sultanato | IT'S XIAOTIME!

ON SABAH

Map of Sabah

“I believe in the validity of our claim to Sabah, per se.

“I believe we must pursue our claim to a legal end in the International Court of Justice, that the heirs of the Sultan of Sulu or their assignees and successors must be in any case be compensated.

“I believe in upholding the national patrimony and national dignity against any and all odds, but I hold we are called upon as the leaders, to caution against all acts of rashness.

“I believe in country—“My country, right or wrong,” as somebody said, but I must take issue with those who will PLUNGE US INTO UNDUE TRAGEDY BY SELFISH MOTIVES.

“…We have shown a capacity to endure stoically and stolidly when faced with adversity, but need we afflict our people with calamity and tragedy needlessly?

“We have shown we can be revolted and revulsed, but need we yield to blind passion, to rage, over reaction to something WE STARTED IN THE FIRST PLACE?

“Our courage, our valor, and our love of country were tested under enemy fire in Bataan, Corregidor and the hills around Batac, but NEED WE SACRIFICE OUR YOUTH AND OUR FUTURE IN AN EXERCISE IN FUTILITY?

“The need, Mr. President, is reason, not arson; sanity, not madness; And war, I dare say, is the optimum in madness. And war, I dare say, is the optimum in madness.

“If we must, let us pursue this claim in a spirit of conciliation, not wrath; let us seek a solution in friendship, not by force of arms.

“Let us not even think of taking up the implements of war, the tools of violence and killing, but labor instead for an honourable settlement at the conference table, in the council of nations, in the world court, or in whatever forum and wherever place it may be.

“But most importantly, let us together—the Malaysians and us—strive for a settlement that will give paramount value to the will of the people of Sabah themselves.”

SENATOR NINOY AQUINO

Conclusion of “Sabah! A Game of Diversion” speech, 5 October 1968

A portrait of Benigno S. Aquino, Jr. at the Tarlac Provincial Capitol.

January 29, 2013

XIAOTIME, 29 January 2013: SULTAN KUDARAT, Isang Mandirigmang Magiting, Matalino, at Matapang

Broadcast of Xiaotime news segment earlier, 29 January 2013, at News@1 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

Sultan Dipatwan Kudarat. Mula sa Mga Dakilang Pilipino ng National Historical Commission of the Philippines.

29 January 2013, Tuesday: http://www.youtube.com/watch?v=oO5wSqAH4MM

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime! 38 years ago ngayong buwan, January 1975, ipinahayag ni Pangulong Ferdinand E. Marcos si Sultan Mohammed Dipatwan Kudarat bilang isang bayani, hindi lamang ng mga taga-Mindanao, kundi ng buong bansa.

Nasa disenyo ng selyong ito sa karangalan ni Sultan Kudarat ag disenyo ng dekorasyong ipinangalan sa kanya. Mula sa Mga Dakilang Pilipino ng National Historical Commission of the Philippines.

Kasabay nito, upang makilala ng buong bayan, naglabas ng selyo na nagtataglay ng kanyang imahe. Isang dekorasyon o gawad ang ipinangalan sa kanya ang Order of Kudarat. Isang probinsya din ang ipinangalan sa kanya at isang monumento sa kanyang karangalan ang ipinatayo sa puso ng Makati Central Business District.

Ang monumento para kay Sultan Kudarat sa harapan ng Kapitolyo ng Lalawigan na nakapangalan sa kanya.

Monumento para kay Sultan Kudarat sa Ayala Triangle, Lungsod ng Makati.

Paano ba naging bayani si Sultan Kudarat. Si Kudarat ay isinilang noong 1580 at nang mamatay ang kanyang bayaning ama na si Sultan Buisan ng Maguindanao noong 1602, ang batang Kudarat ay hinirang na humalili sa kanya. Noong 1619, ganap siyang nanungkulan bilang sultan. Ang tawag sa kanyang ng mga Espanyol ay Cachil Corralat, at nakilala nila bilang isang mandirigmang magiting, matalino at matapang at kinilala siya bilang tunay na pinuno ng mga Muslim sa Maguindanao. Sa ilalim ni Kudarat, patuloy at malayang nakipagkalakalan ang mga Tsino at iba pang bansa sa kanila at patuloy na nakapangolekta ang mga magigiting na mandirigma niyang Lutao ng mga buwis. Ang kanyang hukbong may dalawang libong kawal ay naging matagumpay sa pakikidigma sa mga Espanyol.

Ang pagtindig ni Sultan Kudarat sa Lamitan. Mula sa The Diorama Experience ng Ayala Museum.

Ngunit noong 1637, nakaranas siya ng pagkatalo sa Lamitan sa itinuturing na pinakamadugong labanan na namagitan sa mga Muslim at mga Espanyol sa Pilipinas. Nasugatan siya sa isa niyang bisig at nang mapagtanto na matatalo din sila sa laban na ito, nagpasya siyang lumikas. Ngunit hindi niya matagpuan ang kanyang mag-ina. Ang kanya palang asawa, kilik sa dibdib ang kanilang sanggol na anak ay tumalon sa bangin kaysa maging bihag ng Espanyol.

Ang pagtalon ng mag-ina ni Sultan Kudarat sa Lamitan upang hindi mabihag ng mga Espanyol. Mula sa The Diorama Experience ng Ayala Museum.

Mula sa The Diorama Experience ng Ayala Museum.

