitolyo ng Tarlac ng isang sundalong may espadang dala at may tinuturo. Biro namin, tinutugis na niya ang susunod niyang tutuliin! Iyon pala, siya ang heneral na kahit na nakipagkasundo na si Aguinaldo sa mga Espanyol sa Biak-na-bato noong 1897 ay hindi tumigil sa paglaban sa mga Espanyol. Siya pala si Hen. Francisco Makabulos Soliman. Huh? Makabulos? Who is that Pokemon? 141 taon na ang nakalilipas ngayong araw na ito, September 17, 1871, isinilang siya sa La Paz, Tarlac. Ninuno daw ng kanyang ina ang Hari ng Maynila na si Rajah Soliman. Naging tanging heneral na taga-Tarlak noong rebolusyon. Ayon sa historian na si Lino Dizon, dahil sa pagtortyur at pagpatay sa kanyang kaibigang si Francisco Tañedo dahil hindi niya chinuchu sa Kastila ang kanyang mga kasamang mason sa Katipunan, patuloy na lumaban si Makabulos sa mga Espanyol, nagtatag ng pamahalaan at nagratipika ng sariling saligang batas. Siya ang nagpalaya ng Tarlac at Pangasinan sa daan-daang taong pananakop ng Espanya. Tulad ni Mao Zedong at Andres Bonifacio, si Makabulos ay rebolusyunaryo at makata rin. Sumulat ng mga komedya at isinalin pa ang Aida ni Verdi. Naging presidente municipal ng La Paz noong 1908, ngunit namatay siyang isang magsasaka at limot na bayani noong 1922. Hindi lang si Rizal ang bayani ng ating bansa, tuklasin natin ang mga bayani ng ating mga lokal na bayan. Kung hindi natin malalaman ang kwento ng mga probinsya natin, hindi mabubuo ang kwento ng ating watak-watak na bansa. Ako po si Xiao Chua para sa Telebisyon ng Bayan, and that was Xiaotime.

(Pook Amorsolo, 13 September 2012)

Tagapagpalaya ng Tarlac at Pangasinan

Leave a comment

September 16, 2012

TATLONG PAPEL UKOL SA BATAS MILITAR SA PILIPINAS: Tortyur, People Power, at Halalan noong Panahon ni Marcos

Dalawang papel ni Xiao Chua na naging batayan ng For Democracy and Human Rights exhibit ng Center for Youth Networking and Advocacy at ng Friedroch Ebert Stiftung para sa ika-40 anibersaryo ng Proklamasyon ng Batas Militar sa Pilipinas noomg 21 Setyembre 1972. Ngayong linggo ng anibersaryo, ang eksibit ay nasa Palma Hall ng Unibersidad ng Pilipinas Diliman.

Katalogo ng eksibit: For Democracy and Human Rights – Exhibit Catalogue

From: “TORTYUR: Human Rights Violations During The Marcos Regime”

“Peter Villaseñor was brought to a camp in Bataan where he was tortured for nine nights and nine days. While he was hung naked from the ceiling, soldiers would flick his genitals and walis tambo was inserted into his urinary tract. Thumbtacks were also inserted into his fingertips. Bayonets were placed in his elbows and his mouth. Naked, he was made to sit on three blocks of ice. Electric shock was applied to his toe and his genitalia. A stone was knocked repeatedly on his knees. While his head and stomach were beaten, water drops were forced into his nose.” Read all: Chua – Tortyur Human Rights Violations During The Marcos Regime

From: “HARING BAYAN: Democracy and People Power in the Philippines”

“People Power is not just those four days in 1986, and it didn’t even start in 1983 with the death of a senator in an airport tarmac. It began with many people continuing the fight and offering their lives as soon as Martial Law was proclaimed.

“Filipinos invented the concept of People Power—peaceful ouster of an autocratic one-man rule for a new democratic government. But its spirit has always been embedded in the very root idea of democracy—from the Greek δημοκρατία (dēmokratía), DEMOS means people and KRATIA means leadership or power. In the Western world, people had associated democracy with representative government, right of suffrage, political freedom, and civil liberties such as freedom of speech.” Read all: Chua – Haring Bayan Democracy and People Power in the Philippines

Karagdagang papel: Lutong Macoy The Marcos Elections

3 Comments

September 16, 2012

PAGGUNITA SA LIMOT NA BAYANI NG MARTIAL LAW: Si Lily ayon sa kanyang kapatid na si Alice Hilao-Gualberto

Bilang paggunita sa linggo ng ika-40 anibersaryo ng proklamasyon ng Batas Militar sa Pilipinas, nais kong muling ibahagi ang salaysay na ibinigay sa akin noong 2007 ng kapatid ng pinakaunang martir ng Batas Militar na namatay sa loob ng kampo militar sa loob ng Kalakhang Maynila noong 1973. BASAHIN LAMANG NG MGA HINDI MAHIHINA ANG LOOB:

LILIOSA R. HILAO,

her life and martyrdom – a potential Philippine leader

by: Alice R. Hilao-Gualberto

my email: urwelfare88@hotmail.com

Tel.: (02) 568-3439

At a time when the Philippines was taking off to a bright economic independence, ex-president Ferdinand Marcos, called a DICTATOR, whose paranoia for power would not want to leave Malacanang Palace, and in order to justify his stay – declared martial law, September 21, 1972; placed the whole country under a tyrannic, abusive, military rule. His plan was to rule for life. The country saw hundreds of statesmen, thousands of university scholars in the academe, businessmen, the media, the labor group, men and women in various religious fields and even ordinary citizens who spoke ill of his dictatorial rule were imprisoned without charge; thousands were tortured to death, executed and a lot whose bodies can no longer be found even to this day, the so-called desaparecidos. This was the darkest era, the Philippines ever had, to think that he, a homegrown Filipino leader would rule the country with so much tyranny, greed and cruelty beyond compare. Fear and silence ruled over the land, even in the very corners of each Filipino home, talks of martial law atrocities were spoken of in coded dialects and in whispers. Everywhere walls seem to have ears.

LILIOSA, in her early twenties, was not lucky enough, she was one of the thousands of victims who died mysteriously barely less than 24 hours in the hands of brutal, military men inside Camp Crame , Quezon City . But she was the first victim to die inside a camp in the heart of the city of Manila. On that questionable night, the military composed of the raiding team under Col. Bienvenido Felix; Lt. Arthur or Arturo Castillo, head of the raiding team; Lt. Reynaldo Garcia, a WAC Ester Aragosa and a PC Informer, George Ong said she died April 6, 1973; the family did not believe them and did not accept the date of her death given.

They informed everyone that Liliosa committed suicide while in their custody inside a men’s toilet. Lilli was a very conservative, hygiene-conscious person, of all places, she would never dare enter a men’s toilet. What outraged more the family was that they wrote the school authorities and the relatives in the province that Lilli died of drug addiction. Anybody with a sound mind can never believe that such a demure, highly intellectual, honorable young lady looking forward to receive cum laude honors at the Pamantasan ng Lungsod ng Maynila (University of Manila), 2 weeks before graduation, who was brutally killed, would commit suicide? She was an intellectual campus figure respected and acknowledged by everyone who looked forward with high ambitions to achieve a better life not only for herself and the family but for each and every poor Filipino as well. This was manifested by her interest and concern to those families who lived in empty, idle container vans. This was written down in her diary. She committed herself in helping this group of urban poor living near the university campus in Intramuros, Manila donating whatever material needs she can afford to give. To reciprocate her kindness and concern, all of them in full force including children dared to go to her funeral in Loyola Memorial Park where her remains were buried, fearing not the military men whose presence in her burial did not deter them from seeing her to her grave. She was nipped in the bud, but her death sparkled like a candle in the night inspiring all the people working for the restoration of democracy in the country to be more courageous, persevering and vigilant be they in the hills or in urban areas. She became the inspiration that brought other names to the fore and her bravery showed that she was not cowed even in the presence of her military captors in Camp Crame and before their face, blatantly told them: “DEMOCRACY IS DEAD IN THE PHILIPPINES.” She died wearing a black blouse demonstrating such thought. She died on handcuffs, with so many hand prints all over her body. The family believed, she was killed after she was gang raped, April 5, 1973.

