IT'S XIAOTIME!

Broadcast of Xiaotime news segment yesterday, 17 January 2013, at News@1 of PTV 4, simulcast over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM:

Graciano Lopez Jaena, Prinsipe ng mga Mananalumpating Pilipino, may-akda ng “Fray Botod”

17 January 2013, Thursday:  http://www.youtube.com/watch?v=NkZDfCJjJbA

Makasaysayang araw po, it’s Xiaotime!  Kwentuhan muna tayo.  Minsan may isang taong binisita ang kanyang kaibigang prayle na nadestino sa isang malayong lugar noong panahon ng Espanyol, nang magkita sila tinanong ng kaibigan sa pari, “Napakalayo ng paroquiang ito padre.  Hindi po ba malungkot?”  Sagot ng prayle, “Hindi naman, basta’t mayroon akong rosaryo at café contento na ako.”  Tsaka sumigaw ang pari, “Rosario-o-o, maglabas ka nga nan café.”  Makaraan ang ilang taon, muling bumisita ang kaibigan na nagtanong, “Padre!  Nandito pa rin kayo!  Eh, kumusta naman po si Rosario?”  Sagot ng prayle, “Ay, hijo.  Wala na si Rosario… may edad na ako.”  Tsaka sumigaw, “Eda-a-d Buksan mo an mana bintana!”

Komiks mula sa History of the Burgis. Hinalaw ng papel ni Dr. Nilo S. Ocampo.

Para sa maraming Pilipino kahit ngayon, ang imahe ng mga prayle noong panahon ng mga Espanyol ay matakaw, kalbo, arogante, mabagsik, manyakis, gahaman, sakim, ganid sa pera at kapangyarihan.  Hindi man lamang naiiisip na kaiba ito sa kanilang papel bilang mga Alagad ng Diyos.  Sa kabila ng katotohanang hindi naman lahat ng prayle ay masama at marami pa nga ang naging mabuti sa mga indio, at pawang galing naman ang imahe sa mga kathang-isip na karakter ni Padre Damaso mula sa mga nobelang Noli Me Tangere at El Filibusterismo ni Rizal, nanatili ang imahe ng masamang prayle sa mga Pilipino.

Si Carlos Celdran habang tinutuya ang mga obispo ng Simbahang Katoliko sa isang inter-faith na pagdiriwang ng Bibliya sa loob ng Katedral ng Maynila, September 30, 2010.

Ang taong tatalakayin natin ang isa sa mga nagpalaganap ng imaheng ito, 117 years ago sa Linggo, January 20, 1896, namatay sa Barcelona, Espanya si Graciano Lopez Jaena?  Jaena???  Huh???  Who’s that Pokémon???  Siya ang propagandistang taga-Jaro, Iloilo na isinilang noong December 18, 1856.  Relihiyoso ang kanyang mga magulang, ipinasok siya sa seminaryo at naging mahusay pa na theologian sa klase ngunit nakita niya ang masamang kalagayan ng mga indio.  Nag-aral ng medisina at ginamot ang mga mahihirap.  Nakita niyang isang dahilan ng kanilang kahirapan ay ang pang-aabuso ng ilang prayle at mga opisyal na sibil.  Upang isiwalat ang mga ito, isinulat niya ang mapantuyang katha ukol sa mga prayle “Fray Butod.”

Ang butod ay kataga na nangangahulugang mahigit pa sa mataba at matakaw, kundi masiba.  Nilantad nito ang kasakiman, katamaran, kalupitan at pagiging mahilig ng mga prayle.  Nagtungo siya sa Espanya noong 1880 at nakilala bilang “Prinsipe ng mga Mananalumpating Pilipino.”  Ilang baso lang ng alak ay napakagaling na niyang magsalita.  Ayon kay Rizal si Lopez Jaena na ang “pinakamatalinong Pilipinong nakilala niya, na higit na mahusay pa kaysa sa kanya.”

Super liwanag na scan ng La Solidaridad mula sa koleksyon ng larawan ni Dr. Vic Torres.

Siya ang naging unang editor ng La Solidaridad.  Bumalik sa Maynila noong 1890 sa alias na Diego Laura upang mangalap ng suporta para sa mga aktibidad sa Espanya.  Ngunit nang malapit nang mabisto ay umalis muli ng Pilipinas.  Pinasabi niya sa mga mahal niya sa buhay sa pamamagitan ng kanyang pamangkin na si Marciano bago umalis, “Ihalik mo ako sa kanila, dahil hindi ko na sila makikita pang muli.”  Tulad ni del Pilar, si Jaena ay naghirap upang itaguyod ang paghingi ng reporma sa Espanya, nagpulot na lamang ng upos ng sigarilyo at hinithit ang mga ito upang malimutan ang gutom.  Ayun, nagka-tb at namatay nga noong 1896.  Tunay ngang hindi lahat ng prayle noong panahon ng mga Espanyol ay masama subalit hindi naman masasabing wala itong batayan, may ilang mga masasamang pari na nang-abuso.  Hindi naman siguro sinungaling sina Jaena.  Ako po si Xiao Chua para sa Telebisyon ng Bayan and that was Xiao Time.

(People’s Television Network, 4 January 2013)