IT'S XIAOTIME!

Naglilingkod sa Diyos at sa Bayan sa pagtuturo ng Kasaysayan

XIAO TIME, 30 October 2013: ANG KAIBIGANG KAPRE NI HENERAL EMILIO AGUINALDO

Text of the broadcast of the news segment Xiao Time, the three-minute history documentaries at News@1 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

Kapre ni Madilumad.

Kapre ni Madilumad.

30 October 2013, Wednesday: http://www.youtube.com/watch?v=85vnd8dfPG8

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime!  Dahil malapit na ang Undas, magkakaroon tayo ng Todos Los Santos specials ngayon at sa mga susunod na araw.   Isa sa mga mahiwagang mga nilalang sa ating mga kwentong bayan ay ang mga kapre.  Ang kapre ay isang engkanto na nakatira sa mga punong malalaki tulad ng acacia, mangga, kawayan at balete.

Kapre.  Mula sa Filway's Philippine Almanac (1994).

Kapre. Mula sa Filway’s Philippine Almanac (1994).

Kapre.  Mula sa frenchlivinginthephilippines.blogspot.com.

Kapre. Mula sa frenchlivinginthephilippines.blogspot.com.

Lagi itong inilalarawan na nakabahag at sobrang tangkad, 7-9 feet tall, imagine!  Nagyoyosi siya sa malaking pipang ganja na sa sobrang lakas ng amoy ay maaaring maamoy ng tao.  Sa ibang bersyon, ang kapre ay may hawak na mahiwagang puting bato na maliit pa sa itlog ng pugo.  Kung mapasakamay ito ng tao, maaari niyang bigyan ang tao ng kanyang kahilingan.

Kapre.  Mula kay cloudminedesign.

Kapre. Mula kay cloudminedesign.

Kung kaibiganin ka ng kapre, babantayan ka niya habambuhay.  Ang mga kaibigan lamang ng kapre ang nakakakita sa kanya. Itong kapre ay mapagbiro, nagwawala ng mga tao sa kakayuhan o sa kabundukan, maging sa mga lugar na pamilyar ang isang binibirong tao.

Ang kapre at ang kanyang kaibigan. Mula sa definitelyfilipino.com.

Ang kapre at ang kanyang kaibigan. Mula sa definitelyfilipino.com.

Nagpaparamdam ang mga kapre sa pamamagitan ng paggalaw ng mga puno kahit na wala namang hangin, pagaparinig ng pagtawa, pagkakaroon ng usok sa ibabaw ng puno, at pagpapakita ng malaking pulang mga mata sa puno.

Kapre sa kalunsuran.  Mula sa legendakota.blogspot.com.

Kapre sa kalunsuran. Mula sa legendakota.blogspot.com.

Kapre.  Mula sa bagoh2.deviantart.com.

Kapre. Mula sa bagoh2.deviantart.com.

Ayon sa mga kwento, si Heneral Emilio Aguinaldo ay mayroong kaibigan kapre na inalagaan sa kanyang mansyon sa Kawit, Cavite.  Ayon sa artikulo ni Dr. Isagani Medina na “Aguinaldo para kay Aguinaldo,” ang kapre raw ay nakatira sa ilalim ng tulay ng marulas hindi kalayuan sa bahay ng mga Aguinaldo.

Dr. Isagani Medina.  Mula sa National Commission for Culture and the Arts.

Dr. Isagani Medina. Mula sa National Commission for Culture and the Arts.

Sa gitnang bintana ng mansyon na ito ng mga Aguinaldo ipinroklama ang Independencia ng Pilipinas noong June 12, 1898.  Mula sa Retrato Filipinas Photo Collection.

Sa gitnang bintana ng mansyon na ito ng mga Aguinaldo ipinroklama ang Independencia ng Pilipinas noong June 12, 1898. Mula sa Retrato Filipinas Photo Collection.