To write her story again, gives me a feeling of heaviness within, that it took me so many days to start. The pains gave rise to my anger and my anger no longer know what fears lie ahead. There were circumstances then that my life too was in danger I noticed it but I was able to avoid them, with strong prayers I asked God’s graces and Divine guidance, to whom I clanged most in every danger that I sensed. I would like to address this story to all freedom-loving citizens of the world, the youth to inspire them in whatever struggles they are in, be they simple or complicated and to all human rights advocates that this world, a God-given gift to men may be loved, become peaceful, beautiful and a better place to live in and to observe and preserve the dignity of man for which LILIOSA gave her precious life for all generations to come. Please help us achieve this.

Describing the barbaric, gory details of her death, the way she was killed, by at least five (5) military, robust men, it really puzzles us how can they ever inflict the worst crime to a demure, asthmatic, defenseless woman? Maybe they saw Liliosa practiced levitation. She was a yoga practitioner and an avid member of Ananda Marga practicing Hare Krishna. According to one of our sisters, Marie, Lilli, as she was fondly called, started the art of levitating after several Yoga training sessions, although very new to its practice, I haven’t really seen her myself how she did it. In the wake she had several Yogi associates who came to sympathize with us.

She was butchered, the body was unevenly cut in half up to her vagina, like that of an animal carcass; the brain was taken out placed in a pail, the intestines were also removed, placed likewise in a pail and all organs poured with muriatic acid and forwarded on that manner to Loyola memorial chapels, in Manila, where she was laid for the vigil. Not contented with what they have done, they guarded the wake not until our eldest sister, Rizalina a former teacher, arrived from the province who shooed them and told them to leave and give privacy to the mourning family members. Her body bore signs of struggle; her lips were burned from cigarette butts, that appeared to be made a virtual ash tray, the mark of a point of a gun appeared on one of her legs and her throat bore a hole, the family was told that they performed tracheostomy to save her life, more of a lie and an alibi. They not only desecrated her body, they made her appear the most absurd, notorious criminal human being on earth. Could have they done this on instruction from the dictator Marcos himself? It was a double-murder case that we want to file in court, but at this point in time after more than 35 years that had elapsed; I don’t know its possibility. But letting everyone know of such crime would at least give mental torture to those men in uniform, the voice of conscience is one’s own enemy.

LILIOSA writes very well, her literary prowess, had she been alive today can go for a Nobel Peace Prize award. She was a consistent, unassuming scholar for five (5) years and supposed to be a pioneer graduate of Communication Arts at the Pamantasan ng Maynila. She organized the women’s club of the university and headed other school; organizations including the school organ called HASIK. She headed also ALITHEA, an all-female member activists during her time. Student activism then was an all time-high, almost all students and even the whole country was in a state of unrest, like a social volcano about to erupt at any given time and this was where Marcos saw an opportune time to impose martial law for a lifetime dictatorial rule. He ruled the country with a barrel of a gun.

Lilli had a knack of writing detailed moments of her life, I was very much impressed to read in a chronologically arranged writings in her diary which reads:

“I went to bed but before that, I have read Mother’s letter to us dated April 24, 1969 , telling us of some good and bad news about our town. I shed tears by which I can’t really help without my knowledge of it, not because of the sentimental tone of the letter, in fact the missive was straightforwardly, but because of the many problems that beset the country as a whole and its citizens by which I am or I was not able to render help. I really wanted to help my country and see my fellowmen all in good condition. But I am helpless and this was what made me outrageous that I shed tears unconsciously. Help can be attained in so many ways to be able to serve one’s country but the help I want to render is more of tangible evidence to the masses so that they would know their faults and be able to accept changes I have slept thinking of the problems and some possible solutions.”

A very heroic thought indeed.

Again I found on the same diary these famous, favorite lines written by our own national hero, whom she wrote, quoted lines after the famous Jose Rizal’s novel NOLI ME TANGERE just after it came of the press, it reads: “I DIE WITHOUT SEEING THE DAWN BRIGHTEN OVER MY NATIVE LAND! You, who have it to see, welcome it – and FORGET NOT THOSE WHO HAVE FALLEN DURING THE NIGHT.”

LILIOSA, was a doting daughter of Maximo Hilario Hilao and Celsa Rapi Hilao, the 7^th in the family of nine. She studied elementary education up to sixth grade always with honors. She was transferred to Manila during her high school studies and landed with highest honors inspite of her frail health – that of being an asthmatic, which even up to her college days prevented her from participating in highly rigorous inside and off school campus activities. She was a well-loved student by her professors, the likes of Behn Cervantes, Armando Malay (now deceased), Cecille Guidote-Alvarez and Armando Doronilla, to name but a few. She was a very obedient daughter, had she not went back to their apartment that terrifying night, knowing the dangers that await her there just to see and talk to her mother with words of assurance that she need not worry because no matter what, she was going back to her. She became hostage during the raid. Right after getting inside the house, she already received fist blows and head banging on the wall by the raiding officer, Arturo Castillo. Just because of a moral obligation to an ailing mother, love and obedience, changed the course of her history; she literally died without seeing the dawn brighten over our native land!

Chua – Miriam Rise of A Princess 2016

Amaryllis (Marie Hilao-Enriquez), right, with sister Rizalina (from Political Prisoners in the Philippines, AMRSP, 1973)

Since the time she learned the ABC’s of writing and reading, one can’t see her without books, paper, and pens in her hands where she would write down anything that she saw, observed and heard. She loved books very much and would settle to read even when she was sick. An old document we had showed a letter of intention addressed to an international university inquiring about a Colombo Plan Scholarship.

She had a big heart for the poor, a very religious woman, with strong beliefs and principles and a very good foresight of the future; she sacrificed herself to protect other people’s lives at stake when she was tactically interrogated and in 1986, she was considered a martyr; soon after her name was among the first ten (10) to be enshrined and encrypted in the WALLS OF REMEMBRANCE at the Bantayog ng mga Bayani (Monument of Martyrs and Heroes) along East Avenue, in Quezon City, a venue of fallen heroes during the martial law regime. While in her hometown in Bulan, Sorsogon, southernmost part of Manila in the Bicol region, one of the streets near their heritage house was re-named by the Municipal council after her – LILIOSA HILAO STREET during the town’s centennial observance and celebration. She was also cited with a plaque by the Rotary Club of Makati on her writing about the country (in Filipino, BAYAN MUNA BAGO ANG SARILI) the “country first before oneself.”

She was also awarded a POSTHUMOUS SPECIAL CITATION on a plaque by her Alma Mater, the Pamantasan ng Lungsod ng Maynila (UNIVERSITY OF THE CITY OF MANILA) which reads:

In recognition of her contributions in defending the rights, preserving the freedom and upholding the dignity of the Filipino people during the time when we are in search for truth and justice,” February 23, 2001 at the Manila Hotel,Manila, Philippines.

To request for pictures and other facts and data about her, please send your email named above.

UPDATE 2007): At present the class-suit won by the human rights victims, of whom LILIOSA is the lead case, the Phil. government is still undecided to release to them the amount of US$460M as far as the compensation is concerned. Although the family is not really after the small amount that would result to the apportionment among all the 9,000 victims-claimants, the family tells everyone, money can’t bring her back to life.

##########

issue: 11-18-07

/arhg

From 2005 Armed Forces of the Philippines Code of Ethics:

“The AFP recognizes and resolves to correct misdeeds of some of its members who sacrificed national interests for individual gains, committed graft and corruption, perpetuated the ill effects of Martial Law…

“These misdeeds tainted the good image of the organization. Therefore, the AFP, recognizing these shortcomings and misdeeds vow to evoke from its members the will to put the interest of the country and the service above self, to enhance solidarity, to promote professionalism, and to inculcate vigilance and preparedness against all threats to the Republic.”