Sa kabutihang palad, ang mag-ina ni Kudarat ay sumabit sa isang puno at nakaligtas! Dalawang beses na ninais makipagkasundo ng mga Espanyol kay Kudarat dahil hindi talaga siya mahuli-huli. Ngunit dahil sa nakikita niyang pang-aabuso ng mga Espanyol, hindi niya tinupad ang mga kasunduan na ito at kinausap ang ibang mga datu na tumiwalag na sa mga Espanyol. Noong 1663, pansamantalang nilisan ng mga Espanyol ang pulo ng Mindanao dahil hindi tumigil sa paglaban si Kudarat. Namatay siya noong 1671 sa edad na 90 years old. Ang panahon ni Kudarat ang nagpakita sa atin na sa kabila ng pananakop ng mga Espanyol may mga pinili na hindi magpasakop, manatiling malaya at may dangal! Kailangan ng ating bansa ng mga pinunong katulad ni Sultan Kudarat, may political will at may dangal, upang pagkaisahin tayo itayo ang ating bayan. Ako po si Xiao Chua para sa Telebisyon ng Bayan and that was Xiaotime.

(Pizza Hut Technohub, 24 January 2013)

2 Comments

October 15, 2012

XIAOTIME, 15 October 2012: ANO ANG KAHULUGAN NG BANGSAMORO?

Broadcast of Xiaotime news segment earlier, 15 October 2012, at News@1 and News@6 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

Sultan Jamalul Kiram II ng Sulu (nakaupo sa gitna sa itim na kasuotan) at ang kanyang gabinete.

15 October 2012, Monday: http://www.youtube.com/watch?v=_ezDJtlAQM4

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime! Makasaysayan talaga ang araw na ito! Ngayon nakatakdang lagdaan ng pamahalaan at ng Moro Islamic Liberation Front ang isang framework peace agreement na naglalayong tapusin ang ilang dekada nang pakikibaka ng MILF para sa pagsasarili ng Mindanao. Nagkakasundo silang hindi na sila hihiwalay sa Pilipinas bagkus magtatag ng isang bagong juridical entity na tatawaging “Bangsamoro.” Ano ang pinagmulan ng pangalang ito? Sabi ng aklat na “A Short History of the Far East” na ginagamit pa rin sa mga paaralan ngayon, ang mga mga Pilipino raw bago dumating ang mga Espanyol ay walang “elaborate political organization and no unified government.” Papabulaanan ito ng kasaysayan ng mga Muslim sa Mindanao na nagtataglay ng dakilang nakaraan. Noong unang panahon, ang mga grupo ng tao sa Mindanao ay mga mandirigma, kilala sa tawag na mangangayaw o mga namumugot ng ulo. Ngunit ang kanilang mga hidwaan sa isa’t isa ay natapos sa pagdating ng Islam noong 900 AD at nang dahil dito ay napagbuklod pagdating ng panahon ang mga mamamayan nito at nabuo ang mga Sultanato, si Sharif Ul’hashim Abubakr ang nagtatag ng Sultanato ng Sulu noong bandang 1450 at si Shariff Mohammed Kabungsuwan ang nagtatag ng Sultanato ng Maguindanao. Ang sultan ay pinuno ng maraming mga datu, kaya ito ay sentralisadong pamahalaan na may mga ministro, hukbo, burukrasya, at may mga tagapayo na tinatawag na Ruma Bichara at dahil dito sentralisado rin ang pinansya. Kaya naman yumaman ang mga sultanato at sa perang ito nakipaglaban ng tuloy-tuloy sa mga Espanyol sa loob ng 333 taon, kumukuha ng mga bihag sa mga Kristiyanong lugar at ibinebenta bilang mga slaves. Sa inis ng mga Espanyol at mga Katoliko, gumawa sila ng palabas na “Moro-Moro” na ukol sa pakikibaka laban sa mga Muslim. Pansinin, bago pa man maging bansa ang Pilipinas, bansa, o Bangsa na, ang mga Muslim sa Mindanao. E saan naman nanggaling ang katagang Moro? Ang Moro ay katawagan ng mga Espanyol sa mga Muslim mula sa Hilagang Africa na sumakop sa kanila sa loob ng 700 taon! Isang teorya ng pinanggalingan nito ay ang Griyegong mauros o maitim. Katawagang pang-insulto man ito tulad ng indio, inangkin na rin ito ng mga muslim lalo nang gawin itong pangalan ng armadong grupong Moro National Liberation Front at ng Moro Islamic Liberation Front, gaya ng ginawa ni Rizal sa Indios Bravos. Kaya ang pangalang Bangsa Moro para sa Muslim Mindanao ay karapat-dapat lamang upang kilalanin na bahagi man sila ng Pilipinas dahil sa pagsang-ayon ng kanilang mga datu sa Administrasyong Amerikano sa Bates Treaty noong 1899 at Carpenter Agreement noong 1919, at dahil na rin sa parehong pinagmulan ng ating sinaunang kultura mula sa mga Austronesyano, pagkilala ito ng kanilang bukod tanging pagkakakilanlan at kasaysayan. Ako po si Xiao Chua para sa Telebisyon ng Bayan, and that was Xiaotime.

(North Conserve, DLSU Taft, 9 October 2012)

Pangulong Noynoy Aquino at Tagapangulo ng Moro Islamic Liberation Front chair Ebrahim Murad sa Crowne Plaza ANA Hotel sa Narita, Hapon, 4 Agosto 2011.

IT'S XIAOTIME!

Tag: sultanato

March 10, 2013