Nakikita raw ang kapre kapag maliwanag ang buwan, nananabako sa may sanga ng punong kabalyero.  Sinasabing ang kapreng ito ang nagbigay ng anting-anting kay Aguinaldo.  Kaya nga kapag binabaril siya ng mga kalaban ay tumatagos lamang ang bala.  Sa gabi bago makipaglaban sa mga Espanyol, makikita si Aguinaldo na nakikipag-usap sa isang puting anino sa may bintana, nagpapayo ang kapre sa kanya kung paano manalo sa laban.

Hen. Emilio Aguinaldo.  Mula sa Studio 5 Designs.

Hen. Emilio Aguinaldo. Mula sa Studio 5 Designs.

Heneral Emilio Aguinaldo y Famy.  Mula sa Kasaysayan:  The Story of the Filipino People.

Heneral Emilio Aguinaldo y Famy. Mula sa Kasaysayan: The Story of the Filipino People.

 

Ang Dambanang Pangkasaysayang Emilio Aguinaldo sa gabi.  Kuha ni G. Angelo Aguinaldo, apo sa tuhod ng heneral.

Ang Dambanang Pangkasaysayang Emilio Aguinaldo sa gabi. Kuha ni G. Angelo Aguinaldo, apo sa tuhod ng heneral.

Ang Dambanang Pangkasaysayang Emilio Aguinaldo sa gabi.  Kuha ni Jun Tulao ng Cavote Camera Club.

Ang Dambanang Pangkasaysayang Emilio Aguinaldo sa gabi. Kuha ni Jun Tulao ng Cavite Camera Club.

Ang Dambanang Pangkasaysayang Emilio Aguinaldo sa gabi.  Kuha ni Jun Tulao ng Cavote Camera Club.

Ang Dambanang Pangkasaysayang Emilio Aguinaldo sa gabi. Kuha ni Jun Tulao ng Cavite Camera Club.

Nang minsan daw na magtangka ang mga Espanyol na pasukin ang Kawit gamit ang tulay ng Marulas, may nakitang malaking binti na nakaharang sa tulay.  Nang barilin ito ng mga Espanyol, bumalik lamang ang mga bala sa kanila.  Kaya hindi na muli pang ginambala ng mga Espanyol ang bahay ni Aguinaldo.  Gayundin, si Aguinaldo ay nakikita na nakasakay sa isang puting kalabaw ng mga kalaban sa labanan.  Kaya nga naging simbolo raw ni Aguinaldo ang kalabaw at maraming beses na makikita sa kanyang tahanan.

Kalabaw sa ibabaw ng balkonahe.  Mula sa Tahanan ng Kasarinlan.

Kalabaw sa ibabaw ng balkonahe. Mula sa Tahanan ng Kasarinlan.

Kalabaw sa tagiliran ng bahay.  Mula sa Tahanan ng Kasarinlan.

Kalabaw sa tagiliran ng bahay. Mula sa Tahanan ng Kasarinlan.

Kalabaw sa ilalim ng balkonahe.

Kalabaw sa ilalim ng balkonahe.

Nang siya ay mawalan nang hininga sa Veteran’s Memorial Hospital noong 1964, mayroon daw lumabas na bato na singlaki ng holen sa kanyang bibig.  Ito raw ang kanyang anting-anting.

Mas matandang Don Emilio, kuha ng Life magazine isang taon bago siya mamatay noong 1964.

Mas matandang Don Emilio, kuha ng Life magazine isang taon bago siya mamatay noong 1964.

Si Heneral Emilio Aguinaldo habang dinadala sa Veterans' Memorial Hospital isang araw bago bawian ng buhay noong February 6, 1964.  Mula sa Aguinaldo-Suntay Museum sa Lungsod ng Baguio.

Si Heneral Emilio Aguinaldo habang dinadala sa Veterans’ Memorial Hospital isang araw bago bawian ng buhay noong February 6, 1964. Mula sa Aguinaldo-Suntay Museum sa Lungsod ng Baguio.

Hindi natin masabi kung totoo ang mga alamat ukol kay Heneral Aguinaldo.  Hindi niya ito itinanggi at hindi rin naman niya ito pinatunayan.  Ang mahalaga marahil ay makita na para sa atin ang mga dakilang Pilipino ay para ring mga bayani natin sa epiko, maalamat at astig.  Ako po si Xiao Chua para sa Telebisyon ng Bayan and that was Xiao Time.