11 Comments

September 15, 2012

PAGGUNITA SA LIMOT NA BAYANI NG MARTIAL LAW: Johnny Escandor ayon sa kanyang kaanak na si Alaysa Tagumpay Escandor

Bilang paggunita sa linggo ng ika-40 anibersaryo ng proklamasyon ng Batas Militar sa Pilipinas, nais kong muling ibahagi ang papel sa aking klase ng isa sa aking mga naging estudyante sa Kasaysayan 1 sa Unibersidad ng Pilipinas Diliman noong taong 2006. Si Alaysa Tagumpay Escandor ay kaanak ng doktor ng masa na si Dr. Juan Escandor na pinaslang noong 1983. BASAHIN LAMANG NG MGA HINDI MAHIHINA ANG LOOB:

JOHNNY ESCANDOR

Ni Alaysa Tagumpay E. Escandor

UNANG KABANATA

Introduksiyon

Hadlangan ang kamatayan. Sagipin ang mga tao mula sa sakit. Arugain ang mga may-buhay. Pahupain ang pagdurusa. At ampatin ang mga sugat. Ito ang mga hamon ng larangan ng mga manggagamot.

Mahigit-kumulang sampung taong pag-aaral ang kailangan bago maging isang ganap na manggagamot. Magkakaroon ka lamang ng titulong M.D. matapos ang apat na taon sa isang pre-medical na kurso at apat ding taon sa College of Medicine. Sunod dito ay isa pang taon para sa medical internship na kinakailangan bago makapag eksamen sa medical board.

Ngunit hindi dito nagtatapos ang mahaba nilang lakbay. Kailangan din nilang bumiyahe papunta sa isang malayong probinsiya para sa kanilang Compulsory Rural Internship bago payagang dumalo sa Sumpa ni Hippocrates. At kung nais nilang magkaroon ng espesyalisasyon, dagdag aral ng apat hanggang anim na taon. Dahil dito, makapagtatapos lamang sila sa edad na 30 pataas.

Dahil likas sa kanilang propesyon ang tila nakalulula at nakalulunod na dami ng pinag-aaralan, kadalasan ay hindi na nila alam kung ano ang mga importanteng pangyayari sa labas ng kanilang propesyon. Ika nga nila, kung ang medisina ay isang misteryo para sa mga ordinaryong nilalang, halos lahat naman ay isang misteryo para sa ordinaryong manggagamot.

Ngunit, kung titingnan natin ang daloy ng kasaysayan ng bayan, iilan na ang ating mga bayaning duktor. Kabilang dito sina Dr. Jose Rizal, Dr. Bobby de la Paz, Dr. Aurora Parong at Dr. Johnny Escandor.

Sila ang ating mga manggagamot na malayo sa pagiging ordinaryo…

Wanted: Duktor

Nananatiling malubha ang kondisyon ng kalusugan at nutrisyon dito sa ating bansa. Maraming mga Pilipino ang napipilitang magtiis; mas lalong pumapayat ang kanilang mala-kawaling katawan sa kawalan ng tamang nutrisyon at sapat na makakain. Maliwanag sa atin na higit na nangangailangan ang bansa ng serbisyo ng mga manggagamot. Ngunit dahil sa pagnanais ng maraming doktor na payamanin ang kanilang sarili bago paglingkuran ang sambayanan, marami sa kanila ang lumilisan papuntang ibayong bansa o di kaya’y sa isang malaking ospital sa Maynila. Ika nga nila, ang sanhi ng mga sakit ng lipunan ay hindi takot ngunit kasakiman.

Ayon sa Philippine Medical Association, noong 1983, mayroon lamang hanggang 16,000 na mga duktor sa loob ng bayan samantalang mayroong 20,000 sa Amerika. Kung dapat 1:800 ang bilang ng doktor sa mga pasyente, ang kasalukuyang bilang ay 1:4,000.

Maliwanag na hindi sapat ang bilang ng mga duktor sa Pilipinas, lalong-lalo na dahil halos lahat sa kanila ay nasa malalaking ospital sa siyudad. Kakaunti lamang ang nananatili sa probinsiya. Subalit, dito mismo sa probinsiya matatagpuan ang karamihan sa mga nangangailangan.

Duktor ng Masa

Noon pa lamang ay nagsimula na ang kultura ng Diaspora. Marami sa mga nasaunang henerasyon ang nagtanong: Saan ba dapat magtrabaho? Sa labas ng bansa o sa loob?

Ngunit para kay Johnny, maliwanag kung anong landas ang nais niyang tahakin. Para sa kanya, ang serbisyong medisina ay dapat unang ipaabot sa mga dukhang nilalang na nangangailangan nito: ang mga mangingisda, magsasaka, taga-tribo, trabahador ng plantasyon at manggagawa.

Hindi biro ang isakripisyo ang isang kumikinang na dalampasigan sa Maynila upang maglingkod sa mga gusgusing manggagawa, magsasaka at mangingisda. Marami sa kanila ang walang wastong pera o sapat na pambayad. Kung kaya’t sa gutom at hirap hinasa ni Johnny Escandor ang talim ng paglingkod, paghilom ng mga dumudugong sugat, liksi ng kamay sa pagtistis ng laman, at paggamot ng mga nagdurusang may-sakit.

IKALAWANG KABANATA

Rebelde

“Doctor-turned-rebel shot dead.” Ito ang nasa unang pahina ng isang diyaryo noong ika-2 ng Abril, 1983. Ayon sa pulisya, ang bangkay ay nagtamo ng mga bala mula sa mga Metrocom troopers sa lunsod ng Quezon. Makalipas ang ilang araw ay nakilala ang bangkay bilang si Major Vicente Raval o Jose Barrameda alias Kumander Escandor o Ka Sidro.

Ayon sa dyaryo, ipinakita ng tala ng militar na si Barrameda, 35, isang alumnus ng U.P. College of Medicine noong 1966, ay miyembro ng Communist Party of the Philippines at kumander ng New People’s Army sa Cagayan.

Ayon din sa tala, ang barilan ay naganap noong 3:05 ng umaga ng ika-1 ng Abril. Isang Metrocom patrol ang nasabing nakatagpo kay Escandor na kasama ang isang hindi pa nakikilalang nilalang. Silang dalawa ay sangkot daw sa isang ilegal na krimen.

Ang pagtatagpo ni Escandor at ng Metrocom ay nauwi sa barilan. Nasawi si Escandor sa nasabing insidente.

Noong ika-6 ng Abril lamang pormal na nakilala ang bangkay ng isang kapamilya. Nakilala ito bilang si Juan “Johnny” Barrameda Escandor, 41 anyos, lumaki sa Gubat, Sorsogon at kabilang sa Class ’69 ng U.P. College of Medicine. Hindi nag-aksaya ng panahon ang kanyang pamilya, at noong ika-11 ng Abril ay inilibing na ang bangkay sa sementeryo ng Gubat.

Hindi siya nakita o nahagilap man lamang ng kanyang pamilya sa loob ng mahigit sampung taon. Ang kanyang ama ay si Sotero Escandor, Sr., isang district supervisor ng Department of Education. Ang kanyang ina naman ay si Victoriana Barrameda-Escandor. Walo silang magkakapatid, si Johnny ang ika-pito.

Nais ng kanyang pamilya na mabigyang linaw ang pagkamatay niya dahil marami sa mga detalye ng tala ng militar ay tila hindi kapanipaniwala. Ilang mga tanong ang gumugulo sa kanilang isipan. Una, ang natamo bang sugat sa may kanang tenga ay dahil sa baril na pinaputukan sa malayo o malapit na distansiya? Ikalawa, lumulubog at mayroong maitim na diskolorasyon sa paligid ng kanyang kanang mata – maaari bang tinanggal ang kanyang mata? Bakit namamaga ang kanyang mga labi? At bakit may mga paso ng sigarilyo sa kanyang mukha? Malinaw na nagdusa si Johnny bago ito tuluyang namatay. Hindi maaaring isang barilan lamang ang sanhi ng kanyang paglisan.

Nagtataka din sila kung bakit nakalagay sa kanyang death certificate mula sa St. Peter’s Memorial Homes na namatay siya noong ika-31 ng Marso, mas maaga ng ilang araw kaysa sa nasabing barilan. Noong nagtanong ang kanyang pamilya tungkol dito, inirason ng St. Peter’s na nagkamali lamang sila.

Asan ka, Katarungan?

Matapos ang ilang linggong pagbubusisi, hindi pa rin nalilinawagan ang pagkamatay ni Johnny. Si Ireneo, isang abugado, ang naglakbay sa Maynila upang kunin ang mga natitirang gamit ng kapatid. Ngunit, sa halip na malinawagan ay mas lalong naguluhan ito dahil sa mga anomalya ng mga resulta, tala at testimonyang naani. Tila pilit na tinatago ang totoong pangyayari, pilit na tinatakpan ang katotohanan.

Tulad na lamang ng pinapalabas ng mga Metrocom troopers na naganap ang barilan noong ika-1 ng Abril, 3:05 ng umaga. Ngunit kung totoo ito, paano natanggap ang bangkay sa St. Peter’s Memorial Homes noong Abril 1, 1:35 ng umaga?

Mula sa St. Peter’s, isang pares ng denim na pantalon lamang ang naibigay kay Ireneo habang ang relo, pitaka at mga medikal na kagamitan ng nasawi ay naiwan. Katwiran ng mga may awtoridad, kailangan ang mga ito bilang ebidensiya.

Nang tingnan naman ni Ireneo ang sinauling madugong pantalon, nadiskubre niyang ang hawak ay hindi pag-aari ni Johnny. Ayon sa mga testimonya at tala ng pulisya, ang suot ng kapatid noong araw na nasawi ito ay itim na slaks, at hindi bughaw na denim.

Samantala, halos tatlong buwang naghintay ang pamilya bago nakuha ang resulta ng awtopsiya mula sa Philippine Constabulary. Ani ng nagluluksang ama, “Ang pagsisikap naming makabuo ng isang maliwanag na imahe at ang aming paghahanap ng mga kasagutan tungkol sa pagkamatay ng aking anak ay pilit na hinahadlangan. Ang ilang buwang paghahabol namin sa hustisya ay napapawalang bisa dahil ang mismong mga bantay ng batas ang sumisira at humaharang nito.”

Mga Bangungot

Noong ika-22 ng Mayo, 1983, isang fact-finding team na binubuo ng mga boluntaryong duktor, manunulat at potograper ang naglakbay papuntang Gubat, Sorsogon, kung saan nakalibing si Dr. Johnny Escandor, upang patuloy na imbestigahan ang kanyang pagkasawi. Nagbabakasakaling hinukay ang 52-araw na bangkay sa pag-asang may maipapakita itong kasagutan.

Si Dr. Jaime Zamuco, isang pathologist at dating propesor ni Johnny Escandor ang unang nakadiskubre sa pangbababoy na naranasan ng nasawi. Sinaksak ang isang pares ng briefs sa bungo ng bangkay, samantala ang utak naman ay natagpuan sa abdominal cavity nito. Halos lahat ng lamang panloob ay nagkaroon ng malubhang hemorrhage, hematoma at pagdudugo. Mayroong superficial wound sa likod ng bangkay, malapit sa leeg. Ipinakita rin ng X-ray ang mga fractures sa occipital bone, malapit sa kanang tenga. Imposibleng resulta ng mga natamong bala ang mga fractures. Ngunit maaaring nanggaling ito sa mga hampas ng isang mabigat na bagay.

Ang konklusyon ng awtopsiya, na pinamunuan ni Dr. Zamuco, ay nagsasabing craniocerebral injury ang ikinamatay. Ngunit ayon naman sa PCCL, “cardio-respiratory arrest due to shock and hemorrhage secondary to gunshot wounds in the body” ang sanhi.

Isang forensic specialist ang tumingin sa magkaibang resulta ng awtopsiya ng PCCL at ni Dr. Zamuco. Ayon sa kanya, hindi maaring namatay ang biktima dahil sa barilan. Tinablan ng anim na bala ang kanyang katawan mula sa harap, dalawa hanggang tatlong yarda ang distansiya. “Kung tunay na naganap ang barilan ayon sa deskripsiyon ng pulis, dapat ay mayroong mga sugat sa likod at gilid ng katawan. Ngunit nasa may tiyan ang apat na bala. Lumalabas na ang dalawa sa apat na bala ang tumama habang siya ay nakatindig, ang natirang dalawa naman ay habang nahuhulog na siya pababa. At nang nakahiga na siya ay saka pinaputukan sa kanang binti at ulo,” sabi niya.

Mula sa Pulang Hamtik, inedit ni Reynaldo T. Jamoralin. Sorsogon: Bikol Agency for Nationalist and Human Initiatives.

“Instantaneous,” ang sagot ng forensic specialist nang tinanong kung paano namatay si Dr. Johnny Escandor. Sa dami ng natamong pasa at sugat, agad-agad ang kanyang pagkamatay.

Ano nga ba ang totoo? Sino ba ang makakapagsabi kung ano ang nangyari sa bukang-liwayway ng Marso 31 o Abril 1? Hiling ng iba, sana ay nakakapagkuwento ang mga patay na katawan.

IKATLONG KABANATA

Personal at Malapitan: Dr. Johnny Escandor

Walang kaaway, karibal o utang – si Johnny ang tipong tao na kaibigan ng lahat. Jerry ang bansag sa kanya ng kanyang pamilya at mga kaibigan sa Gubat, Johnny naman sa Maynila.

“Isa siyang responsableng anak. Hindi niya ako binigyan ng kahit anong problema,” sabi ng kanyang ama. Si Sotero Sr. ay nagsimula bilang isang guro, naging prinsipal hangga’t sa tuluyan nang naging district supervisor. Ngunit ang sahod niya noon ay hindi sapat para sa lahat ng pangangailangan ng kanyang pamilya. Kung kaya’t nagsikap siya at si Victoriana, kanyang asawa. Bago sila nagsimula ng pamilya, nag-ipon muna si Sotero upang magkaroon ng sariling lupa, at namana naman ni Victoriana ang ilang hektarya mula sa kanyang ama.

Si Victoriana, gaya ng kanyang kabiyak, ay produkto ng isa sa mga unang pampublikong paaralan na itinayo ng mga Amerikano sa Bicol. Parehong nangarap ang mag-asawa na makapagtapos ng kolehiyo ang kanilang walong anak. Upang magkatotoo itong pangarap, kasama nilang nagsikap ang mga bata. Nagtanim ang limang lalaki sa palayan, habang ang dalawang babae ang nag-asikaso ng mga alaga nilang hayop. Ngunit, mahirap lamang ang pamilyang Escandor. At kahit ipagsama pa ang sahod ni Sotero at ang kinikita ng palayan at mga alagang hayop, ay kapos pa rin ang pamilya.

Upang maipadala nila sa kolehiyo ang bawat anak, pakonti-konti nilang ibinenta ang kanilang lupa. Iyon ay isang desisyong maaaring mahirap ngunit kailan man ay hindi nila pinagsisihan. Si Johnny ay naging duktor; si Ireneo, isang abugado; si Leonides, electrical engineer; Sotero Jr, accountant; Nestor, veterinarian; Benjamin, mining engineer; at ang dalawang babae, sina Zenaida at Lilian, ay parehong naging guro. Lahat ng magkakapatid ay naging matagumpay sa iba’t ibang larangang kanilang pinili para sa sarili.

Simula ng Pakikibaka

Ang pulitikal na edukasyon ni Johnny ay nagsimula noong kolehiyo, sa Unibersidad ng Pilipinas – Diliman. Ang lalaking nagtanim sa palayan na kasama ang iba pang mga magsasaka ng Gubat ay nakinig at natuto mula sa mga simposya at diskusyon. Dito niya unang nalaman ang tungkol sa pyudalismo, imperyalismo at mga kapitalista.