(Miguel Hall, DLSU Manila, 29 October 2013)

XIAO TIME, 29 October 2013: ANG UNANG TV BROADCAST SA PILIPINAS

Text of the broadcast of the news segment Xiao Time, the three-minute history documentaries at News@1 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

James Lindbergh, ang Ama ng Telebisyong Pilipino at tagapagtatag ng Bolinao Electronics Corporation.  Mula sa http://timerime.com/en/timeline/397360/Timeline+in+Philippine+Television/.

James Lindbergh, ang Ama ng Telebisyong Pilipino at tagapagtatag ng Bolinao Electronics Corporation. Mula sa http://timerime.com/en/timeline/397360/Timeline+in+Philippine+Television/.

29 October 2013, Tuesday: http://www.youtube.com/watch?v=t4XWxsn4Mik

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime!  60 years ago, October 23, 1953, lumabas ang pinakaunang broadcast ng telebisyon sa Pilipinas sa pamamagitan ng DZAQ TV Channel 3.  Alam niyo ba na ang pinakaunang mga imahe na nakita sa telebisyon sa Pilipinas ay ang pagpaparty ng mga mayayaman sa hardin ni Judge Antonio Quirino sa Sitio Alto, at ang pinakaunang taong nakita sa telebisyon ay walang iba kung hindi ang kapatid ni Tony na si Pangulong Elpidio Quirino.

Pagsasalarawan ng unang broadcast ng DZAQ-TV (Mula sa ad ng ABS-CBN noong 2003 sa Philippine Daily Inquirer).

Pagsasalarawan ng unang broadcast ng DZAQ-TV (Mula sa ad ng ABS-CBN noong 2003 sa Philippine Daily Inquirer).

Elpidio Quirino.  Mula sa Wikipedia.

Elpidio Quirino. Mula sa Wikipedia.

Paano ba naisakatuparan ang makasaysayang pangyayaring ito?  Itinatag muna ni James Lindbergh noong 1946 ang isang radio station, ang Bolinao Electronics Corporation o BEC, taga-Bolinao, Pangasinan kasi ang misis niyang Pinay.  Sa Amerika, ang telebisyon ay una nang sinubukan ni Philo Farnsworth sa kanyang image dissector camera tube noong 1927, nang ipakita niya dito ang isang straight line.

Philo Farnsworth

Philo Farnsworth

Mga empleyado ng Bolinao Electronics Corporation habang nagsasalo sa pagkain.  Mula sa Nostalgia Manila.

Mga empleyado ng Bolinao Electronics Corporation habang nagsasalo sa pagkain. Mula sa Nostalgia Manila.

Maging ang mga pamantasan, ang Unibersidad ng Santo Tomas ay nag-eeksperimento na ng home-made receiver at ang Feati naman ay nagkaroon ng experimental TV station.  Naisip ni Lindbergh na ang susunod na hakbang para sa kanyang kumpanya ay pumasok sa telebisyon.  Si Judge Tony Quirino naman ay hindi nabigyan ng permit na magkaroon ng isang istasyong pantelebisyon dahil nangamba ang pamahalaan na baka gamitin ito para sa kampanya para sa ikalawang termino ni Elpidio Quirino.  Kaya nakipagsanib-pwersa si Tony Quirino kay Lindbergh at binili ang ilang bahagi ng shares ng BEC na muling pinangalanan na Alto Broadcastng System.

Radiowealth, unang distributor ng TV sa Pilipinas.  Mula sa http://timerime.com/en/timeline/397360/Timeline+in+Philippine+Television/.

Radiowealth, unang distributor ng TV sa Pilipinas. Mula sa http://timerime.com/en/timeline/397360/Timeline+in+Philippine+Television/.

Itsura ng mga unang telebisyon sa Pilipinas.  Mula sa http://timerime.com/en/timeline/397360/Timeline+in+Philippine+Television/.

Itsura ng mga unang telebisyon sa Pilipinas. Mula sa http://timerime.com/en/timeline/397360/Timeline+in+Philippine+Television/.