Estudyante pa lamang si Johnny nang itinatag ang Kabataang Makabayan noong Nobyembre 30, 1964. Sa Gubat naman, inorganisa niya ang Sorsogon Progressive Movement. Matapos siyang natanggap sa Philippine General Hospital (PGH) ay itinatag niya ang Progresibong Kilusang Medikal (PKM).

Paglilingkod sa Bayan

Kung naghihingalo ngayon ang PGH, mas maparusa ang kondisyon noon ng ospital. Maaari nga itong ituring na mikrokosmo ng lipunang Pilipino, kung saan naghalo-halo ang mga pighati at paghihirap ng taong bayan. Tanging ang pangarap at pag-asa para sa mas makatarungang Pilipinas ang nagsustento kay Johnny sa pangaraw-araw na pakikihamok sa kamatayan. Masaya niyang ginamot ang mga pasyente, at walang reklamong pinasan ang mabigat na trabaho.

Nakilala si Johnny ng mga kapwa residente sa PGH dahil sa kanyang buong dedikasyon sa trabaho at mamamayan. Pagmamalasakit naman ang alaalang iniwan niya sa mga aktibista at miyembro ng PKM.

Ayon sa panayam ng isang residente ng PGH, “Walang tinatawag na referral system ang PGH noong araw. Kung kaya madalas tila nalulunod kami sa dami ng mga pasyente. Mahirap. Hindi maiiwasang mawalan ng morale. Sabi ko nga noon kay Johnny, ‘Walang pag-asa itong kondisyon natin. Tuluyan nang mabubulok ang bayan kung magpapatuloy ito.’

“ Sagot naman ni Johnny sa akin, ‘May solusyon…Rebolusyon.’ Nagulat ako sa sagot niya. Doon ko lang nalaman ang paninindigan niya. Sinabi ko sa kanya, ‘Magiging matagal at mahirap kung ganoon. Siguro ang sagot ay edukasyon.’

“ ‘Maaari,’ kanyang sinagot, ‘ngunit bulok ang mismong pundasyon ng ating lipunan. Sisibol muli ang pagbabago matapos nating wasakin itong pundasyon.’ ”

Ngunit bihira lamang ang mga pagkakataong ganito. Kadalasan, tahimik at reserba si Johnny. Dahil dito, at dahil na rin sa dami ng trabaho, kakaunti lamang sa kanyang mga kaklase ang naging matalik niyang kaibigan. Laging may handang ngiti ang kanyang mukha ngunit paminsan-minsan lamang magsalita tungkol sa sarili, paniniwala at pulitika.

Ilan sa mga nakuhang niyang parangal ay ang pagiging Chief Resident ng PGH mula 1971 hanggang 1972, Philippine Representative for the Third Seminar in Early Gastric Cancer Detection sa Japan, Head of the Research Department of the Cancer Institute noong 1972 at propesor ng Radiology sa U.P. College of Medicine.

Simple lamang ang pangarap niya: ang magtayo ng sariling pagamutan at klinika sa Gubat, para manumbalik o di kaya’y dalawin ng kalusugan at sapat na nutrisyon ang mga taga-doon. Isa sa mga dating propesor ni Johnny, si Dr. Porfirio Recio, ang nakapansin sa kanyang kakaibang pang-unawa: walang tinatanggihang pasyente, kahit na siya ay pagod, puyat o nanghihina.

Walang tinatanggihan. Ito ang magiging reputasyon ni Johnny Escandor. Naglingkod nang hindi kumikilala sa katayuang panlipunan o pinansiyal na kakayanan ng kanyang mga pasyente. Hindi niya ipinagkait ang ginhawa at gamot sa mga anakpawis. At masaya niyang tinatanggap ang kapalit ng naisulat na reseta: palay, prutas, gulay, isda, itlog, kamote o manok.

Noong Hulyo hanggang Augusto, 1972, nagkaroon ng malawakang pagbabaha sa Luzon. Agad siyang kumilos at gumawa ng Volunteer Medical Team. Silang grupo ng mga duktor, nars at iba pang tao-medikal, ang magiting na nagtawid sa rumaragasang tubig, maahas na gubat at maputik na daan para lamang mabigyan ng ginhawa ang mga nayong kulang na kulang sa gamot at tulong.

Nang matapos ang pagbabaha, bumalik sa PGH si Johnny. Ngunit, ilang linggo lang ang nakalipas, kinailangan niyang lumisan nang idineklara ang Martial Law noong Septiyembre dahil miyembro siya ng KM, na ideneklarang isa sa mga ilegal na samahan.

Para kay Sotero at Victoriana, isang bagay ang maliwanag: umalis ang kanilang anak upang patuloy na paglingkuran ang mga nangangailangan. Buong pusong tinanggap ang hamon ng punglong naglagos sa kanyang katawan, upang pahupain ang mga pighati, lagim at sakit; para yakapin ang mga gusgusing magsasaka, mangingisda at manggagawa; upang gamutin ang malupit na kondisyon ng karamihang mga Pilipinong humihiyaw dahil unti-unting dinudurog ang kanilang puso’t kalamnan ng mapang-aping tadhana.

Nagaanyaya man ang puting dalampasigan, hindi niya ito pinaunlakan. Sampung taon siyang naglayag sa mga pulo kasama ang mga mahihirap na kayumanggi – inabang katulad niya. Sampung taong hindi nakita, nasulyap o nahagilap man lamang ng kanyang pamilya. At sa huling pagkikita, isang bangkay ang sumalubong sa kanila.

Pagwawakas

Sa ikli ng panahong nabuhay si Johnny Escandor, milyon-milyon ang biglang nagising dahil sa isang pusong lumalagablab sa apoy. Ilang dekada na ang nakalipas mula noong masalimuot na araw, noong inialay niya ang sariling pawis at dugo upang patahanin ang mga hibik ng bayan. Hanggang ngayon ay hinahanap pa rin ang mga tampalasang nag-umang ng mga bala. Hanggang ngayon ay hinahanap pa rin ang mga salarin – sila na pumaslang sa mga kamay niyang dala lamang ay buhay. Marahil ay hindi nila makuha-kuhang maunawaan ang busilak ng kanyang kalooban, ang likas na pagnanais niyang makapag-lingkod sa kahit kanino mang nangangailangan – maging mayaman o maralita, sundalo o NPA. Sa kawalan ng pamagat, rebelde ang tinatak, insenso ang naging krimen. Nakakalungkot isipin na mayroon pa ring mga taong sa bawat pangyayaring hindi nila maintindihan ay iisa ang sagot: kalabitin ang gatilyo.

Rebelde – sapat na rason upang magpalipad ng mga bala. Insenso – sapat na rason upang kitilin ang buhay. Bingi nga ba ang katarungan sa huli niyang mga kataga? Siguro ay paos na rin ang tinig ng mamamayang kailan man ay hindi nasilayan ang liwanag ng pagbabago.

Anong batas itong kinabubuhayan natin? Anong batas itong mapalinlang? Anong batas itong tiwangwang? Anong batas itong mamad sa kasinungalingan? Ah. Ano pa nga ba, kung hindi ang kinikilalang batas ng mga sakim sa kapangyarihan at kayamanan: ang batas ng bulsa.

Tila ilang sandali lamang, isang kisap-mata, bago siya tuluyang namaalam. Parang kidlat na sinamsam ng kanyang pamilya, mga kaibigan at buong kapuloan ang kanyang mga yapak, haplos, yakap, ngiti at tinig.

Ninakaw sa atin ang isang magiting na manggagamot na nag-alay ng sariling dugo upang mahilom ang mga nagnanaknak na sugat ng lipunan. Ngunit ang mga problema at sakit ng bayang kanyang kinamatayan ay nandito pa rin – ngayon ay mas masaklap, mas mabangis at mas walang-awa. Wala bang saysay ang kanyang mga sakripisyo?

Sana ay magawa nating iukit sa ating isipan ang mga naiwang leksiyon ni Dr. Johnny Escandor, batikang manggagamot at bayani. Isa lamang ang mensahe ng buhay ni Johnny: na ang bawat tao ay iniluwal upang maglingkod sa lahat. At tanging sa ating pagkilala sa nasabing mensahe ay magagawang bumangon muli nitong gumagapang na bayan. Kung papaniwalaan natin ito, tiyak na hindi mawawalan ng saysay ang mga sakripisyo ng mga duktor ng nasaunang henerasyon: sina Rizal, Parong, De la Paz at Escandor.

Dahil dito…dito sa bukiring tigang, dito sa gitna ng lagim at gutom, dito sa landas ng karahasan at kamangmangan, sabay-sabay tayong magtatanim ng isang bulaklak ng bagong pag-asa.

In Memoriam:

Johnny Escandor

Bilang magaling na duktor ng masa

Nagsumikap kang gamutin ang mga may sakit

At ang kahirapang

Bunga ng kanilang mga hinagpis.

Ngunit maging sino man –

ikaw, si Bobby,

O ang isang libong kapwa mong manggagamot

(ating pagbigyan)

Ay hindi makakayanang lutasin itong malubhang hinagpis

Ng limampung milyong anakpawis

At ng kabataan

Hangga’t ang paghihirap

Na bunga nitong hinagpis,

Nitong pagbubulok

Nitong pighati

Ay patuloy na lumulukob at nagpaparusa.

Kung kaya’t nagbago ang iyong paningin, lumawak ang layunin.

Nakisalo ka sa sandatahan ng mga manggagawa

At nakipag-isa sa mga sundalo ng masa

Upang maibsan ang mga hinagpis ng bayan.

Bilang magaling na sundalo ng masa

Walang agam-agam kang nag-alay ng buhay

Para sa himagsikan.

Ikaw nga ay pinaslang nang

Sumalakay ang mga balang kumitil sa iyong pagsusundalo.

Subalit nagluksa ang mga nayon sa iyong pamamaalam – kahit na nagkalat ang marami pang manggagamot…

Dahil ang paglisan mo’y

Isang malaking kawalan!

At ngayo’y tanging ang mga natira’t naiwan

Ang haharap sa digmaan

At tatapos sa himagsikan.

Ngunit hindi sa labi ng baril o sa kandungan ng diktadura magtatapos ang iyong sakripisyo.

Nakitil man ang sundalo, ngunit ang manggagamot ay buhay pa rin.

Dahil bago pa man kumalabit ang gatilyo,

Bago pa man ang marahas na parusa na dinanas ng isang walang kaaway,

Bago pa man pumutok ang mga balang nagsiwasak ng

Iyong katawan,

Nang ikaw ay sumama sa himagsikan,

Ipinalaganap mo ang iyong diwa at pagmamahal sa Inang bayan,

Hanggang sa dumami ang manggagamot na, katulad mo’y, may malawak din ang layunin.

Sumama ka sa laban ng tao upang turuan ang ating lipunan kung paano gamutin at pahupain ang mga hinagpis ng sariling bayan.

-Alan Jazmines

Political-detainee ng Camp Bagong Diwa sa Bicutan.

(sinalin sa wikang Filipino ni Alaysa Escandor)

Justice for Aquino, Justice for All… Matapos ang humigit-kumulang tatlong dekada, wala nang saysay na ipanawagan ito. Wala nang pananagutan sa batas ang mga taong siyang umutas sa buhay ng mga bayani ng Batas Militar. Ang kailangan na lamang ay matuto sa kasaysayan at hindi makalimot. Larawan mula sa Koleksyon Dante Ambrosio.

Leave a comment

September 14, 2012

XIAOTIME, 14 September 2012: KONGRESO NG MALOLOS

Broadcast of Xiaotime news segment earlier, 14 September 2012, at 2:15 pm at News@1 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

Larawan ng aktwal na pagbubukas ng Kongreso ng Malolos, 15 Setyembre 1898 sa Simbahan ng Barasoain, Malolos, Bulacan.

14 September 2012, Friday: http://www.youtube.com/watch?v=Ve5G2SOdxas

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime! Bukas, ating gugunitain ang ika-114 na anibersaryo ng pagsisimula ng Kongreso ng Malolos noong 1898. Sa maraming aklat, makikita na bidang-bida ang Amerika dahil sila ang nagpalaya sa Pilipinas mula sa Espanyol, habang sa Amerikano, ang tawag nila sa Digmaang Pilipino-Amerikano ay insureksyon lamang dahil wala pa naman daw tayong estado noon. Liwanagin natin. Noong May 1, 1898, natalo ni anim na barko ni Commodore George Dewey ang 20 barkong Espanyol sa Battle of Manila Bay, ngunit wala siyang ground troops. Ang mga Anak ng Bayan ang muling lumaban at pinalaya ang bawat bayan sa mga Espanyol. NANALO TAYO SA HIMAGSIKAN. Ipinroklama ni Hen. Emilio Aguinaldo ang Independensya sa pag-asang kikilalanin ng mga Amerikano ang kanilang pangakong pangangalagaan ang kalayaang ito. Ngunit, nakipag-usap na pala ang mga Espanyol sa mga Amerikano na magkaroon ng pekeng labanan upang maisuko na nila ang Maynila sa mga Amerikano. Matapos ang pekeng labanan na ito noong August 13, 1898, pumapasok na ang mga pwersang Pilipinas sa Intramuros upang bawiin ang pangako ng Amerika. Sila ay pinigil. Napagtanto ni Hen. Aguinaldo na mukhang nalinlang siya, kaya dali-dali niyang inipon ang kongreso sa Malolos at nabukas nga ito, September 15, 1898 sa Simbahan ng Barasoain sa Malolos, Bulacan. Nang matapos ng Kongreso ang Saligang Batas, nagkaroon tayo ng Republica Filipina noong January 23, 1899, ang unang konstitusyunal na demokratikong republika sa Asya. Elitista man na itinuturing ng iba ang Kongreso, hindi maikakaila na dahil sa Kongreso napatunayan natin sa daigdig na mayroon tayong kakayahang magtatag ng isang malayang estado, at kaya nating magpatakbo ng pamahalaang may batasan, may mga kagawaran, may mga paaralan, hukbo at diplomatikong mga misyon, sa kabila ng isang digmaan. Ako po si Xiao Chua, and that was Xiaotime.

(Pook Amorsolo, 10 September 2012)

Si Xiao sa loob ng kasalukuyang Simbahan ng Barasoain, lunduyan ng Kongreso ng Malolos at ng Unang Republika ng Pilipinas, 2010.

Leave a comment

September 13, 2012

XIAOTIME, 13 September 2012: SAKAY, BAYANI O BANDIDO?

Broadcast of Xiaotime news segment earlier, 13 September 2012, at 2:15 pm at News@1 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

13 September 2012, Thursday: http://www.youtube.com/watch?v=BcU1vw5oi7g

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime! 105 taon na ang nakalilipas, binitay ng mga Amerikano sa lumang Bilibid sa Maynila si Macario de Leon Sakay. Sa maraming teksbuk ng ating kolonyal na edukasyon, nakasulat na siya ay isang bandido at tulisan. At dahil sa haba ng buhok niya, ang tingin sa kanya ng iba ay mukhang adik. Ngunit kung babalikan ang kasaysayan sa Pilipinong pananaw, si Sakay ay hindi isang bandido kundi isang tunay na bayani ng bayan. Laking Tondo, nagtrabaho siya bilang panday, sastre, barbero. Isa rin siyang aktor sa teatro at kabigang matalik ni Andres Bonifacio. Bilang isa sa unang kasapi ng Katipunan, pinangunahan niya ang mga tagumpay ng himagsikan sa San Mateo at nagkuta sa Marikina at Montalban. Sa kabila ng pagpaslang sa kanyang kaibigang si Bonifacio ng mga bagong pinuno ng Himagsikan, ipinagpatuloy niya ang laban sa mga Espanyol at sa mga Amerikano. Hindi raw siya magpapagupit ng buhok hangga’t hindi lumalaya ang bayan. Noong 1902, ipinroklama niya ang Republika ng Katagalugan at siya ang naging pangulo nito. Dumami ang kanyang tagasunod. Ngunit nilinlang siya ng mga Amerikano sa pamamagitan ng isang ilustrado upang bumaba dahil bibigyan daw sila ng amnestiya at ang kahilingan nilang kapulungan ng mga Pilipino ay itatatag na. Pataksil na inaresto at sa kabila ng demonstrasyon ng napakaraming tao ng pagmamahal sa kanya sa harapan mismo ng Malakanyang, hinatulan si Sakay at mga kasama ng kamatayan sa salang bandolerismo, pagpatay, panggagahasa, at pandurukot. Sa harap ng kamatayan, nag-iwan siya sa atin ng ilang huling salita: “Sa malao’t madali, ang lahat ng tao ay mamamatay subalit haharap ako ng mahinahon sa Panginoon. Ngunit gusto kong sabihin sa inyong lahat hindi kami mga magnanakaw. Hindi kami mga tulisan na tulad ng ipinaparatang ng mga Amerikano. Kami ay tunay na katipunan na nagtatanggol sa ating Inang Bayan. Paalam at nawa’y muling isilang sa ating hinaharap ang Kalayaan.” Pangulong Macario Sakay, isa kang bayani! Ako po si Xiao Chua, and that was Xiaotime.