Muling hinarang ng Bangko Sentral ang pagpapahiram ng pautang na dolyar kay Quirino dahil masyado raw risky ang bagong negosyong papasukin, kaya humingi na lamang ng tulong sa Quirino sa Radio Corporation of America (RCA).  Nagtayo sila ng tore sa San Juan at nag-import at nagbenta ng tinatayang 150-300 TV sets.  At ito na nga ang naging daan upang mapanood ang pinakaunang TV broadcast na iyon kasama ang Pangulong Quirino.  Si Lindbergh ang kinilalang “Ama ng Telebisyong Pilipino” at noong araw na iyon, ang Pilipinas ang ika-15 bansa pa lamang na nagkaroon ng telebisyon sa mundo, pangalawa sa Asya.  Ang ABS noon ay nagkaroon ng opisina sa Roxas Blvd. at nagpalabas mula ika-anim hanggang ikasampu ng gabi.

1953, ang taon ng pagsisimula ng TV broadcast sa Pilipinas.

1953, ang taon ng pagsisimula ng TV broadcast sa Pilipinas.

Si Charlie Agatep at James Lindbergh.  Mula kay Charlie Agatep.

Si Charlie Agatep at James Lindbergh. Mula kay Charlie Agatep.

Opisina ng Alto Broadcasting Company sa Roxas Blvd.  Mula sa talambuhay Dolphy.

Opisina ng Alto Broadcasting Company sa Roxas Blvd. Mula sa talambuhay Dolphy.

 

Paanyaya sa mga test broadcast ng ABS DZAQ-TV Channel 3.

Paanyaya sa mga test broadcast ng ABS DZAQ-TV Channel 3.

Dati rati mga pelikulang banyaga ang madalas ipalabas sa telebisyon, hanggang ang makasaysayang Heswitang si Padre James Reuter ay gumawa ng kasaysayan at nagpalabas sa telebisyon ng isang live stage play, ang Cyrano de Bergerac, na tumagal ng tatlong oras at mga estudyante ang lahat ng aktor. Hindi naglaon sabayang ipinalabas sa telebisyon ang mga popular na programa sa radio tulad ng Tawag ng Tanghalan, Kuwentong Kutsero, at Student Canteen.

Padre James Reuter, S.J.

Padre James Reuter, S.J.

Mga host ng "Student Canteen" kasama ni Eddie Ilarde, sina Connie Reyes at Helen Vela.

Mga host ng “Student Canteen” kasama ni Eddie Ilarde, sina Connie Reyes at Helen Vela.  Mula sa Philippine Star.

Noong 1958, itinatag ng mga Lopez ang Chronicle Broadcasting Network (CBN) at binili nila ang ABS, na naging ABS-CBN.  Hindi naglaon, noong 1961 nagkaroon ng DZBB-TV-7 o Republic Broadcasting System (RBS) ni Bob Stewart na magiging GMA na ang pinakasikat na programa ay Gabi ng Lagim hanggang matatag noong 1974 ang DWGT-TV 4 na hindi naglaon ay magiging People’s Television o Telebisyon ng Bayan.

Si Eugenio Lopez, Jr, (kanan) Kapitan ng ABS-CBN.

Si Eugenio Lopez, Jr, (kanan) Kapitan ng ABS-CBN.

Uncle Bob Stewart.  Mula sa http://twicsy.com/i/oH4GJb.

Uncle Bob Stewart. Mula sa http://twicsy.com/i/oH4GJb.

Government Television, naging People's Television.  Mula sa http://timerime.com/en/timeline/397360/Timeline+in+Philippine+Television/.

Government Television, naging People’s Television. Mula sa http://timerime.com/en/timeline/397360/Timeline+in+Philippine+Television/.

Isang lumang telebisyon na tila isang cabinet.

Isang lumang telebisyon na tila isang cabinet.

At iyan ang pagsisimula sa bansa ng ngayon ay makapangyarihang impluwensya sa buhay nating lahat, ang telebisyon.  Ako po si Xiao Chua para sa Telebisyon ng Bayan and that was Xiao Time.

(Pook Amorsolo, UP Diliman, 12 October 2013)