(Pook Amorsolo, 10 September 2012)

Ang grupong Bandoleros ng Unibersidad ng Pilipinas Diliman na binuo para sa Sentenaryo ng Kabayanihan ni Macario Sakay noong 2007 ay patuloy na isinasabuhay ang kwento ng dakilang bayani (Sa kagandahang loob ni Rex Flores)

1 Comment

September 12, 2012

XIAOTIME, 12 September 2012: DAANG MATUWID, Ano nga ba ang tunay na kalayaan?

Broadcast of Xiaotime news segment earlier, 12 September 2012, at 2:15 pm at News@1 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

Orihinal na limbag na sipi ng Kartilya ng Katipunan mula sa koleksyon ni Emmanuel Encarnacion.

12 September 2012, Wednesday: http://www.youtube.com/watch?v=ETaPC_TCVpc

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime! [VTR, President Noy: “Sama-sama po tayo sa daang matuwid…” (Not shown in final video)] Ito ang isinusulong na paniniwala ng ating Pangulong Noynoy Aquino. Ngunit kung tutuusin, hindi bago sa kanya ang konseptong ito. Ito ay may malalim na ugat sa ating kasaysayan. Para sa ating mga lolo at lola bago dumating ang mga Espanyol, ang kaluluwa ng tao ay may alignment sa langit, at kung ito ay mabuting kaluluwa ang alignment nito ay diretso sa langit, sa makatuwid, matuwid! Kaya naman ang ating naging termino para sa nasa tama at sa hustisya ay katuwiran. Nang itatag ng mga lolo at lola natin ang sambayanang Pilipino noong panahon ng Himagsikan, isinulat ni Emilio Jacinto, sa panimula ng kanyang Kartilya, ang saligang batas ng Katipunan: “Ang kabagayang pinag-uusig ng katipunang ito ay lubos na dakila at mahalaga; papagisahin ang loob at kaisipan ng lahat ng tagalog (*) …upang sa pagkakaisang ito’y magkalakas na iwasak ang masinsing tabing na nakabubulag sa kaisipan at matuklasan ang tunay na landas ng Katuiran at Kaliwanagan.” In short, magsama-sama ang mga Anak ng Bayan upang itatag ang daang maliwanag at daang matuwid. Ang tunay na kalayaan ayon kay Jacinto ay ang paghahari sa bawat puso ng higit na kabutihan ng lahat. Tama nga naman, walang kahulugan ang kalayaan sa papel kung naggugulangan at nagsaswapangan naman ang bawat isa. Paano tayo magiging tunay na malaya? Simulan natin ang daang matuwid sa ating sarili. Ako po si Xiao Chua, and that was Xiaotime.

(Leaving Tagaytay, 9 September 2012)

Benigno S. Aquino, III at si Xiao Chua, 14 February 2005, Batasang Pambansa.

Leave a comment

September 11, 2012

XIAOTIME, 11 September 2012: ANG ISLAM BA AY RELIHIYON NG TERORISMO? (Terrorist Attacks)

Broadcast of Xiaotime news segment earlier at 2:15 pm at News@1 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

11 September 2012, Tuesday: http://www.youtube.com/watch?v=n7pf3WjKPD0

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime! 11 taon na ang nakalilipas nang salakayin at pabagsakin ng mga terorista ang World Trade Center sa New York. Inakala na ng marami na ito na ang sinasabi ni Samuel Huntington na “Clash of Civilizations”—na ang susunod na malaking digmaan ay hindi na sa mga bansa kundi sa pagitan na ng mga relihiyon: ng mga Kristiyano at mga Muslim. Ngunit kung titingnan, ang pinakamalapit na relihiyon sa mundo ay ang Kristiyanismo at ang Islam. Parehong iisang Diyos ang sinasamba. Parehong ginagalang ang mga propeta Adan, Abraham o Ibrahim, Moises o Musa, at Hesus o Isa, maging ang kanyang inang si Maria o Mariam. Parehong naniniwala sa mga anghel na katulad ni Gabriel o Gibril, mga banal na aklat at sa araw ng paghuhukom. Ang iba nga kapag nakakita ng taong mukhang Muslim ang tingin na sa kanila ay mukhang terorista! Ngunit ang salitang Islam mismo ay nagmula sa salitang “salam” o kapayapaan. Ang Islam ay relihiyon ng kapayapaan, hindi ng terorismo. Sa Mindanao noong Ramadan, sa kabila ng malapit nang pagkakasundo ng pamahalaan at ng Moro Islamic Liberation Front, naging biktima na mismo maging ang mga kababayan nating Moro ng pagbomba ng isang bagong grupong nagpapakilalang ipinaglalaban ang karapatan ng mga Muslim. Dito makikita natin na anumang sinasabing hidwaan ng mga relihiyon, ito ay hindi dahil sa pinaniniwalaan kundi dahil sa pagnanais lamang ng iilan na makuha ang kapangyarihan at pulitika gamit ang pangalan ng Diyos. May pag-asa po sa pagkakaintindihan. Magmahalan po tayo. Ako po si Xiao Chua, and that was Xiaotime.

(70s Bistro, 8-9 September 2012)

1 Comment

September 10, 2012

1st XIAOTIME broadcast, 10 September 2012: SINO ANG PILIPINO

The first broadcast of Xiaotime news segment earlier at 2:30 pm at News@1 of PTV 4.

10 September 2012, Monday: http://www.youtube.com/watch?v=pE56kAgmCCU

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime! Sa ating unang usapan, ating pag-isipan: SINO NGA BA ANG PILIPINO? May mga Pilipino dahil ang parehong magulang nila ay mga Pilipino, jus sanguni. At may mga Pilipino naman dahil ipinanganak sila sa Pilipinas, jus soli. Ito ang isinasaad ng ating mga batas. Ngunit sapat na bang maging Pilipino lamang sa dugo at papel? May mga tao nga na naniniwala na wala namang Pilipinas dahil iba-iba naman ang ating kultura at wika sa loob mismo ng bansa. Marami ring mga Pilipino na nasa Pilipinas pa ang mga paa ngunit ang kaisipan nila ay nakalutang na sa ibang bansa. Sana matupad ang hiraya ng mga lolo at lola ng ating sambayanan para sa atin. Para kay José Rizal nang itatag niya ang Liga Filipina, hindi sinusukat sa dugo ang pagka-Pilipino, kundi sa pagtutulungan sa isa’t isa at pagkakaroon ng bawat isa ng damdaming makabansa na nakabatay sa ating kultura at mga magagandang ugali. Para kay Andres Bonifacio at Emilio Jacinto sa Katipunan, ang Pilipino ay nagkakaisang magkakalahi’t magkakapatid na may kalayaan, na ang tunay na kahulugan ay pag-iisip ng higit na kabutihan ng lahat. Sama-sama po tayong maniwala sa ating sarili na ang Pilipino ay bayani—mga ordinaryong tao na nagbibigay ng paglingap sa bayan ng walang hinihinging kapalit. Ang Pilipino, iba-iba man ang pakuhulugan natin dito, ay pinipiling maging Pilipino at sinisikap na tulungan na umunlad at magkaisa ang bayan at ang kapwa sa kanyang sariling kakayahan, anuman ang kanyang kahinaan. Sana hindi lamang natin nakikita ang pagiging Pilipino ng Luzon, Visayas at Mindanao kapag may mga sakuna. Ako po si Xiao Chua, and that was Xiaotime.

(Palace in the Sky, 9 September 2012)

Leave a comment

September 4, 2012

MONCHING IN ALL OF US (#JustLikeMagsaysay)

Since I can’t get enough of President Ramon Magsaysay’s 105th birth anniversary last 31 August, I am reposting this short piece I wrote for my former column “Walking History” from the former newspaper “Good Morning Philippines,” 31 August 2011, edited by Ms. Rita Gadi:

President Ramon Magsaysay on horseback by Fernando Amorsolo

These are truly historic days! Aside from the long weekend due to National Heroes Day and the end of Ramadan, we must be remembering the last days of August for many things—the initial encounters of the Philippine Revolution in 1896; Ninoy Aquino’s funeral in 31 August 1983 which is still one of the biggest funerals in world history attended by two million people, a number bigger than Gandhi’s; and also the passing on 31 August of Diana, Princess of Wales in 1997, and Iglesia ni Cristo Executive Minister Eraño “Ka Erdie” Manalo in 2009.

But we must also remember that on this day, the last day of August 1907, a baby nicknamed “Monching” was born in Zambales. Despite being part of the landed elite, Monching was so at home mingling with their peasants. And even as a sickly student in Manila, he was keenly interested with car engines that he got accepted as an ordinary mechanic at the TRY-tran company. In a few months, he rose to become company supervisor. Thereafter, he became the commander of the guerrilla forces and later Military Governor of Zambales during World War II. His codename “Chow,” refers to his great capacity to gather food and supplies in Manila and Zambales for his mountain guerrillas. Backed by his comrades, he soon was elected Congressman. Monching never forgot their sacrifices. To show his love for those who died and survived, he lobbied at the US Congress for the passing of the Rogers Act which secured benefits for Filipino war veterans and their widows. This led to the establishment of the Veterans Memorial Hospital. In time, he was appointed Secretary of Defense and, by the hand of destiny, was elected President of the Philippines.

Ramon Magsaysay was my idol mainly because when I was younger my Lola Ching, the mother of my father Charles, used to say that she cried when he unexpectedly died when his plane “Pinatubo” crashed in Mt. Manunggal, Cebu on 17 March 1957. From Jose Abueva’s political biography I later learned that RM was so popular at that time that politicians from the two main political parties at that time, his own Nacionalista and Liberals, endorsed him as their common candidate in the next elections. When he died, countless Filipinos bade him farewell and remembered him as the beloved president closest to their hearts. The political slogan was a constant refrain, “Magsaysay is My Guy” because he was truly the Man of the Masses.

Inspired by my Lola’s love for the Guy, I wrote an essay about him as a fourteen-year-old student at St. Matthew Christian Academy in Tarlac using my grandmother as a storytelling device. That essay entitled, “Ramon Magsaysay …Role Model for the Youth,” won third in the High School Division of the First President Ramon Magsaysay Essay Writing Contest. I received Php 10,000.00 as a cash prize and was invited to attend the 1998 Presentation Ceremonies of the RM Award, the Nobel Peace Prize of Asia, where I met that year’s awardee for International Understanding, President Cory Aquino and the son of President Magsaysay himself, Senator Jun. Since then, to attend the ceremonies was a yearly “panata” for me to keep alive his inspiration by knowing the people within the Asian continent who followed the Magsaysay example.

Writing that essay that won gave me not only the confidence but also the inspiration to no longer be an insecure “provinciano” student but a determined person that would focus on the pursuit of my dreams. But most importantly, it was the lesson of his life that is of greater value.

Never forget your core. This was shown in an anecdote when Magsaysay’s car stopped in the middle of the night and his driver could not fix it. He alighted, folded his sleeves and started to fix the car himself. His wife and driver were worried. He was the Defense Secretary at that time, and so he simply reminded them that he was used to getting dirty because he once worked as a mechanic. It was his down-to-earth character that changed how electioneering was done in the Philippines. It was a practice at the time that local political representatives would do the campaigning for national candidates. But Magsaysay had a different style: he mingled with the ordinary people in the streets, shook hands with the commuters of the bus, and even had Raul Manglapus compose a jingle with the mambo beat so that people could dance to the beat of his name. When he became president, he opened the gates of Malacañang, twice and sometimes thrice a week, and personally listened to the ordinary “tao” who came. He did not live long enough to pursue the full term of his program of government, but in the brief period of his regime, he was quick to address the basic needs of the people, offering them immediate “ginhawa,” the way he gave deep wells without delay.

“He who has less in life should have more in law” is the most famous Magsaysay and became the “credo” he demanded public officials to follow during his administration. As president, he demanded no less of himself. His press aide Jess Sison wrote that one time when Magsaysay was late for an appointment and asked his driver to speed up the driving, the driver tried to beat the red light at UN Avenue but was caught by a traffic policeman. Realizing it was the president on board the vehicle, the policeman said sorry and refused to issue a ticket. Magsaysay got his name and said, “Look here, if you don’t apprehend my driver, you’ll find yourself jobless tomorrow. Make it quick because I’m already late.” Perhaps an early version of “Walang wang-wang”?

His simplicity is admirable: His wife, Mrs. Luz Magsaysay, would recall that during state functions with foreign guests Magsaysay preferred serving native dishes and local wines like tuba and lambanog, thereby supporting and promoting local products. She said that even the curtains in their house should be locally made. He also veered from the formality of the palace by conducting press conferences at the veranda of Malacañang. Journalist Nestor Mata, the lone survivor of the fated plane crash, recalled, “In our press conferences, we can feel the breeze of the Pasig River.”

With the help of the persuasive skills of his political aide Ninoy Aquino, Magsaysay ended the Huk Rebellion with the surrender of their leader Luis Taruc. “With my left hand I am offering to all dissidents the road to peace, happy homes and economic security,” Magsaysay said. “But with my right I shall crush all those who resist and seek to destroy our democratic government.” He kept his promise by resettling those who surrendered in Koronadal Valley in Mindanao, giving them farm implements, work animals and funds. He visited them regularly. Taruc said that he never doubted Magsaysay’s sincerity to help the poor.

As a student of history in UP I learned of course that he was no saint. He was shrewd, and developed his image carefully. To get elected President, he worked with CIA’s Colonel Edward Lansdale and eventually became known to critics as “America’s Boy.” Understandably, he had to make a choice as leader of a country during the Cold War era between the devil that we know—the United States of America, and the devil that we didn’t know—the Union of Soviet Socialist Republics. However else his critics may have viewed him, [Zeus Salazar said] he was one of a few presidents who broke the chain of elite democracy by being a “Pinunong Bayan”—a leader of the people, by the people and for the people.

The biographer Manuel Martinez told us a story about the poet Cornelio Faigao, his uncle, who from his hospital bed in Cebu, sent a cable to Magsaysay in 1957 asking for help him to buy a new medicine that was only available in Manila. Even though Faigao was a stranger to Magsaysay, he received a reply that Magsaysay would be coming to Cebu on 16 March and personally deliver the medicine. Faigao, already comatose, received the drug that Magsaysay personally carried in his pocket the day before the plane crash at Mt. Manunggal. He recovered. Up until his death, Magsaysay was helping people.

Magsaysay never said “I love you” to the people in his speeches, but he showed this with his dynamism to serve them and with his sincerity to give them “ginhawa.” And we, the people, loved him back. He showed us that to be simple is to be great—a not-too-difficult a lesson to fellow, but a very important one. That is the “saysay,” the meaning in the name of Magsaysay. This is his legacy that we can nurture in our hearts.

29 August 2011

Leave a comment

Month: September, 2012